Trump'ın Gazze planı, ABD'nin İsrail ve Filistin arasında iki devletli bir çözümü destekleme yönündeki uzun süredir devam eden politikasını altüst ederek uluslararası kınamalara neden oldu.
REKLAM
ABD Başkanı Donald Trump'ın bazı üst düzey yardımcıları, Gazze'nin kontrolünü devralma ve Filistinlileri savaştan etkilenen bölgeden kalıcı olarak gönderme önerisinin bazı kısımlarını, yurt içi ve yurt dışındaki tepkiler ve planın yasallığına ilişkin soruların ardından yumuşatmaya çalıştı.
Salı günü İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında Trump, ABD'nin Gazze'de "uzun vadeli bir mülkiyet pozisyonuna" sahip olduğunu düşündüğünü belirterek, 1,8 milyon Filistinlinin komşu ülkelere "kalıcı olarak yerleştirilmesi gerektiğini" sözlerine ekledi. Trump, büyük bir yeniden inşa operasyonunun bir parçası olarak ABD askerlerinin bölgeye konuşlandırılmasına da açık kapı bıraktı.
Trump'ın açıklamaları Çarşamba günü dünyanın dört bir yanından tepkilere neden olurken, Arap devletleri ve Avrupalı liderler iki devletli bir çözümün uygulanması yoluyla bir Filistin devletine desteklerini ifade etti.
Trump'ın yorumlarının üzerinden 24 saat geçmeden üst düzey ABD'li yetkililer planın bazı unsurlarını geri çekti.
Dışişleri Bakanı Marco Rubio çarşamba günü yaptığı açıklamada, Trump'ın Gazze'nin yeniden inşası için Gazzelilerin geçici olarak bölgeden çıkarılmasını önerdiğini söyledi ve Başkan'ın Gazze'nin kontrolünü kalıcı olarak ele geçirmek için ABD askerlerini kullanmayı taahhüt etmediğinde ısrar etti.
Rubio bu önerinin "düşmanca bir hareket" değil, "çok cömert bir hareket, yeniden inşa etme ve yeniden inşadan sorumlu olma teklifi" olduğunu belirtti.
Rubio, Trump'ın Filistinlileri Ürdün ve Mısır'a yerleştirme önerisi için de "Siz orayı yeniden inşa ederken insanların da bir yerlerde yaşaması gerekecek," dedi.
Trump salı günü yaptığı açıklamada, "gerekli olması halinde" Gazze'ye ABD askerlerini gönderebileceğini söylemişti.
Ancak Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt çarşamba günü düzenlediği basın brifinginde, "Başkan'ın Gazze'ye asker gönderme taahhüdünde bulunmadığını" belirtti. Leavitt ayrıca, yeniden inşa süreci için Gazzelilerin "geçici olarak yerlerinin değiştirilmesi" gerektiğini ifade etti.
Leavitt, "Bu, dünyanın en iyi anlaşma sağlayıcısı Donald Trump'ın bölgedeki ortaklarımızla bir anlaşma yapacağı anlamına geliyor," diyerek ABD'nin Gazze'deki yeniden inşa çabalarını finanse etmek için vergi mükelleflerinin parasını harcayacağı ihtimalini ortadan kaldırdı.
Trump'ın Gazze önerisi, ABD'nin İsrail ve Filistin arasında iki devletli bir çözümü destekleme yönündeki uzun süredir devam eden politikasını altüst etti ve Ocak ayında iki taraf arasında varılan kırılgan ateşkes anlaşmasının tam ortasında geldi.
Arap dünyası planı reddetmekte gecikmedi ve hem Mısır hem de Ürdün Filistinlilerin kendi ülkelerine yerleştirilmesi fikrine karşı çıktı.
Ürdün Kralı Abdullah, Çarşamba günü Filistin Yönetimi Başkanı ile yaptığı görüşmede ülkesinin Filistin topraklarını ilhak etmeye yönelik hiçbir girişimi kabul etmeyeceğini söyledi.
ABD'nin başlıca müttefiki Suudi Arabistan bağımsız bir Filistin devletinin kurulmaması halinde İsrail ile diplomatik ilişki kurmayacağını açıkladı.
Türkiye, Rusya, Çin, Avustralya ve AB'nin 27 üye ülkesinin çoğunluğu da dahil olmak üzere dünya genelinde bir dizi ülke Trump'ın planına karşı olduklarını dile getirdi.
Birleşmiş Milletler (BM) ise Filistinlilerin Gazze'den çıkarılması önerisinin "etnik temizlik" anlamına geleceğini belirtti. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de Trump'ın önerisinin uluslararası hukukla çelişeceğini öne sürdü.
Türkiye ziyareti sırasında konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de BM'nin Gazzelilerin zorla yerlerinden edilmesine yönelik herhangi bir girişimin "uluslararası hukuka göre kabul edilemez" olduğunu ve bölgede barışın sağlanması için "ciddi bir müzakere zemini" oluşturmayacağını yineledi.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas Birleşmiş Milletler'e "Filistin halkını ve devredilemez haklarını koruması" çağrısında bulunarak Trump'ın yapmak istediğinin "uluslararası hukukun ciddi bir ihlali" olacağını söyledi.
İsrail'de ise Trump'ın planı Netanyahu hükümetinin üyeleri tarafından övgüyle karşılandı.
Çarşamba günü Fox News'e verdiği bir röportajda Netanyahu, önerinin "duyduğu ilk iyi fikir" olduğunu söyledi. Netanyahu, "Bence bu gerçekten takip edilmeli, incelenmeli, ve yapılmalı, çünkü herkes için farklı bir gelecek yaratacağını düşünüyorum," dedi.
Trump vazgeçmiyor
Yönetimindeki yetkililer planının bazı kısımlarını yumuşatmaya çalışsa da Trump perşembe günü kendi sosyal medya platformu Truth Social'de yaptığı yorumlarda Gazze'ye yönelik planını tekrar dile getirdi.
Gazze Şeridi'nin "savaşın sonunda İsrail tarafından ABD'ye devredileceği" iddiasını yineleyen Trump, "Chuck Schumer gibi insanlar ve Filistinliler, bölgede yeni ve modern evlere sahip, çok daha güvenli ve güzel topluluklara çoktan yerleşmiş olacaklardı."
Trump, ABD Senatosu'nun Demokrat Partili Azınlık Lideri Schumer'e gönderme yaptı.
"ABD, dünyanın dört bir yanından gelen büyük geliştirme ekipleriyle birlikte çalışarak, türünün en büyük ve en görkemli örneklerinden biri olacak olan projenin inşasına yavaş ve dikkatli bir şekilde başlayacaktı," diyen Trump, "ABD'den gelecek askerlere gerek kalmayacak! Bölgeye istikrar hakim olacak," diye ekledi.
Öte yandan, İsrail Savunma Bakanı Israel Katz orduya Gazze Şeridi'nden sakinlerin "gönüllü olarak ayrılmasına" izin verecek bir plan hazırlamasını emretti.
Tartışmalı bir şekilde, geçen yıl Filistin'i bir devlet olarak tanıyan İspanya, İrlanda ve Norveç'in Gazzelilerin kendi topraklarına girmesine izin vermesinin zorunlu olabileceğini öne sürdü.
İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares ise Gazzelilerin Gazze'ye ait olduğunu ve Gazze'nin gelecekteki Filistin devletinin bir parçası olması gerektiğini söyleyerek bu öneriyi hemen reddetti.