Rusya, Ukrayna işgaliyle birlikte uygulanan yaptırımlar sonrası 1917'deki Bolşevik Devrimi'nden beri ilk defa dış borçlarını ödeyemedi. Küresel finans sisteminden uzaklaşan Rusya'nın temerrüde düşmesi ne anlama geliyor, etkileri ne olacak?
REKLAMRusya, Ukrayna işgaliyle birlikte uygulanan yaptırımlar sonrası 1917'deki Bolşevik Devrimi'nden beri ilk defa dış borçlarını ödeyemeyerek temerrüde düştü.
Geçen ay ABD Hazine Bakanlığı, Rusya'nın Amerikan bankaları aracılığıyla uluslararası yatırımcılara olan milyarlarca dolarlık borcunu geri ödeme lisansını sona erdirdi. Rusya ise borçlarını ödeyecek parası olduğunu söylüyor.
Küresel finans sisteminden uzaklaşan Rusya'nın temerrüde düşmesi ne anlama geliyor, etkileri ne olacak?
Rusya'nın döviz cinsinden borcu ne kadar?
Rusya'nın yaklaşık 40 milyar dolar döviz cinsi borcu var. Bunun yarısı yabancılara.
Ukrayna savaşı başlamadan önce Rusya'nın çoğu denizaşırı ülkelerde tutulan ve şimdi donmuş durumdaki yaklaşık 640 milyar dolarlık döviz ve altın rezervi vardı.
Moskova, 1990'ların sonlarında iç borçlarını temerrüde düşürdü, ancak uluslararası yardımın etkisiyle bu temerrütten kurtulmayı başardı.
Capital Economics'ten ekonomist Liam Peach, Rusya'nın tahvil yatırımcılarının gözünde aylardır fiilen temerrüde düştüğünü söyledi.
Rus borcunu kapsayan sigorta sözleşmeleri, haftalarca yüzde 80'lik bir temerrüt olasılığını fiyatlandırırken; Standard & Poor's ve Moody's gibi derecelendirme kuruluşları ülkenin borcunu 'çöp' seviyesine indirdi.
Bir ülke temerrüde nasıl düşer?
Batı finans piyasalarında temerrüt ilan edecek kuruluşlar derecelendirme kuruluşları. Buna bir mahkeme de karar verebilir.
Peach, Bankalar ve yatırım fonlarından oluşan kredi komitesi CDDC'nin, son 'kredi olayını' not edeceğini kaydetti. New York'taki Wilk Auslander firmasında bağımsız borç avukatı Jay S. Auslander, panelin "zamanı gelince Rusya'yı temerrüde düşüreceğini" söylüyor.
Rusya'nın 7 Haziran'da, 4 Nisan vade tarihinden sonra bir tahvil ödemesi yaptıktan sonra gerekli ek faizi ödemediğine hükmedildi.
Ancak komite, yaptırımların herhangi bir çözümü nasıl etkileyeceği konusundaki belirsizlik nedeniyle daha fazla adım atmayı erteledi.
Yatırımcılar ne yapabilir?
Tahvil sahiplerinin yüzde 25 veya daha fazlasının paralarını almadıklarını söylemesi durumunda temerrüt ilan ediliyor. Bu gerçekleştiğinde, tahvil sahipleri ödemeyi uygulamak için mahkeme kararı isteyebilir.
Normal koşullarda, yatırımcılar ve temerrüde düşen hükümet, tipik olarak, tahvil sahiplerine daha az değerli tahvillerin verildiği anlaşmayı müzakere ediyor. Ancak Ukrayna işgali nedeniyle uygulanan yaptırımlar, Rusya'nın maliye bakanlığı ile anlaşmaları yasaklıyor.
Bu noktada savaşın ne zaman sona ereceği veya temerrüde düşmüş tahvillerin ne kadar değerli olabileceği bilinmiyor.
Rusya ile müzakere etmenin mümkün olmadığını ve çok fazla bilinmeyen olduğunu belirten Auslander, bu durumda temerrüde düşmek ve dava açmanın "en akıllıca seçim olmayabileceğini" söylüyor.
Bir ülke temerrüde düştüğünde, temerrüt çözülene ve yatırımcılar hükümetin ödeme kabiliyetine olan güvenini yeniden kazanana kadar tahvil piyasası borçlanmasından kesilebilir. Ancak Rusya'nın Batı sermaye piyasalarından kopmuş olmasından dolayı borçlanmaya geri dönüş "çok uzak" görünüyor.
Rusya'nın temerrüde düşmesinin etkisi ne olacak?
Ukrayna savaşıyla birlikte Rusya'nın dünyanın geri kalanıyla olan ticari ve mali bağları kesintiye uğradı. Yabancı şirketler ülkeden ayrılma yolunu seçti. Temerrüt, bu izolasyonun başka bir belirtisi olarak ortaya çıkıyor.
REKLAMDanışmanlık firması Macro-Advisory'de Rus ekonomi analisti Chris Weafer, temerrütün şu anda Rus ekonomisini etkilemeyeceğini söyledi. Çünkü Rusya, yaptırımlar nedeniyle yıllardır uluslararası borç almadı; petrol ve doğal gaz gibi emtia ihracatından çok para kazandı.
Ona göre savaş bittiğinde uzun vadede Rusya ekonomisinin yeniden inşası sürecinde “temerrüt mirasının bir sorun olacağına" dikkat çekti.
Weafer, "Bu biraz, bir kişinin veya bir şirketin kredi notunun düşmesi gibi bir durum, bunu aşmak yıllar alıyor” dedi.
Yatırım analistleri, Rusya'nın temerrüdünün küresel finans piyasaları ve kurumlar üzerinde 1998'dekinden kaynaklanan türden bir etkiye sahip olmayacağını ifade ediyor. O dönemde Rusya'nın temerrüde düşmesi ABD yönetiminin devreye girip bankaları almasına yol açmıştı.
Son durumda tahvil sahiplerinin ciddi kayılar yaşama riski bulunuyor; ancak Rusya, "gelişmekte olan piyasa tahvil endekslerinde küçük bir rol oynayarak" yatırımcılara yönelik kayıpları sınırladı.
REKLAMPeach, Rusya'nın temerrüde düşmesinin etkisinin "dünyanın geri kalanına yayılmasının sınırlı olacağını" dile getirdi.
Rusya'nın temerrüdünün küresel borç piyasaları üzerinde baskı yaratarak ve yatırımcıları riskten daha fazla kaçınarak para yatırmaya daha az istekli hale getirebileceğini belirten Weafer, bunun "diğer gelişen piyasalarda daha fazla temerrüde yol açabileceğini" kaydetti.