İnsan hücrelerinden yapılan minik canlı robotlar bilim insanlarını şaşırttı. Çalışmanın yazarlarından biri de üniversitede doktora öğrencisi olan Gizem Gümüşkaya.
REKLAMABD'de bilim insanları, laboratuvar ortamında hareket edebilen, insan hücrelerinden küçük canlı robotlar üretti.
Uzmanlara göre bu robotlar bir gün yaraların ve hasarlı dokuların iyileşmesine yardımcı olabilir.
Canlı robotlar, ABD'de Tufts Üniversitesi ile Harvard Üniversitesi'ne bağlı Wyss Enstitüsü'nden bir grup tarafından geliştirildi.
Bilim insanları geliştirdikleri canlı robota "anthrobot" ismini verdi.
Araştırma, daha önce Afrika pençeli kurbağasının (Xenopus) embriyolarından elde edilen kök hücrelerden ilk canlı robotları (xenobotları) yapan aynı bilim insanlarının çalışmalarına dayanıyor.
Bilim insanları geçen yıllarda kurbağaların deri hücrelerinden kendini iyileştirebilen ve güçlendirebilen, küçük canlı robotlar üretmişti.
Bilim insanları bu organizmalara, Xenobot ismini vermişti zira bu isim, hücrelerin ait olduğu kurbağa türü Xenopus laevis'ten geliyor.
Aralarında Türk araştırmacı Gizem Gümüşkaya'nın da bulunduğu ekibin canlı robotlarla ilgili çalışması Advanced Science dergisinde yayımlandı.
Çalışmanın akademik yazarlarından biyoloji profesörü Michael Levin, "Kimileri xenobotların özelliklerinin embriyonik ve amfibi olmalarına bağlı olduğunu düşünüyordu." değerlendirmesinde bulunuyor.
Kendisinin bu fikre katılmadığını belirten Levin, "Bunun embriyo olmakla bir ilgisi olduğunu sanmıyorum. Kurbağa olmakla da bir ilgisi yok. Bunun canlıların çok daha genel bir özelliği olduğunu düşünüyorum" diyor ve ekliyor:
"Bizim kendi vücut hücrelerimizin sahip olduğu tüm yetkinliklerin farkında değiliz."
Levin, anthrobotların canlılık arzetmesine rağmen tam teşekküllü organizmalar olmadıklarını zira tam bir yaşam döngüsüne sahip olmadıklarının altını çiziyor:
"Bu bize, birlikte çalıştığımız bu sert ikili kategorileri hatırlatıyor: Bu bir robot mu, bu bir hayvan mı, bu bir makine mi? Bu tür şeyler bize çok iyi hizmet etmiyor. Bunun ötesine geçmemiz gerekiyor."
Bilim insanları, çalışma sırasında farklı yaş ve cinsiyetteki anonim donörlerden alınan nefes borusundan (trakeadan) elde edilen yetişkin insan hücrelerini kullanmış.
Tufts Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan çalışmanın yazarlarından Gizem Gümüşkaya, araştırmacıların bu hücre türüne odaklanmalarının sebebinin Covid-19 ve akciğer hastalıkları üzerine yapılan çalışmalar nedeniyle bu türe erişimin nispeten kolay olması olduğunu dile getiriyor.
Gümüşkaya'ya göre daha da önemlisi, bilim insanlarının hücreleri hareket kabiliyetine sahip kılacağına inandıkları bir özellik olduğu.
Bu arada geliştirilen antrobotlar birbirinin aynısı değil.
Bazısı küre şeklinde ve tamamen kirpiklerle kaplıyken, bazılarının daha ziyade futbol topunu andırıyor velaboratuvar ortamında 60 gün kadar hayatta kalabiliyor.
REKLAMLevin ve Gümüşkaya, son çalışmada özetlenen deneylerin erken bir aşama ve amacın da anthrobotların tıbbi uygulamalara sahip olup olamayacağını belirlemek olduğunu ifade etti.