Yevgeniy Prigojin sonrası Wagner'in tek çatı altında devam mı edeceği, bölünerek çeşitli fraksiyonlara mı ayrılacağı ya da dönüştürülerek Rus resmi kurumlarına mı entegre edileceği şimdilik muamma.
REKLAMRus özel güvenlik şirketinin patronu Yevgeny Prigojin'in uçak kazasında ölmesinden bir gün önce Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-Bek Yevkurov, Libya'nın doğusunu ziyaret ederek oradaki 'müttefiklere' Wagner savaşçılarının bu ülkede kalmaya devam edeceğini ancak Moskova'nın kontrolü altında olacaklarını bildirdi.
Yevkurov, salı günü Bingazi'de bir araya geldiği Libyalı isyancı komutan Halife Hafter'e Wagner güçlerinin artık yeni bir komutana rapor vereceğini iletti.
Görüşmenin zamanlaması manidar mı, yoksa tamamen tesadüf mü bu şimdilik net değil.
İngiliz savunma ve güvenlik düşünce kuruluşu Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nden (RUSI) Libya araştırmacısı Jalel Harchaoui, Yevkurov'un ziyaretinin "Libya'daki Rus ayak izinin küçülmek yerine derinleşip genişleyebileceğini düşündürdüğü" değerlendirmesinde bulunuyor.
Prigojin öncülüğündeki Wagner güçlerinin 24 Haziran'da Rus lider Vladimir Putin'e karşı bir gün süren isyanının ardından gerçekleşen askeri toplantı, Moskova'nın paramiliter grubun kurduğu küresel ağdan vazgeçmek niyetinde olmadığının bir işareti olarak yorumlanıyor.
Prigojin'in öldüğüne inanıldığına göre, Wagner'in Rusya adına Avrupa, Orta Doğu ve Afrika genelinde oluşturduğu karmaşık, kazançlı askeri ve ticari operasyonlar ağının kaderi de belirsiz.
Wagner, Ukrayna'da büyük savaşlar yürüttü.
Suriye, Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali'deki iç savaşlarda ve isyanlarda savaştı.
Bu sırada altın madenlerini ve petrol sahalarını kontrol altına aldı.
Putin, Wagner'in Suriye'deki operasyonlarını sonlandırdı.
İsyandan sonra Wagner, Ukrayna'daki bir üssü Rus ordusuna devretti ve Belarus'ta bir askeri kampa taşınmaya başladı.
Paramiliter grup, Afrika'da yeni bir yönetim altında az çok dağılmadan ve bozulmadan kalabilir ya da başka bir Rus özel güvenlik şirketinin kontrolüne geçebilir.
Moskova'nın resmi ya da yasal varlığının olmadığı yerlerde faaliyet gösterebilme kabiliyeti Wagner'i, Kremlin dış politikasının paha biçilmez bir aracı haline getiriyor.
"Wagner devam eden bir şirket. Sözleşmeler var, bu bir iş, devam etmesi gerekiyor." diyor Prigojin hakkında kitap yazan ABD'li araştırmacı John Lechner.
Ayrıca ABD'li uzman, "Güvenilirlik açısından bakıldığında (Wagner), işlerin normal gittiği, hâlâ Kremlin ile ortak oldukları izlenimini vermeye çalışacaktır." diyor.
Putin, Wagner'in işlerini devralmak için alternatif şirketler kurdu
Haziran ayındaki isyanın ardından Prigojin, Wagner'in Afrika'daki varlığını güçlendirmek için çabalarını yoğunlaştırdı.
Pazartesi günü bir Afrika ülkesinden çektiği videoda "Wagner, Rusya'yı tüm kıtalarda daha da büyütüyor ve Afrika'yı özgürleştiriyor." ifadelerini kullandı.
Bu, Moskova'da hoş karşılanmamış olabilir.
REKLAMKeza Reuters'a göre Kremlin'in, Wagner operasyonlarını devralmak için alternatif şirketler kurduğuna dair haberler var.
Ancak henüz hiçbiri (şimdilik) bunu yapabilecek gibi (kabiliyetli) görünmüyor.
Analistler Wagner'in Moskova ile resmi anlaşma yoluyla faaliyet gösterdiği ülkelerde şimdilik herhangi bir değişiklik beklemiyor.
Bağımsız uzmanlara ve İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne (HRW) göre 2019'dan itibaren 2 bin kadar Wagner savaşçısı, Libya'da Hafter'in Trablus'a saldıran grubuna yardım etti ve askeri ve petrol tesislerini korudu.
Harchaoui, Rusya'nın Libya'da resmi askeri rolü olmadığından ve BM silah ambargosunu delmeden doğrudan müdahale edemeyeceğinden, Libya'daki müdahalesinin Wagner ya da benzeri bir örgüt aracılığıyla olması gerektiğini söylüyor.
REKLAMHafter'in sözcüsü, Rus yetkiliyle yapılan görüşmeye dair soruları yanıtsız bıraktı.
Ancak daha önce iki liderin Rus silahlarıyla eğitimi konusunda koordinasyon dahil askeri iş birliğini ele aldıklarını söylemişti.
Rusya Savunma Bakanlığı da görüşmede "terörle mücadelede iş birliğinin ele alınacağını" açıklamıştı.
Orta Afrika Cumhuriyeti Devlet Başkanı Faustin-Archange Touadera'nın siyasi danışmanı Fidele Gouandjika, Prigojin'in ölümünü "büyük bir üzüntü" olarak nitelendirdi.
Zira Gouandjika, Prigojin'in adamlarının iç savaşta hükümete yardım ederek "demokrasinin kurtarılmasına yardımcı olduklarını" dile getirdi.
REKLAMGouandjika, Wagner'in Rusya ile devlet düzeyinde yapılan bir anlaşma kapsamında orada bulunması nedeniyle, "hiçbir şey bu eğitmenlerin varlığını etkilemeyecek." diyor ve ekliyor:
"Prigojin artık ölü bir lider, onun yerine başka birisi geçebilir"
Burkina Faso'lu siyasi analist Ousmane Pare ise belirsizliğin Afrika'da risk yarattığını söylüyor.:
"Grubun karşılaşabileceği operasyonel zorlukları şimdiden hayal edebiliyoruz ve dahil olduğu Afrika ülkeleri için yansımaları olacağını söylemeye gerek bile yok."
Diğer yandan Wagner'in güvenliğin ötesinde ekonomik varlıklarının kaderini belirlemek daha da zor olabilir.
REKLAMWagner'in Suriye'de petrol varlıklarına sahip olduğu söylenen Evro Polis isimli şirketinin akıbetine ilişkin de henüz bir bilgi yok.
Analistlere göre, Kremlin'in Prigojin sonrası Wagner'deki boşluğa karşı tedbir geliştirmesi ve muhtemel gri bölgeleri önlemesi gerekiyor.
Yevgeniy Prigojin sonrası Wagner'in tek çatı altında devam mı edeceği, bölünerek çeşitli fraksiyonlara mı ayrılacağı ya da dönüştürülerek Rus resmi kurumlarına mı entegre edileceği şimdilik muamma.
Diğer yandan bazı Wagner savaşçıları, Prigojin'in ölümünün teyit edilmesi halinde Putin dahil askeri liderlikten intikam alınacağını deklare ettikleri videolar yayınladılar.