Suriye, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) üyesi değil fakat Savcı Khan'a göre, 'savaş suçlarının' kovuşturulmasında bu aşılabilir bir 'engel'.
REKLAM
Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcısı Karim Khan, Cuma günü, Suriye'deki Heyet Tahrir Şam (HTŞ) yönetiminin daveti üzerine Şam'a seyahat etti ve burada Ahmet Hüseyin eş-Şara - yaygın bilinen savaşçı adı ile Muhammed Colani ile görüştü.
Suriye devlet haber ajansı SANA'nın aktarımına göre, eş-Şara ve yeni yönetimin Dışişleri Bakanı Esaad Hasan Şeybani, Karim Khan başkanlığındaki UCM heyetiyle, Suriye'deki "savaş suçlarının kovuşturulmasında fikir alışverişinde" bulundu.
Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcılığı'ndan yapılan açıklamada, HTŞ yönetiminin, Suriye'de işlenen suçlara ilişkin UCM ile ortaklık kurma girişiminin "memnuniyetle karşılandığı" vurgulandı.
Anadolu Ajansı'nın (AA) haberine göre, geçtiğimiz hafta Suriye'deki savaş mağdurlarını temsil eden bir grup avukat, Suriye'nin eski Devlet Başkanı Beşar Esad ve 17 üst düzey yetkili hakkında tutuklama emri çıkarılması için UCM'ye çağrı yaptı.
Suriye'deki yeni yönetimle görüştüklerini belirten avukatlardan Gülden Sönmez ve Cihat Gökdemir, 11 Ocak Cumartesi günü, Esad ve bazı askeri yetkililerin UCM'nin Lahey'deki (Hollanda) merkezinde yargılanması adına dava açtıklarını aktardı.
Savcı Khan ve beraberindeki UCM heyeti, yeni yönetimin "kovuşturma" talebine nasıl yardımcı olacakları konusunda bir dizi tavsiyede bulundu.
Suriye, 125 üyeli UCM'ye üye değil. Fakat Khan'a göre, "savaş suçlarının" kovuşturulmasında bu aşılabilir bir "engel".
Şam'daki ziyareti sonrası İngiliz haber ajansı Reuters'a konuşan Khan, Suriye'deki yeni yönetime "Ukrayna modelini" örnek verdiklerini söyledi.
Ukrayna, UCM üyesi olmamasına rağmen, mahkemenin yetkisini kabul etmiş ve Rusya'ya karşı yasal süreç başlamıştı.
Khan, Şam'ın UCM'nin "mahkeme yetkisini" kabul etmesi halinde benzer bir sürecin uygulanabileceğini ima etti: "Onlara sahip oldukları fırsatlardan bahsetmekten mutluluk duyacağız."
2011'de, Suriye İç Savaşı'nı tetikleyen Arap Baharı olayları sırasında Şam'ın emri altındaki kolluk kuvvetlerinin protestoculara olan sert tutumu karşısında ABD, Avrupa Birliği ve Arap Birliği'nin çoğunluğu Beşar Esad'a istifa çağrısı yaptı.
Suriye İnsan Hakları Ağı'na göre, 580.000'den fazla insanın hayatını kaybettiği ülkede, Suriye ordusu, ölümlerin yüzde 90'ından sorumluydu.
2011'de başlayan ve Suriye'de parçalı bir haritanın geride kaldığı İç Savaş'ta, 14 milyondan fazla kişi yerinden edildi. Bugün yaklaşık 5,5 milyon Suriyeli mülteci Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır olmak üzere Suriye'ye komşu beş ülkede yaşıyor.
Almanya 850.000'den fazla Suriyeli mülteciyle ülkeye komşu olmayan en büyük ev sahibi ülke konumunda.
Öte yandan Suriye nüfusunun yüzde 90'ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve yüzde 70'i yardıma muhtaç halde.
UCM, savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım suçları ve saldırı suçlarına bakan uluslararası bir mahkeme olarak 11 Mart 2003'ten bu yana faaliyetlerini sürdürüyor.
Ne olmuştu?
Suriye'de 13 yıldır devam eden iç savaş, HTŞ ve diğer muhalif grupların son 12 günlük operasyonunun ardından Esad ailesinin 54, Baas Partisi'nin 61 yıllık iktidarının bitişiyle sonuçlandı.
Ülkenin kuzeybatısında, İdlib'de konumlanmış ve yaklaşık 4 milyonluk bir nüfusu idare ettiği belirtilen HTŞ tarafı, 27 Kasım Çarşamba günü sabahı Türkiye'nin de desteklediği Suriye Milli Ordusu'nun (SMO) yardımıyla, Şam'daki Suriye hükümetine ve ordusuna karşı "Saldırganlığı Caydırma - Rad'ul Udvan" operasyonunu başlattı.
Hızla ilerleyen muhalifler 28 Kasım'da Halep'i Şam'a bağlayan otoyolu kesti, aynı gün 46. Alay Üssü’nü ve en az 8 köyü ele geçirdi.
29-30 Kasım tarihlerinde ülkenin en büyük ikinci kenti Halep, muhaliflerin elindeydi. Bu gelişme sonrası Rus ve Suriyeli savaş uçakları, 2016'dan bu yana ilk kez, 2024'te muhaliflerin ele geçirdiği düşünülen mevzileri bombaladı.
HTŞ'nin kontrolündeki muhalif gruplar 4 Aralık'ta Hama, 7 Aralık'ta Humus ve 8 Aralık'ta Esad'ın ülkeyi yönettiği Şam'ı ele geçirdi.
Bu gelişmelerden sonra Esad, Rusya'nın "insani gerekçelerle" tanıdığı sığınma hakkı kapsamında ailesiyle beraber Moskova'ya uçtu.
HTŞ lideri Colani veya gerçek adıyla Ahmed Hüseyin el-Şara ise aynı gün Suriye devlet televizyonunda Esad'ı devirdiklerini açıkladı.