Fransa'nın deniz aşırı toprağı Yeni Kaledonya'da ne oluyor, protestoların kaynağı ne?

REKLAM

Fransa deniz aşırı toprağı Yeni Kaledonya'da dört kişinin öldüğü ve yüzlerce kişinin yaralandığı şiddet olayları sonrası olağanüstü hal ilan etti.

Paris, Yeni Kaledonya'nın limanlarına ve uluslararası havaalanına asker konuşlandırdı, TikTok'u yasakladı.

Ayrıca kamu düzenine tehdit oluşturduğu düşünülen kişiler ev hapsine alınabilecek, arama yapılabilecek, silahlara el konulabilecek ve kuralları ihlal edenler hapis cezasına çarptırılabilecek.

Fransa Başbakanı Gabriel Attal, "Hiçbir şiddete müsamaha gösterilmeyecek" dedi.

İçişleri Bakanlığı, Fransa'nın denizaşırı topraklarından birinde bu tür tedbirleri en son 1985 yılında yine Yeni Kaledonya'da uyguladığını bildirdi.

Şiddet olaylarında güvenlik güçlerine ateş açıldı, araçlar yakıldı ve dükkanlar yağmalandı. Bunun üzerine sokağa çıkma yasağı ilan edildi, halka açık toplantılar yasaklandı ve ana havaalanı kapatıldı.

Şiddet olaylarında pazartesi gününden bu yana 130'dan fazla kişi gözaltına alındı ve 300'den fazla kişi de yaralandı.

Tartışmalı reform kabul edildi

İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, Yeni Kaledonya'daki ayaklanmalar sırasında ağır yaralanan bir Fransız jandarmanın yaralarından dolayı ölmesinden saatler sonra olağanüstü hal ilan edildiğini söyledi.

Yeni Kaledonya son günlerde Paris'teki ulusal mecliste görüşülmekte olan ve bölgedeki il seçimlerinde seçmen kitlesini genişletmeyi amaçlayan anayasal reformu protesto ediliyor.

Reform kapsamında Fransa'nın anakarasından gelenlere il seçimlerinde oy kullanma hakkı tanınması eleştiriliyor.

Tartışmaların ardından Paris'teki Ulusal Meclis, 153'e karşı 351 oyla reformu kabul etti.

Emmanuel Macron, krizle ilgili kabine düzeyinde ulusal güvenlik görüşmelerine başkanlık etmek üzere Normandiya'ya yapmayı planladığı ziyareti iptal etti.

Yeni Kaledonya'daki Fransız Yüksek Komisyonu "Ciddi kamu karışıklıklarının" devam ettiğini belirterek okullar da dahil olmak üzere işyerlerinin ve kamu mallarının yaygın bir şekilde yağmalanmasını ve ateşe verilmesini kınadı.

Komisyon, bir sonraki duyuruya kadar derslerin iptal edileceğini ve ana havaalanının ticari uçuşlara kapatılacağını kaydetti.

Protestoların kaynağı

Avustralya ve Fiji arasında yer alan Yeni Kaledonya, Karayipler ve Hint Okyanusu'ndan Pasifik'e kadar uzanan ve sömürgecilik sonrası dönemde Fransa'nın bir parçası olmaya devam etti.

REKLAM

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) nüfuz mücadelesi verdiği Pasifik bölgesinde Fransa da bu stratejik önemini kaybetmek istemiyor. Bu hedefle uzun ve gergin tartışmaların ardından Meclis'te kabul edilen anayasa değişikliği, bölgesel seçimlerde oy kullanma hakkına sahip kişilerin sayısını artırıyor.

Fransa, 1998 Noumea Anlaşması'nda yaklaşık 300 bin nüfuslu Pasifik ada bölgesine kademeli olarak daha fazla siyasi güç verme sözü verdi.

Anlaşma uyarınca Yeni Kaledonya, Fransa ile olan bağları konusunda düzenlediği üç referandumda da bağımsızlığı reddetti. Ancak bağımsızlık, özellikle yerli Kanak halkı arasında destek görmeye devam ediyor.

Noumea Anlaşması aynı zamanda Yeni Kaledonya'nın seçmen listelerinin 1998'den bu yana güncellenmediği anlamına geliyor. Bu da son 25 yılda Fransa anakarasından veya başka yerlerden adaya yerleşenlerin bölgesel seçimlere katılmasına hak tanımıyor.

REKLAM

Bu da oy verebilecek nüfusun yüzde 20'sinin sandığa gidememesi anlamına geliyor. Hükümet bu mahrumiyeti "saçma" olarak nitelendirirken, ayrılıkçılar ise seçmen listelerinin genişletilmesinin Fransa yanlısı politikacılara fayda sağlayacağından ve Kanakların ağırlığını azaltacağından endişe duyuyor.