Afganistan yönetimini ele geçirmiş olan ve hala dünyada terör örgütü olarak tanınan Taliban'a hasım pozisyonda bulunan bir başka terör örgütü IŞİD, ABD tarafından batıya kaçmak için Kabil havalimanında bekleyen binlerce Afgan için bir tehdit olarak görülüyor.
REKLAMAfganistan'da Taliban'a hasım pozisyonda bulunan bir başka IŞİD, ABD tarafından batıya kaçmak için Kabil havalimanında bekleyen binlerce Afgan için bir tehdit olarak görülüyor.
ABD Başkanı Joe Biden 31 Ağustos'u yabancı kuvvetlerin Afganistan'dan ayrılması ve tahliyelerin sona ermesi için son tarih olarak belirleme kararını, havaalanına yönelik "ciddi ve artan bir saldırı riski" nedeniyle meşru görüyor.
Bu tehdidin kaynağı olarak görülen IŞİD'in Horosan kolu IŞİD-H ile ilgili neler biliniyor?
Horasan örgütü nedir ve nasıl oluştu?
IŞİD'in 2014'te Irak ve Suriye'de "halifelik" ilan etmesinden kısa bir süre sonra, Tehreek-e-Taliban Pakistan'ın (TTP, Pakistan Talibanı) eski üyeleri, grubun lideri Ebubekir el-Bağdadi'ye bağlılıklarını ilan etmişlerdi.
Daha sonra onlara iltica etmiş Afganlar da katıldı ve 2015'in başlarında IŞİD, Horasan eyaletinin kuruluşunu duyurdu. Horasan, günümüz Afganistan, Pakistan, İran ve Orta Asya'yı kapsayan bir bölgeye verilen eski bir isim.
Horasan İslam Devleti Eyaleti (IŞİD-H), 2015 yılında doğudaki Nangahrar eyaletindeki dağlık Açin bölgesi ile komşu Kunar arasında kalıcı bir kuvvetli mevziyi tutmuştu.
Birleşmiş Milletler'e göre, Afganistan'ın başka yerlerinde, özellikle başkentte ve Pakistan'da uyuyan hücreler oluşturan IŞİD-H, başka bölgelerde Taliban ile çatıştı.
BM Güvenlik Konseyi'nin temmuz ayında yayınladığı bir rapora göre, gruptaki savaşçıların sayıları tahmini en az 500 ila birkaç bin kişi arasında.
IŞİD-H, ne tür saldırılar gerçekleştiriyor?
IŞİD-H, Afganistan ve Pakistan'da son yıllarda meydana gelen en kanlı saldırılardan bazılarının sorumluluğunu üstlendi. Camiler, hastaneler ve halka açık yerler de örgütün saldırılarına hedef oldu.
Radikal Sünni grup, başta Şiiler olmak üzere esas olarak 'sapkın' gördüğü Müslümanları hedef alıyor.
Örneğin Mayıs 2020'de Kabil'de Şiilerin çoğunlukta olduğu bir mahallede bir doğum hastanesine düzenlenen saldırıda 16'sı anne ve yeni doğan bebek olmak üzere 25 kişi hayatını kaybetti.
Kurulduğu illerde varlığını şiddet yoluyla tesis eden örgüt bölgenin etrafına mayın döşeme taktiği uyguluyor.
IŞİD ve Taliban arasındaki ilişki nedir?
Her ne kadar iki radikal Sünni grup olsalar da teolojik açıdan olduğu kadar strateji açısından da farklılık gösteriyorlar ve cihat için rekabet ediyorlar.
Aralarındaki güçlü düşmanlığın en açık işareti, IŞİD'in açıklamalarında Taliban'ı 'mürted' olarak adlandırmış olması
Irak ve Suriye'deki IŞİD'in aksine IŞİD-H henüz bölgede topraklarını genişletemedi. 2019 yılında Afgan Ulusal Ordusu, ABD ile ortak operasyonların ardından IŞİD-H'nin Nangahrar eyaletinde mağlup edildiğini açıklamıştı.
Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşmiş Milletler tarafından yapılan değerlendirmelere göre, IŞİD-H o zamandan beri yüksek profilli saldırılar için büyük ölçüde yalnızca şehirlerdeki uyuyan hücreleri aracılığıyla faaliyet gösteriyor.
IŞİD, Taliban'ın ele geçirilmesine nasıl tepki verdi?
IŞİD ayrıca Şubat 2020'de Doha'da Washington ile Taliban arasında imzalanan Amerikan ve yabancı birliklerin Afganistan'dan çekilmesine ilişkin anlaşmayı sert şekilde de eleştirdi ve Taliban'ı cihatçı davadan dönmekle suçladı.
Kabil'e girdikten ve 15 Ağustos'ta iktidarı ele geçirdikten sonra, Taliban birkaç cihatçı gruptan tebrik aldı, ancak sadece IŞİD'den böyle bir tebrik gelmedi.
REKLAMIŞİD'in de Afgan yönetiminin çöküşünden kazanç sağlayabileceği yönünde güvenlik analistlerinin uyarıları mevcut.
"Bay Q" rumuzuyla sosyal medyada araştırmalarını yayınlayan IŞİD konusunda Batılı bir uzman olan, 1 Ocak ile 11 Ağustos arasında geçen yılın aynı dönemindeki 34'e kıyasla 216 IŞİD-H saldırısı kaydedildiğini belirtiyor.
İsmini saklı tutan bu uzman geçtiğimiz hafta AFP'ye verdiği demeçte, "Bu rakamlar, Afganistan'ı en dinamik IŞİD bölgelerinden biri yapıyor. Her şey doğrudan ABD'nin çekilmesiyle bağlantılı değil, ancak Taliban'ın zaferi de IŞİD-H'ye oksijen sağlıyor" diyor.