Ateşkesin, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik 15 aydır devam eden yıkıcı saldırılarını sona erdirmek üzere 19 Ocak Pazar günü yürürlüğe gireceği öngörülüyor.
REKLAM
İsrail ve Hamas arasında 7 Ekim 2023'te alevlenen çatışmalara yönelik ateşkes anlaşmasında son pürüzlerin de giderildiğine yönelik sinyaller gelirken, yerinden edilen Gazzelilerin de evlerine dönmesi bekleniyor.
Ateşkesin, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik 15 aydır devam eden yıkıcı saldırılarını sona erdirmek üzere 19 Ocak Pazar günü yürürlüğe gireceği öngörülüyor. Üç aşamalı anlaşma, geçici ateşkesi, İsrailli rehinelerin ve Filistinli tutukluların serbest bırakılmasını ve yerlerinden edilmiş Filistinlilerin geri dönmesini içeriyor.
Ancak ateşkes anlaşmasının görüşüldüğü sıralarda bile İsrail kuvvetlerinin Gazze'yi bombalamaya devam etmesi akıllara şu soruyu getiriyor: Gazze'de geriye ne kaldı?
Her 200 Filistinliden 1'i kayıp
Gazze Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 7 Ekim 2023'ten bu yana en az 46.707 Filistinli öldürüldü ve 110.265 kişiyi yaralandı. Bu rakamlar son 467 günde her gün ortalama 100 Filistinlinin İsrail saldırılarıyla öldürüldüğü anlamına geliyor.
Al Jazeera'ye göre, Gazze'nin tahmini nüfusu yaklaşık 2,3 milyon kişi ve bunların yarısı çocuk. Savaş başladığından beri nüfusta yüzde altı azalma kayda geçti.
Geçen 15 ayda, İsrail saldırıları Gazze'deki her 100 kişiden 2'sini öldürdü ve her 100 kişiden 5'ini yaraladı. Yaklaşık 11.160 kişi kayıp. Yani Gazze'deki her 200 Filistinliden 1'inin nerede olduğu bilinmiyor. Bu kişilerin birçoğu 42 milyon tondan fazla molozun altında gömülü. Ve 100.000 Filistinli Gazze'yi terk etti.
Yerinden edilenler nereye dönecek?
ABD'li araştırmacılar Jamon Van Den Hoek ve Corey Scher'in analizlerine göre, Gazze Şeridi'ndeki binaların en az yüzde 60'ı yıkıldı.
Gazze nüfusunun yaklaşık yüzde 90'ı yerinden edilmiş durumda ve bu, modern çatışmalarda kaydedilen en yüksek rakamlardan biri.
Birçok Gazzelinin hastaneler ve eğitim tesisleri gibi temel hizmetler de dahil olmak üzere mahalleleri tamamen ortadan kaldırılmış durumda. Bu, sanitasyon sistemleri ve elektrik hizmetleri gibi hayati altyapıların çöküşünden ayrı.
Bazı uzmanlar Gazze'deki 42 milyon tonluk molozun kaldırılmasının en az 10 yıl süreceğini tahmin ediyor.
Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'nin (OCHA) verilerine göre, 14 Ocak itibarıyla Gazze'deki 36 hastanenin yarısı kısmen faaliyette, okulların yüzde 88'i hasar görmüş veya yıkılmış, evlerin yüzde 92'si hasar görmüş veya yıkılmış, tarım arazilerinin yüzde 68'i ve tüm yolların yüzde 68'i yok olmuş durumda.
Gazze'deki okullardan geriye ne kaldı?
Ağustos 2024 itibarıyla Gazze'de 625.000'den fazla okul çağındaki çocuk bir yıl boyunca resmi eğitim alamamıştı.
Gazze'nin eğitim sistemi İsrail hava bombardımanlarının ardından harabeye döndü. Ayakta kalan birçok okul, yerinden edilmiş aileler için geçici barınak olarak kullanılıyor ve bu da eğitim kurumu olarak işlev görme olanaklarını daha da zayıflatıyor. Okulların yaklaşık yüzde 88'i (564 okuldan 496'sı) hasar gördü veya yıkıldı.
OCHA'ya göre, en az 503 eğitim personeli öldürüldü ve Gazze'deki tüm üniversite binaları yerle bir edildi.
Gazze'deki evlerden geriye ne kaldı?
Al Jazeera'ye göre, bölgedeki konutların yaklaşık yüzde 92'si (436.000) yıkılmış veya hasar görmüş, buna ek olarak ticari tesislerin yüzde 80'i yerle bir olmuş durumda.
Gazze'deki her 10 Filistinliden 9'u yerinden edildi.
Gazze'deki hastanelerden geriye ne kaldı?
Gazze'deki hastaneler, uluslararası hukuk kapsamında açıkça korunduğu halde, defalarca saldırıya uğrayıp temel ihtiyaç malzemelerinden mahrum bırakılarak çöküşün eşiğine geldi.
Bu durum, Gazze'de çok ihtiyaç duyulan hastanelerin çoğunun hizmet dışı kalmasına neden oldu. Bunların yalnızca yarısı kısmen işlevsel durumda ve Kuzey Gazze vilayetinde yalnızca bir hastane var.
Ocak ayında Gazze sağlık yetkilileri, İsrail'in tekrarlanan bombardımanları ve yardım malzemelerine yönelik abluka nedeniyle El Aksa, Nasır ve Avrupa hastanelerinin yakın gelecekte kapanma riskiyle karşı karşıya olduğunu açıklamıştı.
Ateşkesin ardından Gazze'deki hastanelerin yeniden inşa edilmesi, elektrik ve temiz su restorasyonunun elzem olması nedeniyle muazzam bir çaba gerektirecek. Bazı durumlarda hastanelerin tamamen yeniden inşa edilmesi gerekecek, ancak İsrail'in savaş sırasında kestiği temel tıbbi malzemelerin ve özel ekipmanların güvence altına alınması zorunlu olacak.
Gazze'de tarımdan geriye ne kaldı?
Tüm tarım arazilerinin yüzde 68'inin yok olduğu tahmin ediliyor. Sentinel-2 uydu görüntüleri, tarım arazilerinde önemli bir azalma olduğunu, Kuzey Gazze'nin il başına en yüksek hasar oranına maruz kaldığını ve tarım arazilerinin dörtte üçünden fazlasının yok olduğunu tespit etmişti.
Ayrıca, bölgedeki hayvanların çoğu öldürüldü ve sulama sistemleri ve diğer çiftçilik ekipmanları tahrip edildi. Al Jazeera, toprağın önce moloz ve patlamamış mühimmattan temizlenmesi ve ardından dekontaminasyon için işlenmesi gerektiğini yazdı.
Gazze'nin yollarından geriye ne kaldı?
UNOSAT'ın Ağustos 2024 verilerine göre, Gazze'de yaklaşık 1.190 kilometre yol tahrip olmuşken, 415 kilometre yol da ciddi şekilde etkilendi. Ayrıca 1.440 kilometrelik yolun da saldırılardan orta derecede etkilendiği belirtiliyor.
Bu toplamda, Gazze'deki tüm yol ağının yaklaşık yüzde 65'inin hasar gördüğü anlamına geliyor.