Türkiye’de kripto para piyasalarına yönelik düzenlemeyle ilgili neler biliniyor?

REKLAM

Kripto paraların kullanımında dünyada dördüncü, Avrupa’daysa ilk sırada yer alan Türkiye’de, kripto para piyasalarına yapılacak düzenlemelerle ilgili çalışmalar sürüyor.

Peki düzenlemeye ilişkin bu aşamada neler biliniyor, kripto paralar ne kadar güvenli ve fiyatlandırması konusunda uzman görüşü ne diyor? Uluslararası Piyasalar Uzmanı Şant Manukyan, bu soruların yanıtını euronews'e verdi.

Şimdiye kadar taslakla ilgili basına yansıyan ayrıntılarda, izin almadan kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek ve tüzel kişilerin yetkilileri hakkında 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilmesi ile kripto varlık alım-satım ile transfer işlemlerini yetkisiz kuruluşlarda yapanlara 20 bin liradan az olmamak üzere ceza verilmesi gibi detaylar ortaya çıkmıştı.

Fakat Ak Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, yakın zamanda verdiği bir mülakatta basına yansıyan bu başlıkları kabul etmemiş; ''Amaç yasaklayıcı değil, düzenleyici bir yasal düzenleme ortaya çıkarmak ve birikimlerini kripto varlıklarda değerlendirmeye çalışanların mağdur edilmesinin önüne geçmek'' demişti.

Düzenlemeye dair basında yer alan özellikle vergi oranları ve bilgilerin doğru olmadığını söyleyen Elitaş, henüz kripto varlıklarla ilgili ortaya çıkmış net bir taslak bulunmadığını, paydaşlarla görüşmelerin sürdüğünü ifade etti.

Kripto para piyasasında düzenleme nasıl olmalı?

Uluslararası Piyasalar Uzmanı Şant Manukyan, bir dönem Türkiye’de kripto para varlığının yasaklanacağına dair yorumlara katılmıyor.

Vergilendirme ve bir dizi önlem ile birlikte Çin ve Amerika modelinden söz eden Manukyan, böyle bir ortama geçişte sadece alış satışı düzenlemek ve onu vergilendirmenin yetersiz kalabileceği görüşünde.

Manukyan'a göre kripto para ve bitcoin alım satım işi 2017’de yani geride kaldı ve şimdilerde çok sayıda iş modelinden bahsediliyor.

‘’Son dönemde yapılan açıklamalar bir yasaklama olacağını söylemiyor. O kadar katı olacağını zannetmiyorum ama şu andaki kadar regülasyonsuz olmayacağı da kesin. Çin dijital Merkez Bankası parası çıkartınca rekabeti iyice kesmek istedi. Amerika daha kibarca vergi yasalarındaki inceliklerle yapıyor. Örneğin biraz daha stabil coinleri para piyasası fonları kurallarına dahil etmek istiyor. Bir şekilde herkes bunu dahil edecek. Oranı bilmiyorum ama devletler bu işlerden vergi alır. Ve muhtemelen vergilendirilecek ve bir takım düzenlemeler getirilecek. Burada unutulmaması gereken Kripto para konusu ve Bitcoin aldım sattım 2017’nin konusu. Şimdi Non Fungible Token’ler geldi (Değiştirilemeyen Token) ardından metaverseler geldi. Dolayısıyla çok sayıda iş modelinden bahsediyoruz. Böyle bir ortama geçişte sadece alış satışı düzenlemek ve onu vergilendirmek yetersiz kalacaktır. Çok daha geniş bir şekilde finansın, sanatın, insan haklarının yeniden tanımladındığı hatta diploma ve transkriplerin bile NFT’ye geçeceği bi ortamdan bahsediyoruz. O nedenle birincisi hayal gücünüz ikincisi de cari sisteme geçtiğinizde daha verimli olup olmayacağı önemli. Ve bu yeni yapıyla devam edeceksek, kendi has regülasyonları olacak.’’

''Sadece Elon Musk’un bir cümlesiyle yukarı gidebilen bir kripto varlık güvenilir değildir''

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) hazırladığı kripto varlık raporuna göre, kripto varlıkların asli değeri yok ve değeri çok oynak.

