Musul'un geri alınmasının üzerinden bir yıl geçti. Kent hala enkaz altında. İnsani yardım kuruluşları ve sivil toplum örgütleri yaraları sarmaya uğraşıyor.
REKLAMMusul'un IŞİD'den geri alınmasının üzerinden 1 yıl geçti. Ancak Musul kenti savaş sanki dün sona ermiş hissi veriyor. Enkazların altı hala cansız bedenler, mayınlar ve bubi tuzaklarıyla kaplı.
Birleşmiş Milletler (BM) yıkıntıların altında 8 milyon ton patlayıcı madde olduğunu belirtiyor. Musul'un sadece 30 kilometre karelik bir alanı mayınlardan, bubi tuzaklarından temizlendi.
Yıkıntılara, mayınlara ve tüm sorunlara rağmen 1 yıl içinde 8 yüz binin üzerinde Musul'lu evine geri döndü. Bir kısmı ise Musul'u hiç terk etmedi...
IŞİD Musul'u ardında korkunç hikayeler bırakarak terk etti
Adil Abdül'de onlardan biri. Abdül, bir bombayla hayatının nasıl değiştiğini şu ifadelerle anlatıyor:
"Çocuklarımla birlikte evden çıkmak üzereyken bir patlama yaşandı. Bayılmışım. Kızım olay yerinde, oğlumsa yolda hayatını kaybetti."
Adil Abdul'ün saldırıda yaşamını yitiren oğlu 3 yaşında, kızı ise 11 yaşındaydı. Büyük kızı Nada ise babası gibi patlamada 1 bacağını kaybetti.
Taksi şoförü olarak çalışan Abdül'ün hurdaya dönen arabası, patlamanın acı bir hatırası olarak bahçede duruyor. Hayatını yeniden kurması için tekrar kendi kendine yetebilmesi gerek.
Humanity and Inclusion, "İnsaniyet ve Dahil Etme" Sivil Toplum Örgütü 2014 yılından bu yana Adil ve Nada gibi 7000 hastayı fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleriyle tedavi ediyor. Avrupa Sivil Koruma ve İnsani Yardım Genel Müdürlüğü'nün finanse ettiği örgüt, savaşta uzuvlarını kaybeden kişiler için protez bacak ve kollar da üretiyor.
Adil Halit Başer de sivil toplum örgütlerinin yardım ettiği savaş mağdurları arasında yer alıyor. Başer, IŞİD'den kaçarken örgüt üyelerine yakalanmış ve bu karşılaşma bir elini kaybetmesine neden olmuş:
"3 Mart 2017'de kaçmaya çalışırken IŞİD'e yakalandım. Beni esir aldılar. Kaçmaya çalıştığımı söylersem beni öldürmelerinden korktum. Bu yüzden ailemi beslemek için buğday toplamak üzere orada bulunduğumu söyledim. 10 gün sonra elimi kestiler. İnsanları toplayarak 3 hırsız yakaladıklarını duyurdular ve sonra bir kasap bıçağıyla elimi kestiler."
Musul savaşının sona ermesiyle Irak'ta insani yardım krizi başka bir evreye geçti. Bölgede özellikle koruma ve rehabilitasyon alanlarında en önemli yardımları yapan Avrupa Birliği için oldukça zorlayıcı bir dönem. Avrupa Birliği İnsani Yardım yetkililerinden Luigi Pandolfi savaş sonrası kentin portresini şu ifadelerle çiziyor:
"Kentin batı kısmında savaşın izleri hala çok açık bir şekilde görülebiliyor. Musul savaşında 14 bin sivil yaralandı. Bunların %32'si 5 yaşın altındaki çocuklardı. Savaş biteli 1 yıl oldu ancak hala 4 bin sivilin tedavileri sürüyor"
"IŞİD zamanla el yapımı patlayıcı maddelerin yapımında uzmanlaştı"
Avrupa Birliği'nin finanse ettiği Norwegian People’s Aid sivil toplum örgütü el yapımı patlayıcı maddelerin bulunduğu ve bulunma ihtimali olan alanları tarayarak temizliyor. Bugüne kadar 12 bin metrekare alanı temizleyen örgüt, Irak'ta ne kadar alanın mayınlı olduğunun bilinmediğini ve tüm ülkeyi temizlemenin 10, 20, 30 yıl sürebileceğini ifade ediyor.
İlk dönemlerde çok basit el yapımı patlayıcı maddeler üreten IŞİD zamanla bu konuda uzmanlaşmış ve çok karmaşık sistemler üretmeye başlamış. Norwegian People's Aid, örgütün birbirinden çok farklı el yapımı patlayıcı maddeler kullandığını kaydediyor.
Musul IŞİD'in elinden kurtarıldığından bu yana bu el yapımı patlayıcılar yüzünden yaklaşık 200 kişi hayatını kaybetti veya yaralandı.