Ukrayna'dan ayrılan gemilerle taşınan tahıllar hangi ülkelere gitti, Afrika ülkelerine ne kadarı ulaştı?
REKLAMRusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'nın yeniden açılan limanlarından çıkan tahılın büyük bir kısmının Avrupa Birliği'ne (AB) gittiğini iddia etti.
Çarşamba günü Vladivostok'ta düzenlenen ekonomik forumda konuşan Putin, Ukrayna'dan tahıl yüklü 87 gemiden sadece ikisinin BM Dünya Gıda Programı (WFP) için tahıl taşıdığını söyledi. Bu miktarın Ukrayna limanlarından çıkan yaklaşık 2 milyon tonluk toplam tahılın sadece 60 bin tonuna tekabül ettiğini ifade eden Rus lider, Ukrayna'yı da tehdit ederek limanlar üzerindeki ablukayı geçen temmuzda kaldıran anlaşmanın Türkiye ile yeniden gözden geçirilebileceğini söyledi.
"Batı, Afrika'da ve diğer bölgelerde gıdaya şiddetle ihtiyaç duyan halkları aldattı" diyen Putin, "Gelişmekte olan ülkelerin çıkarları doğrultusunda hareket ettiklerini iddia ediyorlardı ama tamamen kendi çıkarları doğrultusunda hareket ettiler" ifadelerini kullandı.
"Türkiye'yi aracı ülke olarak hariç tutarsak, Ukrayna'dan ihraç edilen tahılın neredeyse tamamı Avrupa Birliği ülkelerine gönderiliyor" iddiasında bulunan Rus lider, "Böyle bir yaklaşımla dünyadaki gıda sorununun boyutunun büyümeye devam edeceği ve bunun eşi benzeri görülmemiş bir insani felakete yol açabileceği açıktır" diye ekledi.
Putin'in iddialarını yalanlayan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy de yaptığı açıklamada "kıtlığın yaklaştığı Somali'ye tonlarca tahılın" yakında ulaşacağını söyledi.
Birleşmiş Milletler'in (BM) resmi verileri ise Ukrayna'dan gönderilmek üzere kiralanan tahılın üçte birinden biraz fazlasının AB'ye gittiğini gösteriyor.
Tahıl nereye gitti?
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres 22 Temmuz'da İstanbul'da yaptığı konuşmada Karadeniz Tahıl Girişimi'nin "kıtlık sınırındaki en savunmasız insanlara" yardım getireceğini söyledi.
BM, Türkiye, Rusya ve Ukrayna tarafından yönetilen BM Ortak Koordinasyon Merkezi'ne (JCC) göre bugüne kadar 100 gemi Ukrayna'dan ayrıldı ve 2,3 milyon tondan fazla tahıl taşıdı.
Euronews'e yaptığı açıklamada JCC, bu miktarın sadece yüzde 36'sının Avrupa Birliği ülkelerine, yüzde 30'unun ise düşük ve alt-orta gelirli ülkelere gittiğini belirtti. Tahılın yüzde 17'si Afrika ülkelerine ulaştı.
Son verilere göre tahılın gönderildiği ülkeler:
- Türkiye: Yüzde 20
- Asya ülkeleri: Yüzde 27
- Çin: Yüzde 7
- Kore: Yüzde 6
- İran: Yüzde 5
- Hindistan: Yüzde 4
- Yemen: Yüzde 2
- Lübnan: Yüzde 1
Avrupa Birliği'ne gönderilen tahıl hangi ülkelere ulaştı:
İspanya: Yüzde 15
İtalya: Yüzde 7
Hollanda: Yüzde 5
Romanya: Yüzde 4
Almanya: Yüzde 3
İrlanda ve Fransa: Yüzde 1
Bulgaristan ve Yunanistan: Yüzde 1'den az
JCC sevkiyatlarına ek olarak, Ukrayna'dan ayrılan ticari gemiler buğday, hayvan yemi için mısır, ayçiçeği küspesi, soya fasulyesi, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği tohumu gibi bir dizi gıda ürünü taşıdı.
