Insiders bu hafta Brexit sonrası İngiltere ve Avrupa'da yaşayan ve farklı pasaportlara sahip vatandaşların yaşadıkları sorunları konu alıyor.
Londra’nın merkezinde işlek bir cadde olan King Street’deyiz. Burada birçok Polonyalı yaşıyor. Polonyalı insanlara hitap eden ve ürünlerini Polonya’dan getirten bu şarküteride işler yoğun.
Brexit referandumundan hemen sonra aşırı milliyetçi İngilizler bu dükkanı basarak dükkan sahiplerine hakaret etmiş ve ülkeyi terk etmelerini söylemiş. Mirek ve İzabela’nın kendilerini güvende hissedebilmeleri için polis artık her gün dükkanı ziyaret ediyor.
Bu dükkanı iki yıldır işletiyorlar. Bugün İzabela ürün fiyatlarını değiştirdi. Brexit sonrası İngiliz Pound’u düşüş yaşadı. Salatalık turşusu gibi Avrupa’dan gelen bazı ürünlerin fiyatı arttı. Ancak asıl sorun Brexit sonrası insanların günlük hayatının değişmesi olmuş.
Izabela Pluszczok, Polish Deli Mağaza Sahibi, Londra: ‘‘Şu anda buraların tadı kaçtı. İngilizler bizi istemiyor hissine sahibiz. Bu çok tuhaf bir durum. Çünkü aynı zamanda da herkes tedirgin. Bazı elit müşterilerimiz buraya alışveriş yapmaya geliyor ancak Avrupa Birliği’ne hayır oyu kullandılar. Çünkü burada göçmenleri istemiyorlar. Ancak aradan birkaç dakika geçtikten sonra ‘benim temizlikçim Polonyalı ya da çocuğuma bakan kişi Polonyalı’ gibi şeyler diyorlar. Peki bizi burada istemiyorsanız, bu işleri kim yapacak? Yani ortak kanı bu şekilde…’‘
Brexit referandumundan sonra Polonyalılara yapılan çirkin olaylar da artış göstermiş. İzabela, İngiliz pasaportuna başvurmayacakmış. Eğer işler daha da kötüye giderse, dükkanını başka bir Avrupa Birliği ülkesine taşımayı ya da Polonya’ya geri dönmeyi düşünüyor.
euronews: ‘‘Yediğim en lezzetli salatalık turşusu. Bunlar Polonya’dan gelmiş. Acaba İngiltere’de yaşayan 800 bin Polonyalı şimdi ne yapacak merak ediyorum. Şimdi etrafı biraz daha gezeyim.’‘
Polonya Avrupa Birliği’ne girdiği zaman, İngiltere hükumeti Polonyalı göçmenlere herhangi bir yaptırım uygulamadı. Bu sebeple 2004’ten 2015’e kadar Polonyalıların nüfusu bu ülkede tam sekiz kat arttı.
Şimdi Lewisham’a gidiyoruz. Londra’nın güney doğusunda farklı milletleri barındıran bir mahalle… Burada Monika Nawrod ile buluşuyoruz. Ofis müdüresi olan Polonyalı bu kadın 2005’ten beri Londra’da yaşıyormuş.
O kararını vermiş. Bir an önce İngiliz pasaportunu almak istiyor.
Peki nasıl İngiliz olunur? Monika ‘Birleşik Krallıkta Yaşam’ adlı resmi bir kitapçık üzerinde çalışıyor. Bu kitapçıkta şöyle bir soru var: Big Ben bir çizgi film karakteri adı mı yoksa Meclis Binası’nın saat kulesi mi?
Monika gerçekçi bir insan. Arkadaşlarıyla vakit geçirmeyi ve müzikalleri seviyor. Ancak referandumun etkileri onun iyimser yaklaşımını etkilemiş.
Monika Wanda Nawrod, Londra’da Yaşayan Polonya Vatandaşı: ‘‘Brexit olayı beni biraz tedirgin etti. Çünkü ne olacağına dair bir belirsizlik var. Kalmama izin verilecek mi? Ben mortage ile ev aldım, peki buna ne olacak? Evimi satıp geri dönmek zorunda mı kalacağım? Gerçekten de bilmiyorum.’‘
İngiliz vatandaşı olabilmek için gerekli kişisel belgelerinizi çok dikkatli hazırlamalısınız. Monika hafta sonları kendi geşmişini araştırıyor. Son beş sene içerisinde Birleşik Krallık sınırlarını çok fazla terk etmediğini ispatlamak zorunda.
Monika Wanda Nawrod: ‘‘İtalya ve İspanya’ya tatile gittiğim zamanları tam olarak yazmam gerekiyor. Sadece ayları değil, günleri dahi belirtmem gerek. Bu sebeple o günleri tam olarak hatırlamalı ve tarihlerini yazmalıyım. Daha sonra yıllık gelirimi gösteren P60 belgelerini, ödediğim faturaları ve iş sözleşmelerini eklemeliyim.’‘
Londra’da yaşayan Polonya asıllı avukat Pawel Wargan ile randevumuz var. Referandumdan bir gün sonra kendisi sekiz ayrı dilde bir telefon destek hattı kurmuş. İngiltere’de yaşayan Avrupalılar Brexit sebebiyle nefret içerikli bir olay yaşadıysa buraya bildirebiliyor. Onun mesajı çok açık: ‘Endişelenmeyin, ancak değişen yasa ve kanunları da öğrenin.’
