Türkiye'de hijyenik ped ve menstrüel ürünlere gelen zamlar tepkilere yol açıyor

REKLAM

Türkiye’de hijyenik pedlere getirilen son zamlar tepkilere yol açıyor. Kadınların en temel ihtiyaçlarından biri olan hijyenik pede uygulanan katma değer vergisi (KDV) yüzde 18.

Vergiye döviz kurundaki artış da eklenince bu ürünlerin fiyatları markalarına göre 20 TL’den 70 TL’ye kadar yükseldi.

Son fiyat artışlarıyla birlikte özellikle ekonomik olarak kırılgan gruplar içinde olan pek çok kadın için bu ürünlerin tamamen erişilemez hale geldiğini ifade eden kadın örgütleri "Ped lüks değil, ihtiyaçtır'' sloganıyla sosyal medyada paylaşımlarıyla seslerini duyurmaya çalışıyor.

''Ped ve menstrüel ürünler zam öncesi de lüks tüketim sınıfındaydı''

Euronews’e konuşan Jinekolog Irmak Saraç, ped ve menstrüel ürünlerin zamlar öncesinde de lüks tüketim ürünleri olduğuna dikkat çekiyor ve bu ürünlerin ücretsiz olmasını istiyor.

Dünyada pek çok kadının ped, tuvalet kağıdı ve sabun gibi ürünlere de ulaşamadığını söyleyen Irmak Saraç, ''Buna regli yoksulluğu diyoruz'' ifadelerini kullanıyor.

''Zamlar öncesinde de bu ürünlerin KDV değerleri %18 idi. Yani lüks tüketim grubunda kabul ediliyordu. Tabii zamlarla her ay kullanılması gereken bu ürünler pek çok insan için lüks tüketime dönüştü gerçekten. Değil zam yapılması İsveç gibi bazı ülkelerde bu ürünler okullarda mesela ücretsiz olarak dağıtılıyor. Bu ürünleri almaktaki güçlükler belki kadınlar içim fiziksel bir soruna yol açmaz. Yerine başka şeyler kullanma yoluna gidebilirler. Ki ülkemizde zamlar öncesinde mevsimlik tarım işçileri gibi bir grup için bu ürünler zaten ulaşılmazdı. Bu dünyada da maalesef bazı kadınlar için geçerli. Sadece ped gibi ürünler değil sabun, tuvalet kağıdı vs gibi ürünlere bile ulaşımı kısıtlı bu kadınların. Buna regli yoksulluğu diyoruz.''

Hijyenik pede alternatif ürünler ucuz mu?

Hijyenik pede alternatif olarak bazı ürünler ise tampon, adet kapı, yıkanılabilir ped. Ancak bu ürünlerin fiyatları da pek çok kadın için ulaşılabilir ve ekonomik değil.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Yüksek Onur Kurulu üyesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Irmak Saraç, ''Yeniden kullanımlı adet kapları kullanan ya da kullanmayı düşünen kadınlar olabilir. Ancak bu ürünler de ucuz değil. Çoğu ithal, dolayısıyla döviz kuru etkiliyor. Yıkanabilir bezler de güvenle kullanılabilir'' diyor.

Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği'nden Berfu Şeker ise hijyenik pedlerden alınan verginin lüks tüketim ürünlerine uygulanan bir vergi olduğuna dikkat çekiyor.

''Regl olan kişiler için her ay temel bir ihtiyacı olan regl ürünlerine uygulanan %18’lik vergi kadın yoksulluğunun iyice derinleştiği ekonomik kriz ve pandemi ortamında bu ürünlere erişimi önemli ölçüde kısıtlıyor. %18’lik vergi lüks tüketim ürünlerine uygulanan bir vergi. İktidarın toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama yönünde herhangi bir perspektifinin olmadan uyguladığı vergi politikaları regl olan kişilerin sağlığını ve iyi olma halini ciddi oranda olumsuz şekilde etkiliyor. Derin yoksulluk yaşayan kişilerin bu ürünlere ücretsiz olmadığı takdirde erişebilmesi neredeyse imkansız.''

Regl ürünlerine ücretsiz erişimin üretilen politika ve hizmetlerle desteklenmesi gerektiğini ifade eden Berfu Şeker, aksi durumda kadınların sosyal hayata, eğitime ve de istihdama katılımının olumsuz yönde etkileneceği kanaatinde.

''İktidarın muhafazakar politikaları, kadınların en temel cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve haklarına erişimini kısıtlıyor. Bu ürünlere açlık ve yoksulluk sınırında yaşayanların, ve yeterli ekonomik geliri olmayan kadınların ücretsiz bir şekilde erişebilmesi, devletin bu konuda gerekli politika ve hizmetleri sağlaması gerekir. Gebeliği önleyici yöntemlere ve kürtaja ücretsiz ve güvenli erişim gibi konularla birlikte regl ürünlerine ücretsiz erişimin de toplumsal cinsiyet perspektifinden üretilen politika ve hizmetlerle desteklenmesi gerekir. Aksi takdirde kadınların sosyal hayata, eğitime ve istihdama katılımı olumsuz yönde etkilenir, kalitesiz ve hijyenik olmayan yöntemlerin kullanılmasıyla kadınların hem psikolojik hem fiziksel olarak ciddi sorunlar yaşamasına neden olur.''

Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği'nden Berfu Şeker kadınların temel ihtiyaçlarına erişimde yüksek ücret ve vergilerle karşılaşmaları ve bu sebeple de ürünlere erişimde sıkıntı yaşamalarının bir nevi ekonomik ve psikolojik şiddet olduğunu görüşünde.

Bu ürünlerin ulaşılabilir olması için ise önerilerini şöyle sıralıyor.

''Bu ürünlerdeki %18’lik vergi kaldırılmalı, ekonomik durumu bu ürünlere erişim için yetersiz olan kişilere regl ürünleri devlet ve yerel yönetimler aracılığıyla ücretsiz olarak ulaştırılmalı, kadınların regl olmasıyla ilgili toplumdaki tabuları yıkmak üzere küçük yaşlardan itibaren kapsamlı cinsellik eğitimi ve toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimleri verilmeli, regl etrafındaki tabuların kadınlara yönelik ciddi bir ayrımcılık olduğuna ilişkin yaygın zihniyet dönüştürücü farkındalık çalışmaları yapılmalıdır.''