Yine denetim mekanizmasına tabi olmaması ve merkezi bir muhatabın bulunmaması da kripto para piyasasının güvenilirliğini sorgulatıyor.

Uluslararası Piyasalar Uzmanı Şant Manukyan anahtarın kişide olması önemli diyor:

‘’Sadece Elon Musk’un bir cümlesiyle yukarı gidebilen bir kripto varlık benim gözümde güvenilir değildir. Ama Bitcoin, Ethereum gibi biraz daha piyasa değeri yüksek kripto varlıklar baktığımızda Amerika’daki Sermaye Piyasası Kurulu’nun bunlara yönelik yaklaşımız daha pozitif daha net diyebiliriz. Ve burada olan aktör sayısı daha fazla yani elinde tutanlar. O nedenle manipüle edilmesi diğer coinlere görece daha da zor. Ayrıca ne olursa olsun mutlaka özel anahtarın sizde olması gerekiyor. Eğer özel alan yoksa bir borsada tutuyorsanız zaten o coinin sahipliğinden bahsetmek çok doğru olmaz. Türkiye’de de gördük alıp kaçmalar, hacklenmeler vs… Bunlar son derecek mümkün. Ama güvenilir olmasından kasıt bir mevduat güvencesiyse tabiki o kadar güvenilir değil.’’

Bitcoin ve Ethereum neden düşüyor, bu düşüş ne kadar sürecek?

Bir diğer başlık ise kripto para varlığının güvenilirliği ile birlikte Bitcoin ve Ethereum’daki düşüşün ne kadar süreceği...

Uzmanlara göre Ukrayna-Rusya arasındaki gerilim, artan enerji fiyatları nedeniyle kripto para madencilik faaliyetlerinin yavaşlaması gibi bir çok etken söz konusu.

Uluslararası Piyasalar Uzmanı Şant Manukyan’ın bu etkenlere ilave ettiği diğer unsurlar ise FED ile beraber piyasada yeniden fiyatlamanın başlaması ve teknoloji hisselerinde satışın gelmesiyle insanların portföylerinin bir kısmında zarar edince portföyün diğer taraflarını likide etmeye başlaması...

Peki bu düşüş ne kadar sürer? ''Bu sorunun cevabı hisse senedi piyasasında dibi görüp görmediğimize bağlı'' diyor Manukyan.

‘’Bireysel yatırımcılar ve kurumsal alımlar açısından hem 2020-2021’de insanların eve kapatılması hem de enflasyon riskinin biraz daha ortaya çıkmasıyla Bitcoinin tabanı büyüdü. Dolasıyla daha önceki yıllarda olduğu gibi teknolojiye yakın ve spekülasyonu seven açık görüşlü insanların kendi aralarında alıp sattığı bir varlıktan çıkıp portföylerde kendisine yer bulan bir varlık haline geldi. Simdi son bir kaç aydır Bitcoinin piyasa ile olan yani hisse senetleri ile olan koalisyonu artmıştı. O nedenle FED ile beraber piyasada bir yeniden fiyatlamanın başlaması, teknoloji hisselerinde satışı gelmesiyle insanlar portföylerinin bir kısmında zarar edince portföyün diğer taraflarını likide etmeye başlar. Dolayısıyla Bitcoindeki satış burdan kaynaklanıyor. Şirketler de bireyseller de satıyor. Daha ne kadar devam eder ? Bu sorunun cevabı hisse senedi piyasasında dibi görüp görmediğimize bağlı. Yarın açıklanacak olan FED toplantısında biraz daha netlik olursa yani ne kadar faiz arttırılacak, yirmibeş baz puanlı adımlarla mı arttırılacak gibi başlıklar biraz daha netleşirse bir toparlanma olacağını düşünüyorum. Ama bu yıl Amerika’da regülasyonların da çıktığı bir yıl olacak gibi, o açıdan da bazı belirsizlikler var. Fakat genel olarak baktığımızda bu kriptonun kendisinden kaynaklanan satıştan ziyade genel piyasa satışı olarak öne çıkıyor. Ethereum’da da durum aynı. Kripto piyasası birbirinden çok ayrılacak kadar ince yatırımlar yapan insanların piyasası değil. Bitcoin satışıyorsa, Ethereum da satışıyor. ‘’