Pawel Wargan, Londra Göçmen Hattı’nı Kuran Avukat: ‘‘Theresa May, serbest dolaşım belirsizliğini devam ettirme niyetinde… Böylece Avrupa Birliği’ne karşı güçlü bir pozisyonda kalacak. Umarım burada 10 yıldır yaşayan bir aileye gidip ‘evet, burada kalma hakkınız var’ diyebilmeyi isterdim. Ve büyük ihtimalle de böyle olacak. Çünkü Avrupa ülkelerinde yaşayan bir milyondan fazla İngiliz var bu vatandaşlar karşılıklı haklara sahip. Bu hakları korumak hem İngiltere hem de Avrupa Birliği’nin yararına olacak. Ancak böyle olacağını da kesin olarak söyleyemem.’‘
İngiliz aile AB’de kalmak için İrlanda pasaportu almak istiyor
Frances Shipsey, Londra’nın kütüphanelerinde çalıştıktan sonra evine gitmek için toplu taşıma araçlarında yaklaşık iki saat harcıyor. O İngiltere’de doğmuş ve buranın pasaportuna sahip. Ancak yakın bir zamanda ikinci pasaportunu da alacak.
Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılacak olması ülkedeki Polonyalı, Alman, Roman, İtalyan ve diğer milletlerin adadaki yaşantısını tedirgin ediyor. Bu durumdan bazı İngilizler de korkuyor. Tıpkı Frances, eşi Martin ve kızları Fiona gibi…
Fiona Shipsey, İngiliz Çocuk: ‘‘Birçok arkadaşım Avrupa’da bir yıl kalıp eğitim almak istediklerini söylemişti. Ancak bu fikri şimdi yeniden düşünüyorlar. Çünkü bu durum şu süreçte çok daha pahalı ya da zor olabilir.’‘
Frances Shipsey , İngiliz Anne: ‘‘Şu anda Avrupa Sağlık Sigortası kartlarımızı tatile çıkacağımız için yeniledik ve şanslıyız ki hala Avrupa Birliği’ndeyiz. İşte bu sebeple en iyi ve hızlı çözümün İrlanda pasaportu almak olduğunu düşündüm. Böylece Avrupa Birliği’nde kalıp Avrupa pasaportunun haklarından faydalanmaya devam edebilirim.’‘
Martin ise İskoçyalı… Eğer Brexit sonrası İskoçya da bağımsızlık için referanduma giderse, Shipsey ailesi fertleri İngiltere, İskoçya ve İrlanda’ya ait üç farklı pasaporta sahip olabilir.
Fiona Shipsey, İngiliz Çocuk: ‘‘Okuldaki arkadaşlarımla bu Brexit referandumunu konuşuyoruz ve birçoğu bu konuda çok kızgın durumda… Biz Avrupa Birliği ve diğer Avrupa ülkelerine güveniyoruz ve bu bağlarımızın kopmasını hiç istemiyoruz.’‘
Frances Shipsey , İngiliz Anne: ‘‘İrlanda Büyükelçiliği’nin internet sitesine girerek İrlanda pasaportunu araştırdım. Ben İrlanda vatandaşı olduğum için pasaport da alabiliyorum. Eğer ben İrlanda pasaportu alırsam senin büyük anne ve baban İrlandalı olduğu için sen de bu pasaportu alabilirsin.’‘
Fiona Shipsey, İngiliz Çocuk: ‘‘Ben kendimi İrlandalı hissetmiyorum. İrlanda’ya sadece bir kez gittim. Ben kendimi Londralı olarak görüyorum. Eğer İrlanda pasaportu alabilirsem ki umarım alırım; bu sayede Avrupa Birliği ile olan ilişkilerimi devam ettirebilirim ve büyük anne ve babamla olan yakınlığımızı devam ettirmek de çok güzel…’‘
İngilizler Fransa vatandaşı olmak istiyor
Şimdi güneye Fransa’ya gidiyoruz.
euronews: ‘‘Dondurma çok güzel. Yaz, Güneş ve güney bölgeler… Birçok İngiliz bir gün Fransa’nın güneyinde yaşamayı hayal ediyor. Pei Brexit’ten sonra bu hayallere ne olacak? Acaba Fransız vatandaşı olacaklar mı?’‘
Şimdi güzel bir şehir olan Lyon’un Saone ve Rhone Nehri’nin birleştiği yere gidiyoruz. Burada The Smoking Dog adlı bir bar işleten Dave ile konuşacağız. Dave söylediğine göre Fransız pasaportu almaya karar vermiş.
Kendisi bizi evine davet ediyor. Burada Fransa konsolosluğuna başvurmak için belgelerini tamamlamış. Yıllardır Fransa’da yaşayan, burada vergi veren ve Brexit’ten önce Fransız vatandaşı olmayı düşünen Dave bu kararını uzun bir süre ertelemiş.
euronews: ‘‘Brexit hayatını tam olarak nasıl etkileyecek?’‘
Dave Eales, Fransa’da Yaşayan İngiliz Vatandaşı: ‘‘Brexit’ten sonra kararımı kesin olarak verdim. Belgelerimi tamamlayıp dosyamı verdikten sonra neler olacağını hep birlikte göreceğiz. Bunun sonuçlarını üç çocuğum için de düşündüm. karım da İngiliz ve bu onun için de geçerli… Bu sebeple Fransa’daki işime devam etmek ve belirsizliğin getirdiği bu korkuyu aşmak istiyorum.’‘
‘The Smoking Dog’ sadece bir bar değil. Burası aynı zmanda Lyon’da yaşayan İngiliz gurbetçilerin de buluşma noktası… Brexit sonrası buraya gelen müdavimler haftalardır bu konuyu konuşuyormuş. Birçok gurbetçi İngiliz, Fransız pasaportuna başvurmayı düşünüyor. Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılması tarihi bir olay. Şimdi gitme zamanı…