Adıyaman'da devlet tarafından inşa edilen konutlar, kaybedilen konut sayısının yüzde 68,32 oranında karşılandığını ortaya koyuyor.
REKLAM
6 Şubat 2023'te meydana gelen ve ikinci yılını geride bırakan Kahramanmaraş merkezli depremlerden en çok etkilenen illerden biri olan Adıyaman'da toplamda 5.953 bina enkaza döndü.
8561 yurttaşın hayatını kaybettiği Adıyaman'da, yıkılan binalar ile birlikte toplamda 56.256 konut, acil yıkılacak veya ağır hasarlı şekilde depremden etkilendi. Konutların 18.715'i orta hasarlı, 72.729'u ise az hasarlı olmak üzere Adıyaman genelinde toplamda 147.700 konut depremde hasar gördü.
Yapı stoğunun yüzde 28,7'si yok oldu
3 Şubat 2025 Pazartesi günü Adıyaman'da basın mensuplarına bir sunum yapan Adıyaman Valisi Osman Varol, deprem öncesinde şehir genelinde 115.067 binanın bulunduğunu ve depremde yıkılanlar başta olmak üzere ağır hasarlı veya acil yıkılması gereken bina sayısının toplamda 28.483 olduğunu kaydetti.
4.999 binanın da orta hasarlı olduğunu ekleyen Varol, depremden sonra yapı stoğunun yüzde 28,7'sinin geri dönülemez şekilde kaybedildiğini ifade etti.
Adıyaman genelinde 17.499 yurttaşın depremde yaralandığını belirten ve yaşanan felaketin ardından üçü çocuk toplamda yedi kişinin ise hâlâ kayıp olduğunu aktaran Varol, "İlk zamanlarda bu [kayıp sayısı] çok daha yüksekti. Çalışmalar devam ediyor, bunlar da yakın zamanda çözülecek," diye konuştu.
Deprem öncesinde nüfusu 635.000'ni aşkın olan Adıyaman'da depremin ardından kurulan 37.896 adet konteynerden oluşan geçici barınma merkezlerinde şu ana kadar aynı anda toplamda 125.212 kişi ikamet etti.
Konteyner kentlerde kalan kişi sayısının, yeniden inşa sürecinde kalıcı barınma hakkı elde eden aile ve kişilerden dolayı inişli çıkışlı bir grafik sergilediğini belirten Vali Osman Varol, şehirde toplamda 59 konteyner kentin kurulduğunu ifade etti.
Kırsal alanlarda yaklaşık 11.999 konteyner, kentsel alanda ise 25.897 konteyner kurulumu yapıldı.
Vali Osman Varol'un sunumunda aktardığına göre ilk konteyner kent, depremden 20 gün sonra kuruldu.
Yeniden inşa süreci
Adıyaman Valisi Osman Varol, şehirden başlatılan yeniden inşa sürecine ilişkin olarak paylaştığı rakamlarda ise 8.449'u kırsal ve 29.987'si kentsel olmak üzere 38.436 konutun devlet tarafından inşa edildiğini aktardı.
17 Mart 2023'te Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından depreme ilişkin olarak yayımlanan rapordaki rakamlara göre, 56.256 konut depremde geri dönülemez şekilde kaybedilmişti.
Buna göre direkt olarak devlet tarafından inşa edilen konutlar, kaybedilen konut sayısının yüzde 68,32 oranında karşılandığını ortaya koyuyor.
Aynı zamanda devlet destekli olarak ile yurttaşların yeniden inşa ettiği 12.529 konutun olduğunu aktaran Varol, 3.121 konutun ise yurttaşların kendi imkanları ile yapıldığını belirtti.
Devlet destekli olarak yurttaşların inşa ettiği rakamların dahil edilmesi ile birlikte bu oran yüzde 90 oranına çıkıyor.
Adıyaman Valisi Osman Varol, 16.467 konutun inşa edildiği şehrin İndere bölgesi için "Türkiye'nin en büyük konut inşaat" olarak tanımladı ve bu konutlarda 65.000 kişinin yaşayacağı bir alanın inşa edildiğini söyledi.
