Bir ırkçının beyni nasıl işler, iradenin rolü ne?

Bir ırkçı beyni nasıl işler
Bir ırkçı beyni nasıl işler © AP
By Burak Ortahamamcilar
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Bir ırkçının beyni nasıl işliyor? Politik hesapların ötesinde, ne tür bilişsel mekanizmalar ırkçılığı üretiyor? Ya da başka bir deyişle, bir ırkçı aklında ne var?

REKLAM

İnsanlığın tarihi gelişimi sürecinde ve modern çağlarda da kurtalamadığı bir olgu olarak görülüyor ırkçılık.

Bilgiye ulaşmanın son derece kolaylaştığı, dolayısıyla 'başka olan'ın bilinmezliğinin büyük ölçüde ortadan kalktığı bir çağda, bu çağın insanoğluna sunduğu en özgür ifade alanı olarak sayılabilecek sosyal medyada ırkçılığın yankılarını duymak mümkün.

Fakat politik hesapların ötesinde, ne tür bilişsel mekanizmalar ırkçılığı üretiyor? Ya da başka bir deyişle, bir ırkçı aklında ne var?

Amsterdam Üniversiteleri'nden nörobilim uzmanı David Amodio'ya göre tüm insanlar bilinçsizce de olsa biraz ırkçı ama bu ön yargılarının kontrolü aynı zamanda kendi elinde.

"Irkçılık en çok 'duygu eksikliği' ile ifade buluyor"

Profesör Amodio, ırkçı davranışları ortaya çıkaran duyguların sosyal durum ve gruplar arasındaki ilişkilere bağlı geliştiğini belirtiyor. 

Buna göre ırkçı tepkiler; korku veya tehdit, kin, hor görme ve iğrenme gibi duygularının farklı kombinasyonlarıyla ortaya çıkabiliyor.

Ancak Amodio'ya göre ırkçı davranışlar en çok 'duygu eksikliği' ile ifade buluyor. Örneğin 'karşısındakini yok farz ederek' veya insan kimliğinin dışına çıkararak.

Zararsız bir etnik azınlığın üyelerine karşı duyulan korkunun temelinde ırkçı stereotiplerin ve ön yargıların olduğunu belirten nörobilim profesörüne göre ön yargılar; ekonomik tehditler, göreceli olarak yoksunluk hissi, steriotipler vasıtasıyla diğer grubun potansiyeli ya da düşmanlığı düşünceleri ile tahrik ediliyor.

'Bilinçaltı ırkçı ön yargı her insanda kasıt olmadan ortaya çıkan bir durum'

'Bilinçaltı ırkçı ön yargılar' hakkında çalışmalar yapan Amodio, bu kavramı "herkesin davranışında bilinçli olmadan veya kasıt olmadan ortaya çıkan bir ön yargı modeli" olarak tanımlıyor.

Duygusal hafıza ve duygusal tepkilerin oluşmasında öncül bir role sahip olan beynin amigdala bölgesinin 'bilinçaltı ırkçı ön yargıların oluşumunda etkisi hakkında çok az kanıta sahip olunduğunu ifade eden profesör, ön korteks ve striatum bölgesinin bu alanda daha direkt etkili olduğunu belirtiyor.

'İnsan davranışları üzerinde büyük bir kontrole sahip'

Amigdalanın, bilinçaltı düzeyde ön yargılara bağlı tehditlerin öğrenilmesinde rolü olduğunu belirten nörobilimci, güven ile ilişkili konularda karar alma mekanizmasında beynin başka bölgelerinin devreye girdiğini ifade ediyor.

David Amodio, bu noktada insanın davranışları üzerinde büyük bir kontrol kapasitesine sahip olduğunun altını çiziyor.

Amodio'ya göre, insanın ön yargılardan arınmış bir tepki vermesi için motive olması gerekiyor. Doğru davranış biçiminin nasıl olduğunu bilmek de önemli.

'Kültürel ön yargılardan kurtulmak çok zor'

Basmakalıp düşüncelerin ve ön yargıların gelenekler ve kültürle aktarıldığını belirten Amodio beyne işlemiş bu duygulardan kurtulmanın çok zor olduğunu belirtiyor. 

New York Times doçenti, bu konuda en etkili yöntemi, akla gelen her türlü ön yargıyı görmezden gelmek yaklaşımı olarak ifade ediyor. 

Yani beyinde ön yargıların oluşmuş olması bunun davranışlara yansımasını gerektirmiyor.

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Belçika'da aranan aşırı sağcı firari Jürgen Conings ölü bulundu

'Beyazlara ait' olduğu gerekçesiyle siyahi polisin cenazesini almayan mezarlıktan geri adım

Cezayir’deki muhalif gösterilerle ilgili belgesel film, Fransa ile 'diplomatik kriz' çıkardı