Referandumda Venezuelalılara, Essequibo'da bir devlet kurmayı, bölgenin mevcut ve gelecekteki sakinlerine vatandaşlık vermeyi ve iki Güney Amerika ülkesi arasındaki anlaşmazlığın çözümünde Birleşmiş Milletler yüksek mahkemesinin yargı yetkisini reddetmeyi destekleyip desteklemedikleri soruluyor.
REKLAMVenezullalılar komşu ülke Guyana'nın büyük bir bölümünün geleceğinin tayin edilmesine yönelik yapılan referandumda oy kullanmak üzere sandık başına gitti.
Caracas yönetimi yüzyıldan fazla bir süre önce kuzey-güney sınırı çizilirken tartışmalı Essequibo bölgesinin kendilerinden çalındığını öne sürüyor. Guyana ise referandumu ilhak yönünde bir adım olarak görüyor. Oylama ile ilgili bölgede yaşayanlar da gergin durumda.
Referandumda Venezuelalılara, Essequibo olarak bilinen bölgede bir devlet kurmayı, bölgenin mevcut ve gelecekteki sakinlerine vatandaşlık vermeyi ve iki Güney Amerika ülkesi arasındaki anlaşmazlığın çözümünde Birleşmiş Milletler yüksek mahkemesinin yargı yetkisini reddetmeyi destekleyip desteklemedikleri soruluyor.
Uluslararası Adalet Divanı, cuma günü Venezuela'ya Guyana'nın Essequibo üzerindeki kontrolünü değiştirecek herhangi bir eylemde bulunmamasını emretti, ancak yargıçlar yetkililerin beş soruluk referandumu gerçekleştirmesini yasaklamadı. Guyana mahkemeden Venezuela'ya oylamanın bir kısmının durdurulması yönünde talimat verilmesini istemişti.
Referandumun hukuki ve pratik sonuçları belirsizliğini koruyor. Ancak cuma günkü kararı açıklayan yorumlarında, Adalet Divanı Başkanı Joan E. Donoghue, Venezuela hükümetinin yaptığı açıklamanın, "anlaşmazlık konusu bölgenin kontrolünü ele geçirmek ve yönetmek amacıyla adımlar attığını" öne sürdüğünü söyledi.
Donoghue, "Ayrıca Venezuelalı askeri yetkililer, Venezuela'nın 'Essequibo'nun bütünsel gelişimi için lojistik destek noktası' olarak hizmet verecek bir uçak pisti inşa etmek için somut önlemler aldığını duyurdu" dedi.
159 bin 500 kilometrekarelik bölge, Guyana'nın üçte ikisini oluşturuyor ve aynı zamanda Brezilya ile de sınır komşusu. Anlaşmazlık nedeniyle Brezilya Savunma Bakanlığı hafta başında yaptığı açıklamada bölgedeki askeri varlığını artırdığını ve "savunma eylemlerini yoğunlaştırdığını" söyledi.
Essequibo bölgesi yüzölçümü olarak Yunanistan'dan daha büyük ve zengin minerallere sahip. Aynı zamanda, 2015 yılında Atlantik'te tespit edilen büyük bir petrol rezervine de erişim sağlıyor.
Venezuela hükümeti referanduma katılımı bir vatanseverlik eylemi olarak tanımlıyor ve bunu Devlet Başkanı Nicolas Maduro'ya verilen destekle eşdeğer gösteriyor.
Venezuela, Essequibo'yu her zaman kendisinin olarak değerlendirdi çünkü bölge, İspanyol sömürge döneminde kendi sınırları içindeydi. Guyana'nın hala İngiliz kolonisi olduğu 1899 yılında uluslararası hakemler tarafından belirlenen sınıra uzun süredir itiraz ediyor.
Bu sınır İngiltere, Rusya ve ABD'den hakemler tarafından belirlendi. Panelde Venezuela'yı kısmen ABD temsil etti çünkü Venezuela hükümeti İngiltere ile diplomatik ilişkileri kesmişti.
Venezuelalı yetkililer, Amerikalılar ve Avrupalıların ülkelerini bu topraklardan mahrum etmek için komplo kurduklarını iddia ediyor ve anlaşmazlığı çözmek için 1966'da yapılan bir anlaşmanın orijinal tahkimi geçersiz kıldığını iddia ediyor.
Güney Amerika'da İngilizce konuşulan tek ülke olan Guyana, ilk anlaşmanın yasal ve bağlayıcı olduğunu savunarak 2018'de Uluslararası Adalet Divanı'ndan bu şekilde karar vermesini istedi, ancak kararın çıkması yıllar alacak.
Referandumda ayrıca 1899 sınırını "yasalara uygun olarak kesinlikle reddetmeyi kabul edip etmedikleri" ve çözüme ulaşmak için "tek geçerli yasal araç olarak" 1966 anlaşmasını destekleyip desteklemedikleri soruluyor.
Maduro ve müttefikleri seçmenleri referandumdaki beş soruya da “evet” yanıtı vermeye çağırıyor.