Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabet tüm dünyada giderek yaygınlaşırken Türkiye bu hastalığın hızla arttığı ülkelerin başında geliyor. Türkiye’de 2000 yılında 3 milyon olan diyabetli sayısı 2014 yılında 7 milyonu aştı. Peki, diyabetle nasıl yaşanır?
REKLAMHalk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabet tüm dünyada giderek yaygınlaşırken, Türkiye bu hastalığın hızla arttığı ülkelerin başında geliyor. 2 diyabet hastasından birine tanı konulmamış durumda. Bundan dolayı 14 Kasım Dünya Diyabet Günü’nde bu hastalığa dikkat çekmek ve farkındalığı arttırmak için etkinlikler düzenleniyor. Türkiye’de 2000 yılında 3 milyon olan diyabetli sayısı 2014 yılında 7 milyonu aştı.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre 1980 yılında 108 milyon olan diyabetli sayısı 2014’te 422 milyona yükseldi. Diyabetin küresel nüfusa oranı 1980'lerde yüzde 4,7 iken bu rakam 2014 yılında yüzde 8,5'e çıktı.
2016 yılında 1,6 milyondan fazla kişi doğrudan diyabet sebebiyle hayatını kaybetti. 2,2 milyon kişinin ölümü ise yüksek kan glukozuna bağlanıyor. Toplamda her sene yaklaşık 3,7 milyon kişi diyabet ve yüksek kan şekerinden hayatını kaybediyor. Dünya Sağlık Örgütü 2016 yılında gerçekleşen ölümlerde diyabetin 7. ana sebep olduğunu tahmin ediyor.
Tip 2 diyabetin yüzde 80'i daha sağlıklı yaşam tarzı benimsendiğinde önlenebilir olmasına rağmen 2030 yılına kadar 522 milyon kişinin şeker hastası olacağı tahmin ediliyor.
Diyabet (şeker hastalığı) nedir?
Diyabet, insan vücudunda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insulin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren bir hastalık. Diyabet hastası kişi, yediği besinlerden kana geçen şekeri yani glukozu kullanamaz ve kan şekeri yükselir (hiperglisemi). Bir kişinin diyabetli olup olmadığı Açlık Kan Şekeri (AKŞ) ölçümü veya Oral Glikoz Tolerans Testi (OGTT) yapılarak tespit edilir.
Diyabetin belirtileri neler?
Türkiye Diyabet Vakfı’na göre; aşırı susama, sık idrara çıkma, yorgunluk ve açıklanamayan kilo kaybı diyabetin sık görülen belirtiler. Ancak hiçbir açık belirti de olmayabilir. Bu belirtilerden biri veya birkaçı var ise vakit geçirmeden doktora başvurulması tavsiye ediliyor.
Sağlıklı beslenme hayati önemde
Diyabet tedavisinde kan şekeri kontrolünü sağlamak için sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması önemli. Diyabeti olmayan bireylerde olduğu gibi diyabetli bireylerin de yeterli ve dengeli beslenmeyi öğrenmesi ve öğrendiklerini günlük yaşamda uygulaması sağlıklı bir yaşamın temeli olarak görülüyor.
Diyabetle nasıl yaşanır?
Diyabet dikkatli ve sürekli takip ve kontrol gerektiren bir hastalıktır. Türk Diyabet Cemiyeti’ne göre diyabet; tıbbi tedavi, doğru beslenme, düzenli fiziksel egzersiz, sürekli kontrolü içeren kapsamlı bir yönetim gerektirir. Diyabetin iyi yönetilmemesi, zamanında teşhis edilememesi ve tedavisine başlanılamaması ise çeşitli komplikasyonlara yol açar. Doğru ve sağlıklı beslenme yanlışları, hareketsiz yaşam biçimi ise kilo almayı kolaylaştırır. Tüm bunlar bir araya geldiğinde bireyde mutsuzluk, uykusuzluk, isteksizlik gibi belirtilerle başlayan ve sonrasında eşlik eden diğer belirtilerle devam eden bir duygu bozukluğu ortaya çıkabilir.
