Orman yangınları sonrası dünyanın yüzde 90 çam balı üretimini yapan Türkiye'de sektör ne olacak? Muğla ili civarındaki arıcılar bu sene daha verimli bir sezon beklerken, şimdi yüzde 50-60 oranında rekoltede azalma bekliyor.
REKLAMTürkiye'de Akdeniz ve Ege kıyılarında meydana gelen orman yangınlarıyla mücadele ediyor. Şimdiye kadar 20'yi aşkın il ve ilçede toplamda 200'e yakın noktada orman yangını çıktı, bunların yüzde 90'ı kontrol altına alındı.
Yangınlarda bu zamana kadar 8 kişi hayatını kaybetti. Binlerce hayvan telef oldu, orman ve tarım arazileri küle döndü. Bazı noktalarda süren yangınlardaysa söndürme çalışmaları devam ediyor.
Yangından en çok etkilenen sektör ise dünyadaki çam balı üretiminin yüzde 90'ını gerçekleştiren Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde ve yüzde 68'i ormanlarla kaplı Muğla ve çevresinde faaliyet gösteren arıcılar oldu.
Türkiye'deki çam balı üretiminin yüzde 75-80'lik kısmı Marmaris'in başı çektiği Muğla'nın çevre ilçelerinde yapılıyor. Yangınlardan önce, yüzölçümüne oranla Türkiye'de en çok çam ormanına sahip olan Marmaris bölgesinde bal üreticileri zor duruma düştü.
Muğla'da her sene 20 bin tonu aşkın çam balı üretiliyor. Türkiye’de üretilen balların yaklaşık yüzde 20'lik kısmını çam balı oluşturmakta. Çam balı üretimi yerleşim yerlerine uzak, çiçeklerin olmadığı el değmemiş ormanlık alanların yalnızca yüzde 8’lik bir diliminde gerçekleştiriliyor. Çam balı üretimi Muğla’nın el değmemiş orman florasının bir ürünü olarak sofralarda yer alıyor.
Çam balı, çiçek balının aksine sadece arılar tarafından üretilen bir bal türü değil. Çam balı, aslında "Balsıra Böcesi" denilen ve yöreye özgü olan bir böcek türüyle arıların işbirliği sayesinde üretiliyor.
Çam balı üretimin yoğun olarak yapıldığı Marmaris ve Köyceğiz'de arı kovanlarının büyük bir kısmı zarar gördü. Birçok köylü çam ormanlarının iç kısımlarında konuşlanmış arı kovanlarını kurtaramadı. Marmaris'in İçmeler, Turunç, Osmaniye, Orhaniye, Hisarönü, Bayır, Çiftlik, Turgut gibi çam ormanlarıyla kaplı bölgelerinin büyük bir kısmı yangında adeta küle dönüştü. Bazı arıcılar, kovan ve arılarını kurtarsa da çam balı üretiminin ilk aşamasını gerçekleştiren Balsıra böceklerinin çoğunluğu yok oldu. Bu olumsuz durum bölgede uzun süre arıcılığın yapılamamasına ya da küçük çapta yapılmasına neden olacak.
Marmaris ormanlarında bal üretimiyle geçimini sağlayan köylüler bölgede son 2 yıldır bal veriminin düşük olduğunu, orman yangınları yaşanmasaydı bu sene yüksek verim beklediklerini ifade ediyor.
'Çam balı üretimi yüzde 50-60 oranında azalabilir'
Marmaris'in en büyük bal firmalarından biri olan Bayırtat'ın ortaklarından Volkan Yıldız, orman yangınları sonrası bölgede yaklaşık yüzde 50-60 oranında rekoltenin azalmasını beklediklerini söyledi.
Marmaris'in köylerinde geçimini sadece arıcılıkla sağlayan birçok ailenin olduğunu belirten Yıldız, "Öncelikle zararımız çok büyük. Maddi hasardan ziyade bu güzelim yeşil ormanların yok olması bizi çok üzdü. Ancak yanmayan bölgeler var. Tam olarak zararın ya da üretim düşüşü oranının belirlenmesi 2-3 ayı bulur. Yangınlar devam ediyor. Onların da söndürülmesini bekleyeceğiz. Ama en büyük kaybımız doğa tahribatının olması. Bu ağaçların tekrar büyümesi onlarca yıl alacak." diye konuştu.
Marmaris'te her sene yangın çıktığını ancak ilk kez bu kadar büyük bir alanın zarar gördüğünü ifade eden Yıldız, "Bazı arıcılarda zayiat var. Ancak arılar yayladaydı. Zaten arıları çoğaltmak kolay bir iş. Benim Marmaris'teki birçok akrabam arıcılıkla geçiniyor. Osmaniye, Bayır, Turgut, Hisarönü gibi yerlerde çam ormanları büyük oranda yandı. Çam balı üretimi azalacak. Fiyatlarda iniş ve çıkışlar olabilir. Ancak süreci bekleyeceğiz. Öncelikle psikolojik olarak buradaki halkın ve bal üreticilerinin toparlanması gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Arıcılar birbirlerine destek olacak
Köylülerin ve bal üreticilerinin hasarlarını tespit edip yardımlaşma yoluyla mağdurlara destek vereceklerini ifade eden Volkan Yıldız, "İmkanlarımızı mağdurlarla paylaşacağız. Maddi ve manevi yardım dışında mağdur arıcıların kovanları, yanmayan bölgelere aktarılacak. Köyceğiz, Beldibi, Gökbel, Cennet Adası, Adaköy, Datça ve Muğla merkez taraflarında çam ormanlarına pek bir zarar gelmedi. Ancak en az 2-3 ay bekleyip süreci beklemeliyiz." değerlendirmesinde bulundu.
TÜİK'in 2020 verilerine göre Türkiye'de yıllık bal üretimi 104 bin 077 ton, balmumu üretimi ise 3 bin 765 ton olarak ölçüldü. Yıllara göre; sürekli inişli-çıkışlı bir grafiğin seyrettiği Türkiye'deki bal üretimi yıllara göre değişkenlik göstermekle birlikte genelde yıllık 105 ile 115 bin ton arasında değişiyor.