Gıda güvenliği uzmanları bu sevkiyatların birçoğunun Avrupa'ya yönelik yeni sevkiyatlardan ziyade Rusya'nın işgalinden önce yapılmış mevcut sözleşmeler çerçevesinde yapılan teslimatlar olduğunu belirtiyor.
Dünya Gıda Programı üç gemi kiraladı
Ancak Ukrayna'dan çıkan tahılın en az yüzde 30'u ihtiyaç sahibi ülkelere ulaşmış olsa da Putin, Dünya Gıda Programı kapsamında sadece küçük bir miktarın sevk edildiğini söylemekte haklı.
WFP, dünya genelindeki insani yardım operasyonlarını desteklemek üzere Ukrayna'dan buğday yüklemek için şimdiye kadar sadece üç gemi kiraladı.
Ağustos ayı başında Razoni gemisiyle Ukrayna limanından ayrılan ilk planlı WFP sevkiyatı, Trablus'taki ilk Lübnanlı alıcının beş aylık bir gecikmeyi gerekçe göstererek teslimatı reddetmesinin ardından hiçbir zaman hedeflenen limana ulaşamadı. Gemi, 26 bin ton mısırın büyük bir kısmını Suriye'nin Tartus limanında boşaltmak zorunda kaldı.
Ukrayna'dan şimdiye kadar sadece bir gemi Sahraaltı Afrika'ya ulaştı ve 30 Ağustos'ta Cibuti limanına yanaştı. WFP'ye göre bu gemideki tahmini 23 bin ton tahıl kuraklıktan etkilenen Somali ve Etiyopya'ya gidecek.
BM, sevkiyatın 1,5 milyon insanı bir ay boyunca tam tayınla beslemeye yeteceğini söylese de gıda güvenliği uzmanları bunun Doğu Afrika'nın ihtiyaçları için okyanusta sadece bir damla olduğunu söylüyor.
Analistler ayrıca Afrika ülkelerindeki insanların Ukrayna'dan gelen tahılı görmelerinin haftalar alacağını düşünüyor.
REKLAM2021 yılında WFP tarafından dünya çapında dağıtılan 4.4 milyon ton gıda yardımının üçte ikisi Ukrayna'dan geldi. Sadece Somali 2022'den önce buğdayının yaklaşık yüzde 90'ını Ukrayna ve Rusya'dan temin ediyordu.
Salı günü Kiev'den yapılan açıklamada 28 bin 600 ton buğdayın önümüzdeki haftalarda Somali'ye ulaşacağı belirtildi.
WFP'nin Türkiye üzerinden Yemen'e gönderilmek üzere 37 bin 500 ton buğday yüklü MV Karteria adlı ikinci bir gemisi daha bulunuyor.
Yapılan açıklamada, "Bu tahıl, yaklaşık 4 milyon kişiye bir ay boyunca 50 kg'lık bir torba buğday unu sağlayacak ve WFP'nin acil yardım eksikliklerini gidermesine yardımcı olacak" denildi.
Yemen'in 2021 buğday ithalatının yüzde 46'sının Ukrayna ve Rusya'dan yapıldığı tahmin ediliyor.
REKLAMJCC, Çarşamba günü Ukrayna'dan ayrılmasına izin verilen bir başka ticari geminin 51,400 metrik ton buğdayla Kenya'ya gideceğini de açıkladı.
Ancak WFP, "ihracat hacimlerinin çatışma öncesi ortalamaların çok altında kaldığını" ve zamanın tükenmekte olabileceğini kabul etti.
Temmuz ayında BM ve Türkiye'nin arabuluculuğunda varılan anlaşmanın süresi sadece 120 gün. Eğer Rusya anlaşmanın gözden geçirilmesi için baskı yapmaya devam ederse, anlaşma Kasım ayından sonra uzatılmayabilir.