Diyabette tedaviye düzenli uyum çok önemlidir. Bunlar; doktor önerilerine uyma, ilacı düzenli kullanma ve önerilen fiziksel aktivite/diyeti uygulamaya dayanır.
Aile desteği çok önemli
Türkiye Diyabet Vakfı da, çocukların diyabetiyle barışık bir yaşam sürmesini için ailenin desteğinin önemine dikkat çekiyor. Vakıf, diyabet bir aileyi tümüyle etkileyeceğinden sorunların çözümünde ve diyabet bakımında tüm aile bireylerinin birlikte çalışması öneriyor. Her ebeveynin yılda en az bir veya iki kez klinik kontrolüne beraberce katılmaya çalışması bu anlamda önemli. Araştırmalar diyabetiyle en iyi başa çıkan gençlerin, ailelerinden diyabet yönetimi konusunda destek ve yardım alan gençler olduğunu gösteriyor. Her aile bir diğerinden farklı olsa da hepsinde diyabet sorumluluklarını paylaştıran bir planın geliştirilmesi zorunlu.
Türkiye Diyabet Vakfı bu hastaların normal bir hayat sürmesi gerektiğini de vurguluyor. Vakıf’ın bu konudaki tavsiyesi şöyle: “Diyabetli kişiye diğer insanlara davrandığımız gibi davranmalıyız. Çocuğun kendi yaş grubundaki diğer çocukların katıldığı etkinliklere katılması, aile dışında arkadaşlara sahip olması ve aile dışı etkinliklerde bulunması önemlidir. Özellikle ergenlik çağındaki gençler için arkadaş desteği çok önemlidir.”
14 Kasım Diyabet Günü: Türkiye diyabet kaynaklı ölümlerde Avrupa ikincisi
Araştırma: Sporsuz yaşam, sigara, diyabet ve kalp hastalıklarından daha tehlikeli
Rakamlarla diyabet hastalığı
Uluslararası Diyabet Federasyonu verilerine göre dünyada:
11 yetişkinden 1’i diyabetli.
2 diyabetli yetişkinden 1’ine (yüzde 46,5) teşhis konulmamış, bu kişiler diyabetli olduğunu bilmiyor.
Küresel sağlık harcamalarının yüzde 10’u diyabete harcanıyor. Bu da yaklaşık 760 milyar Amerikan doları.
Diyabetli 5 kişiden 1’si 65 yaş üstünde.
Diyabetli 3 kişiden 2’si kentlerde yaşıyor.
Diyabet hastalarının yaklaşık dörtte üçü (yüzde 79) düşük ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde yaşıyor.
Türkiye’de 12 yılda yüzde 90 arttı
Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalışması–I’e (TURDEP-I) göre 1997-1998 yıllarında 20-80 yaş grubunda diyabet sıklığı yüzde 7,2 olarak saptandı. 2010 yılında yapılan TURDEP –II’ye göre ise diyabet sıklığı oranı yüzde 13,7’e yükseldi. Bu da 12 yılda diyabet oranının yüzde 90 arttığını gösteriyor.
Türkiye’de 7 milyondan fazla diyabetli var
Dünya Sağlık Örgütü Türkiye’de 2000 yılında yaklaşık 3 milyon olan diyabetli sayısının 2030 yılında 6,5 milyona ulaşacağını öngördü ancak 2030 için tahmin edilen bu değer 2014 yılında aşıldı ve ülkedeki diyabetli sayısı 7 milyonun üstüne çıktı.
Diyabet oranı dünyada yüzde 8,5; Türkiye’de ise yüzde 14,7
2014’te diyabetin küresel nüfusa oranı 1980'lerde yüzde 4,7 iken bu rakam 2014 yılında yüzde 8,5'e çıktı. 2014 yılı IDF verilerine göre ise Türkiye’de diyabet görülme oranı yüzde 14,7. Bu oran 2010 yılında ise yüzde 13,7. Tüm bu veriler diyabet oranının Türkiye’de giderek arttığını gösteriyor.