Suriyeli muhalif grupların hükümet güçleri ile çatışmaları devam ederken, dünya Esad hükümetinin çökmesi halinde ortaya çıkabilecek olası sonuçlara hazırlanıyor.
REKLAM
Suriye'de sekiz yıl aradan sonra geçen hafta Halep ilinin batı kırsalında bir şok saldırısı başlatan Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif militanların, Beşar Esad hükümeti güçleriyle çatışmaları sürüyor.
Muhalif gruplar, M5 otoyolu üzerinden güneye doğru ilerliyor. Eğer durdurulmazlarsa Humus vilayetine ulaşabilir ve oradan da kuzeydeki Lübnan sınırına geçebilirler.
Gerçekleşmesi halinde bu, muhalifler adına, Şam'ı Suriye'nin hala Beşar Esad tarafından kontrol edilen büyük bir bölümünden, Akdeniz kıyısından, Rusya'nın Tartus donanma limanından ve Hmeymim askeri havaalanından koparacak önemli bir askeri başarı olacak.
Dahası hükümet güçleri için özellikle büyük bir gerileme olacak. Buradaki altyapı Moskova tarafından 2015 yılında Esad karşıtı gruplara karşı yürüttüğü savaş sırasında inşa edilmişti. Dolayısıyla bu, aynı zamanda Sovyetler Birliği'nin çöküşünden bu yana Esad hanedanının sadık bir destekçisi olan Rusya için de siyasi bir tokat olacak.
Lübnan etkisi
Suriye'deki olaylar kaçınılmaz olarak İsrail ile Hizbullah arasındaki ateşkesin pamuk ipliğine bağlı olduğu Lübnan'ı da etkileyecektir.
Hizbullah sadece İran'ın bir vekili değil, aynı zamanda Esad'ın iktidarını sağlamlaştırma operasyonunun önemli bir parçası ve İsrail'le savaş nedeniyle zayıflamış durumda. Suriyeli muhalifler, Humus'a ve Lübnan sınırına ulaşırsa, Hizbullah Lübnan'da köşeye sıkışacak ve İran'ın Suriye ve Irak'tan geçen kilit lojistik ve ikmal yolundan kopacak.
Lübnan Parlamentosu'nun Bekka Vadisi milletvekili Antoine Habchi, Euronews'e yaptığı açıklamada, "Bugün Suriye'de yaşananların nedenlerinden biri, stratejik silahların Lübnan'a geçişini engellemek için Suriye-Lübnan sınırlarının kontrol altına alınmasıdır," dedi.
"Türkiye, Lübnan sınırlarının Suriye üzerinden stratejik silahların geçiş güzergahı olmamasını sağlamaya çalışıyor. Esad bile kendi topraklarından geçişi kontrol edemiyor, burası İran başta olmak üzere diğer gruplar ve uluslararası güçler tarafından kontrol ediliyor."
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan pazartesi günü yaptığı açıklamada, son gelişmelerin "Şam'ın halkıyla ve meşru muhalefetle uzlaşması gerektiğini bir kez daha gösterdiğini" söyledi.
Türkiye, bölgedeki konumunu güçlendirmek ve Kürt ayrılıkçıların yanı sıra Suriye'nin yarı özerk kuzey bölgelerindeki petrol zengini sığınakları daha yakından kontrol edebilmek için sürekli olarak Esad üzerindeki etkisini arttırmaya çalışıyor.
Yeni bir mülteci krizi mi?
Çatışmaların yeniden başlamasından bu yana binlerce mülteci - BM'nin tahminine göre bu sayı şu anda 120.000'i bulmuş durumda - çatışma bölgelerinden kaçarak kuzeydeki sığınaklara sığındı.
Suriye'deki savaşın ilk çıktığı zamanlarda olduğu gibi Lübnan yeni bir akın bekliyor. Kitlesel göç, Hizbullah'ın İsrail'le çatışmasından sadece haftalar sonra küçük Orta Doğu ülkesini daha da istikrarsızlaştırabilir ve ardından 10 yıl önce olduğu gibi Avrupa'ya ulaşabilir.
ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın tüm taraflara acilen gerilimi düşürme çağrısında bulunan ortak bir bildiri yayınlamasının nedenlerinden biri de budur.
Habchi, AB'nin yerel koruma alanları oluşturmasını önerdi.
"Halep bölgesi ve Türkiye ile sınır bölgesi rejimin kontrolünden çıkarak güvenli hale gelecektir. Dolayısıyla bu mültecilerin Suriye topraklarına dönmesi için tüm Suriye sorununun çözülmesini beklemek zorunda değiliz," dedi.
"Avrupa Birliği ve uluslararası toplum tarafından Lübnan'daki Suriyeli mültecilere sağlanan insani ve mali yardımın aynısı, uluslararası toplum tarafından (Suriye'de) iyi güvenlikli bölgelerdeki bu mültecilere de sağlanabilir."
Türkiye, İran, Rusya ve ABD
Suriye krizi sadece Türkiye için bölgedeki riskleri arttırmakla kalmıyor, aynı zamanda diplomatik kaynaklar Ankara'nın Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını sona erdirmek için yapılacak olası müzakerelerde de koz elde edebileceğini değerlendiriyor.
Halep'in düşmesi Kremlin'i askeri açıdan aşırı genişleme riskiyle karşı karşıya bıraktı ve Tahran'la olan eksenini rakip askeri hedefler nedeniyle stres altına soktu.
Rusya, Ankara ve Şam arasında bir yumuşamayı teşvik ederek durumu yatıştırmak istiyor ve üçlü müzakereleri başlatmak için diplomatik çabalar sarf ediyor.
Salı günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rus mevkidaşı Vladimir Putin'i arayarak Suriye'nin "toprak bütünlüğüne" tam destek verdiğini ifade etti.
Son iki yılda Rusya, Pantsir füze sistemleri de dahil olmak üzere silahlarını Suriye'den Ukrayna'ya nakletti.
Suriye'deki askeri ve siyasi zayıf noktasının ortaya çıkması, Rusya'nın ABD ve AB ile Ukrayna'ya ilişkin olası müzakerelerde elini zayıflatabilir.
ABD ordusuna ait A-10 saldırı uçakları (ABD'nin Suriye'deki El Tanf üssünden), Kuzey Suriye'nin büyük bir bölümünü kontrol eden ve Türkiye tarafından Kürdistan İşçi Partisi'nin (PKK) bir uzantısı olarak görülen YPG'nin Esad ordusunun izole birliklerine yönelik saldırılarını destekledi.
Salı gecesi ABD ve Rus yetkililer BM'de karşı karşıya gelerek, Güvenlik Konseyi toplantısında birbirlerini teröristleri desteklemekle suçladı. ABD'nin BM Büyükelçi Yardımcısı Robert Wood, Rusya'nın "dünya çapında terörizme sponsorluk yapan rejimleri desteklediğini" belirtti.
Suriye'de yeniden canlanan çatışma, İsrail'e de Suriye'deki hedefleri vurma fırsatı veriyor. İsrail Savunma Kuvvetleri salı günü üst düzey bir Hizbullah yetkilisi olan Salman Jumaa'nın Şam yakınlarında İsrail hava kuvvetleri tarafından düzenlenen bir saldırıda öldürüldüğünü duyurdu.