Elektronik yayınlara fiyat artışı: Uzmanların itirazları nedir?
REKLAMTürkiye’de elektronik kitap, e-gazete ve e-dergilerdeki Katma Değer Vergisi (KDV) oranı yüzde 18’e yükseltildi.
İlgili Cumhurbaşkanı Kararı’nın 19 Aralık günü Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte, e-kitapta yüzde 8, e-gazete ve e-dergide yüzde 1 olan KDV oranı yüzde 18’e çıkarıldı. Karar, 1 Ocak tarihi itibariyle yürürlüğe girecek. Kitaplardaki yüzde 8 oranındaki vergi ise korundu.
Ancak, uzmanlar, okuma oranlarının düşük seyrettiği Türkiye’de bu kararın özellikle son dönemde teknolojik araçlar üzerinden gelişen okuma alışkanlıkları üzerinde olumsuz etkiler doğurabileceğini vurguluyor.
Öte yandan elektronik yayıncılığı da portföyüne ekleyen yayınevlerinin varlığını sürdürebilmeleri de risk altına girebilir. Yayıncılık sektörü, döviz kurlarındaki değişimle birlikte yükselen kağıt fiyatları sebebiyle zaten zorlu bir dönemden geçmekteydi ve yayınlarının bir kısmını maliyeti düşürmek adına elektronik kitaba dönüştürmüştü.
Euronews Türkçe’ye konuşan Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, önümüzdeki yıllarda hızlı bir şekilde gelişme potansiyeli olan bir alanın daha başlangıç aşamasında boğmanın doğru olmadığı kanısında.
Türkiye’de e-kitap %1’lik dilimde
Kültür yayıncılığı alanında elektronik kitabın Türkiye yayıncılık sektörü cirolarındaki toplam payının %1’in altında olduğu belirtiliyor.
%18’lik KDV oranının uygulandığı akademik yayıncılık ve eğitim yayıncılığındaki elektronik veritabanları, uzaktan eğitim ve online sınav portalları şeklinde elektronik yayıncılık şekillerinin bu iki alandaki ağırlığı ise %2 civarında.
“E-kitap, elektronik veritabanları ve uzaktan eğitim portalları ülkemizde çok geniş bir kitlenin uygun bir fiyatla, çok geniş bir kitap çeşidine, istediği zamanda ve ülkenin her yerinden ulaşabilmesi için önemli bir fırsat yaratıyordu,” diyen Kocatürk ekliyor:
“Arttırılan vergiler bu yeni filizlenen ve yayıncılığın teknolojik olarak gelişmesine destek olan bu alanı büyük ölçüde tırpanlamış oldu. Sektörümüz çok ağır bir vergi yüküyle karşı karşıyadır. Yaratıcı endüstriler, bu vergi yükü ağırlığını taşıyamayacak duruma geldi.”
Elektronik yayınlardan elde edilen cironun düşüklüğüne işaret eden Kocatürk, oranları yükseltmenin vergi gelirleri açısından çok büyük bir faydası olmayacağı görüşünde.
2013 yılında yayıncılık sektörünün ilgili taraflarının yaptığı yoğun lobi çalışmaları neticesinde, elektronik yayınlardaki oran %8’e düşürülmüştü.
İçerik arzı ve talebi zayıflar
Serbest avukat Gönenç Gürkaynak da, pırlanta gibi kıymetli taşlarda KDV oranı tamamen kaldırılırken, kitaba getirilen bu verginin elektronik ortamda içerik arzını ve talebini zayıflatacağını tahmin ediyor.
E-kitap alanında Yunus Emre Divanı, Evliya Çelebi seyahatnamesi gibi birçok eseri okura ulaştıran Profil Yayınları sahibi Münir Üstün, konuya farklı bir açıdan yaklaşıyor.
“E-kitap pazarı ülkemizde maalesef büyük bir hacim içermiyor. Zamanında birçok kuruluş bu iş modelini denedi; fakat başarılı olamadı,” diyen Üstün’e göre; kitaplara hem üretim hem de tüketimde uygulanan KDV’lerin ise en minimum düzeyde olması gerektiğini vurguluyor.
“Her halükarda, okuyucuları da biz yayıncıları da derinden üzen bir mesele”, diye ekliyor Üstün.
UNESCO’nun güncel verilerine göre dünyada en fazla kitap okuyan ülkelerin başında, yüzde 21 ile Fransa ve İngiltere gelirken, Türkiye yüzde 0,1’lik oranla 86. sırada bulunuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre ise, Türkiye'de ihtiyaç listesinde kitap 235’inci sırada.
AB e-kitap vergisini düşürme eğiliminde
Avrupa Birliği üye ülkeleri ise, Ekim ayında Lüksemburg gerçekleştirilen Ekonomik ve Mali İşler Konseyi (ECOFIN) çerçevesinde ortalama yüzde 15 oranında vergilendirilen dijital yayınlarda vergi indirimi veya verginin tamamen kaldırılması yönünde bir anlaşmaya vardı.
Kocatürk, yayıncılık sektöründe işletmelerin gelişen teknolojiye yatırım yapabilmesinin özendirilmesi ve böylece Türkiye’de kültür endüstrisinin ve ekonominin kalkınmasına, okuma kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağlanması gerektiğinin altını çiziyor.
REKLAMBu çerçevede, uzmanlar birçok ülkede fikri ve sınai mülkiyet üzerindeki vergilerin sıfırlandığı veya en düşük seviyeye indirildiğini anımsatıyor.
Korsan e-kitap tehlikesi ufukta
Bir diğer risk ise, e-kitap KDV’sindeki artışın fiyatlara yansıması ile birlikte kitapların yasal olmayan yollarla paylaşımının artma olasılığı. Keza, kitabı dijital formata getirme, yazılım ücretlerini karşılama, hizmet ve satış sağlayıcıların komisyon taleplerini karşılama ve telif haklarını verme sürecindeki maliyetler de yüksek.
“Bu açıdan maalesef korsana karşı alınan tedbirler de yeterli değil. Korsan yayınların artması yayıncıların e-kitap üretme konusundaki isteklerini azaltacak, bu alana yapılacak teknoloji yatırımlarını erteleyecektir,” diyor Kocatürk.
Türkiye’de geçmişi sekiz yıl öncesine dayanan e-kitap pazarının yasal altyapısının olmaması da yayıncıları bu süreçte tedirgin etmeye devam ediyor.
Kocatürk, kültür endüstrisinin gelişebilmesi ve yeni eserlerin okurlara ulaşabilmesi adına vergi yüklerinin kaldırılması ve Maliye Bakanlığı’nın bu açıdan destekçi bir tavır alması çağrısında bulunuyor.
REKLAM