Akademisyen maaşları açlık sınırı ve asgari ücrete göre nasıl değişti?

REKLAM

Türkiye’de akademisyenler son yıllarda büyük bir geçim sıkıntısı yaşadıklarından şikâyet ediyor. Sosyal medyada örgütlenen akademisyenler sesini duyurmaya çalışıyor. Hükümetin 2023 ikinci yarısı için memurlara enflasyon oranının yanı sıra seyyanen 8 bin lira zam yapması akademisyenlerin gelirlerini de iyileştirdi. Ancak akademisyen maaşlarının açlık sınırı, yoksulluk sınırı ve asgari ücrete oranına bakıldığında bu büyük zamma rağmen durum hiç de parlak değil.

Araştırma görevlisinin zamlı maaşı hala yoksulluk sınırının altında. Profesör asgari ücretin sadece 4,2 katı maaş alacak. Bu oran 2013 yılından bu yana en düşük ikinci değer. 2022’nin ikinci yarısında bu oran 4,7 idi.

Peki, akademisyen maaşları asgari ücrete, açlık sınırı ve yoksulluk sınırına göre son 10 senede nasıl değişti? Araştırma görevlisinin maaşı yoksulluk sınırını geçiyor mu?

Akademisyen maaşı verileri Anadolu Ajansı’nın her sene ocak ve temmuz aylarında yayımladığı haberlerden derlendi. Açlık ve yoksulluk sınırı verileri ise Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonunun (TÜRK-İŞ) tarafından açıklanıyor.

Profesör maaşının asgari ücrete oranı: Zamma rağmen en düşük ikinci dönem

Hükümet asgari ücrete son yıllarda yüksek oranda zamlar yaptı. 2023 ikinci yarısında aylık net asgari ücret üç sene öncesine göre beşe (tam oran 4,9) katlandı. 2013’ün ilk yarısında 1/4 kıdemdeki profesör maaşının asgari ücrete oranı 6,3 idi. Bu oran 2014’un ikinci yarısında ise 6,6 kat idi. Profesör maaşının asgari ücrete oranı 2023 ilk yarısında 3,9’a kadar düştü.

Seyyanen zamla birlikte profesör maaşı 48 bin 124 lira olacak ve bu oran 4,2’ye yükselecek.

Seyyanen zamma rağmen bu oran 2013 başından bu yana en düşük ikinci değer. 10 yıldaki değişim profesör maaşının asgari ücret karşısında hızla değer kaybettiğini açıkça ortaya koyuyor.

7/1 kıdem araştırma görevlisinin maaşı 31 bin 763 lira oldu. Araştırma görevlisinin asgari ücrete oranı ise 2,8 olacak. Bu oran 2014’ün aynı döneminde 3,9 seviyesindeydi.

Profesör maaşı yoksulluk sınırının altına düşmüştü

2023’ün nisan, mayıs ve haziran aylarında 1/4 kıdem profesör maaşı yoksulluk sınırının altına düşmüştü. Bu dönemde profesör maaşı 31 bin 896 TL idi. Nisan 2023’ten itibaren yoksulluk sınırı bu maaştan fazla olmaya başlamıştı.

Açlık ve yoksulluk sınırlarının 6 aylık ortalaması ile o dönemki maaşlar kıyas edildiğinde ise şu sonuç ortaya çıkıyor: Profesör maaşının yoksulluk sınırına oranı bire kadar düşmüştü. Bu demek profesör maaşı ve yoksulluk sınırı eşitlenmişti.

Henüz 2023’ün ikinci yarısındaki yoksulluk sınırı açıklanmadı. Yeni zamlı maaşın haziran ayındaki yoksulluk sınırına oranı 1,4’e kadar çıktı. Ancak 6 aylık ortalama artan enflasyonla birlikte yükselecek. Bu oran da düşecek.

Zamlardan önce profesör maaşının açlık sınırına oranı 3,3’e kadar gerilemişti. Bu oran önceki yıllarda 5’in üstüne çıkmıştı.

Zamma rağmen araştırma görevlisi maaşı yoksulluk sınırının altında

7/1 kıdem araştırma görevlisinin yoksulluk sınırına oranı 2023’ün ilk yarısında 0,6’ya kadar düşmüştü. Bu ne demek? Araştırma görevlisi yoksulluk sınırının yarısından az fazla maaş alıyordu. 0,6 2013’ten bu yana en düşük oran oldu. Şimdi bu oran 0,94’e çıktı ancak yoksulluk sınırı altı ay boyunca güncellenecek.

Araştırma görevlisi maaşı yoksulluk sınırını hiç aşmadı

2013 başından bu yana “asistan” olarak bilinen araştırma görevlisi maaşı yoksulluk sınırının üstüne hiç çıkmadı.

Araştırma görevlisi maaşının açlık sınırına oranı ise 2023 ilk yarısında 1,97 oldu. Yani, araştırma görevlisi açlık sınırının iki katı bile maaş alamadı. Şimdi geçici oran 3’ün üzerine çıktı ancak bu hesap Haziran 2023 verisine dayanıyor. Gerçek oran yılın ikinci yarısındaki oranla anlaşılacak.

Açlık sınırı nedir?

TÜRK-İŞ’in açlık sınırı “Ankara’da 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı” olarak tanımlanıyor. Buna konut, giyim, faturalar, eğitim, sağlık ve ulaşım gibi diğer giderler dahil değil. Yoksulluk sınırı ise aylık gıda harcamasının yanı sıra konut (kira, elektrik, su, yakıt), giyim, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutar olarak ölçülüyor.