Emlak Konut tarafından bölgede gerçekleştirilen 8 etaplı yeniden inşa çalışmalarında 1. etap oturmaya hazır hale getirildi.
Geri kalan 7 etapta ise binaların kaba inşaatları tamamlanırken, çevre düzenlemeleri ve iç tesisat gibi işlemlere devam ediliyor.
Emlak Konut'un yüzde 49'luk hissesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın kamu iştiraki Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'na (TOKİ) ait durumda.
Yeniden inşa süreçlerinde görev alan inşaat mühendisi Polat Yerlikaya Euronews Türkçe'ye verdiği demeçte, dairelerin hepsinin üç oda ve bir salon (3+1) şekilde dizayn edildiğini aktardı.
Daire tiplerinin farklılık gösterdiğini belirten Polat Yerlikaya dairelerin ortalama 90-95 net metrekare büyüklüğünde olduğunu belirtti.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'ndan (AFAD) Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Prof. Dr. Orhan Tatar, Euronews Türkçe'ye yeniden inşa sürecinde binaların ortalama beş katlı olarak inşa edilmesine ilişkin olarak "yatay büyümeyi" teşvik ettiklerini ifade etti.
Toplamda planlanan 8 etap, Emlak Konut'un ihale ettiği 6 farklı yüklenici firma tarafından gerçekleştiriliyor.
Kura usulü ev sahipliğinde anahtar teslim oranı yüzde 30,75
Depremin ardından başlatılan "konut seferberliği" kapsamında 30 Mayıs 2023'te başlayan "hak sahipliği" süreci 25 Aralık 2023'te tamamlandı.
Bu süreçte 845.00'den fazla "hak sahipliği" talebi alınırken, değerlendirilmeler sonucunda depremin etkilediği 11 ilde toplamda inşa edilecek 445.344 konut için hak sahipleri belirlendi.
24 Ocak 2025 itibariyle depremden etkilenen 11 ilde toplamda 201.431 konutun yapımı tamamlanıp hak sahiplerine teslim edildi ancak bunların yalnızca yüzde 30,75'i yani 61.957 konutun anahtarı hak sahiplerine teslim edildi.
Adıyaman özelinde ise TOKİ ve Emlak Konut tarafından toplamda 27.433 konut oturmaya hazır hale getirilirken, kentte 4.709 hak sahibi, yapımı tamamlanan konutlarının anahtarını teslim aldı. Bunların 3.516'sı fiili olarak konutlarında oturmaya başladı.
Diğer 10 il arasında ise en çok anahtar teslimi depremin merkez üssü olan Kahramanmaraş'ta yapılırken, kentte 14.378 hak sahibine konutları teslim edildi.
Ancak Kahramanmaraş'ta anahtar teslimi gerçekleşen hak sahiplerinin yüzde 56'sı fiili olarak konutlarda yaşamaya başladı.
Öte yandan, kura usulü ile dağıtılan konutlar için hak sahipleri henüz ne kadar para ödeyeceklerini bilmiyorlar.
İki yılı ödemesiz olmak üzere toplamda 20 yıl boyunca ödeme yapılacak konutlar için hak sahipleri, bütün konutların tamamlanmasının ardından belirlenecek rakam üzerinden ödemelerine başlayacak.
Yeniden inşa kapsamında Emlak Konut projesinde görev alan inşaat mühendisi Polat Yerlikaya maliyetler ve geri ödeme sürecine dair ise şunları söylüyor:
"Nisan ayı 2023 yılında bir ihalemiz oldu. Bununla beraber bir sözleşme bedeli belirlendi. İnşaat metrekareleri de belli. Biz her ay açıklanan TÜİK verilerine göre bir fiyat farkı veriyoruz yapım aşamasında. En son kesin kabul tamamlandıktan sonra esas maliyetlerimiz belli olmuş olacak. Bu fiyat farkları da sözleşme bedellerine eklenerek bir metrekare fiyatı çıkacaktır. Son kesin hak edişe göre fiyat farklarıyla beraber olan maliyet o zaman belli olacaktır."