Ukrayna, 2020-2024 döneminde dünyanın en büyük silah ithalatçısı oldu ve ithalatı 2015-19 dönemine kıyasla neredeyse yüz kat arttı. Ülke ayrıca Rusya'nın tam ölçekli işgalinden bu yana üretimini artırarak kendi silah endüstrisinde de reform yaptı.
REKLAM
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün (SIPRI) Pazartesi günü yayınladığı rapora göre Ukrayna, 2020 ile 2024 yılları arasında bir önceki beş yıllık döneme kıyasla neredeyse yüz kat artan alımlarıyla dünya genelinde en büyük silah ithalatçısı oldu.
Aynı zamanda Ukrayna, Rusya'nın Şubat ayındaki topyekûn işgaline doğrudan bir yanıt olarak 2022'den bu yana yerli silah üretimini önemli ölçüde arttırdı.
İhtiyaç duyulan tüm silahların yaklaşık yüzde 35'inin artık yerel olarak üretildiği bildirilirken, bu oran tam ölçekli işgalin başlangıcında yüzde 10'un altındaydı.
Avrupa şu anda Ukrayna'nın askeri ihtiyaçlarının yaklaşık yüzde 30'unu, ABD ise yüzde 40'ını karşılıyor.
Ancak Ukrayna Stratejik Endüstriler Bakanı Herman Smetanin Euronews'e yaptığı açıklamada Ukrayna'nın daha da fazlasını kendi üretebileceğini söyledi.
"Cephede kullanılan silahların yüzde 40'ı Ukrayna'da üretiliyor. Bu oran neredeyse yarı yarıya ve daha da fazlasını üretebiliriz, sadece finansmana ihtiyacımız var," dedi.
Ukrayna'da yaklaşık 500 silah üreticisi faaliyet gösteriyor ve toplamda yaklaşık 300.000 kişiye istihdam sağlıyor. Smetanin bu üreticilerin hepsinin üretimlerini arttırmaya hazır olduklarını ve bunu yapabileceklerini ancak uzun vadeli finansman için paraları ve taahhütleri olmadığını söylüyor.
Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşın yoğunluğu göz önüne alındığında hiçbir ülkenin tamamen kendi kendine yetemeyeceğini belirten Smetanin, bunun anlaşılabilir olduğunu söylüyor.
Smetanin, "Bizim mali kısıtlamalarımız var ve Rusya'nın da var. Ancak onların ekonomisi farklı bir düzeyde ve büyüklükte. Bizden biraz daha fazlasını karşılayabilirler," diye ekledi.
Smetanin'in Euronews'e verdiği röportajın ardından Ukrayna, özel şirketlerin devlete ait savunma teknolojilerine erişimini açtı.
Savunma tedariki alanındaki bir devlet müşterisi, devlete ait işletmelerin yeteneklerini aşan hacimlerde silahlara ihtiyaç duyarsa, Savunma Bakanlığı'nın inisiyatifiyle, tasarım belgeleri yeni kurallara göre özel olanlar da dahil olmak üzere diğer üreticilere aktarılabilir.
Ancak Smetanin, Ukrayna'nın asıl başarısının farklı olduğunu söyledi.
Ukrayna'nın ana silahı
"Yeni nesil silah yapımcılarımız ve geliştiricilerimiz var," diyen Smetanin, onlar sayesinde Ukrayna'nın 'dünyada daha güçlü hale geldiğini' sözlerine ekledi.
"Derin saldırı drone'larına, birinci şahıs görüşlü drone'lara, diğer teknolojilere bakın. Tüm bunları kim yaratıyor? Gençler, genç mühendisler, Ukrayna üniversitelerimizin yüksek lisans ve doktora mezunları. Beş ya da on yıl içinde bu ülkeyi daha da geliştirebilecek yeni bir genç nesil ortaya çıkıyor."
Smetanin sözlerine şunları ekledi: "Onlar sayesinde Ukrayna yaklaşımını değiştiriyor ve dünyanın Ukrayna'dan öğrenebileceği bir iki şey olduğunu dünyaya kanıtlıyor.
"Şimdi giderek daha fazla yabancı geliyor, böyle bir üretim tesisimiz olduğunu görüyorlar, çok ilgileniyorlar ve ne kadara mal olduğunu soruyorlar. Ve bizim teknolojilerimizi istiyorlar çünkü Ukrayna'da 10 kat daha ucuz ve çünkü her şey zaten geliştirilmiş ve test edilmiş, bu yüzden yıllarca beklemelerine gerek yok."
Ukrayna şu anda kendi ürettiği en karmaşık silahları bekliyor: Rusya'nın geniş çaplı işgalinden önce ülkenin üretmediği füzeler, özellikle de hava savunma füzeleri.
"Tek bir füzemiz vardı, gemi savar füzesi. Bunlardan sadece düzinelerce ürettik. Ve aslında bu füzeyi geliştirmek için 10 yıl harcadık," diye hatırlatıyor Smetanin.
Tam ölçekli işgalden üç yıl sonra, Ukrayna'nın artık 'kendi ev yapımı füzelerine sahip olduğunu' söyledi.
Aralık ayında Ukrayna, "Peklo" ('Cehennem') olarak adlandırılan yeni bir yerli üretim füze drone'unu tanıttı. Ülkenin cephaneliğine eklenen bu son silahın 700 kilometre menzile sahip olduğu ve saatte 700 km hıza ulaşabildiği bildirildi.
2024 yılı sonunda Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, uzun menzilli Palyanytsia füze drone'unun seri üretimine başlandığını ve yeni Ruta füzesinin denemelerinin devam ettiğini duyurdu.
Ayrıca Ukrayna'nın yerli üretimi olan Neptune seyir füzesinin uzun menzilli yeni bir versiyonunun da yakın gelecekte faaliyete geçmesi bekleniyor.
Neptün şu anda en çok 2022 baharındaki Rus işgalinin ilk aylarında Rusya'nın Karadeniz Filosunun amiral gemisi Moskva kruvazörünü batırmak için kullanılan silah olarak biliniyor.
Patriot duraklamada
Smetanin Ukrayna'nın füze üretim programı çerçevesinde üzerinde çalıştığı diğer projelerle ilgili olarak ağzını sıkı tuttu ve sadece talihsiz koşullar nedeniyle Ukrayna'nın savunma sanayisini geliştirmek için daha fazla çaba sarf etmek zorunda kaldığını ve artık Avrupalı üreticilerle birlikte silah üretebildiğini söyledi.
"Şimdi NASAMS'ı üreten şirket Ukrayna roketini kompleksine entegre etmeyi düşünüyor," dedi.
NASAMS, diğer adıyla Norwegian Advanced Surface-to-Air Missile System, sadece 12 saniyede 72 füze fırlatabilen Avrupa yapımı bir mobil hava savunma sistemi. Uçakları, helikopterleri ve seyir füzelerini 40 kilometreye kadar bir menzil içinde durdurmak için kullanılır.
Ancak Rusya'nın en güçlü balistik füzelerine karşı kendini korumak söz konusu olduğunda Ukrayna sadece ABD yapımı Patriot savunma sistemlerine sahip. Ve Washington'un Kiev'e askeri sevkiyatı durdurmasıyla birlikte yakında mühimmatları da tükenebilir.
"Bu ABD'nin lisansı ve onların onayı olmadan hiçbir şey yapılamaz. Ukrayna'nın bağımlılığı açısından en karmaşık ve en endişe verici konu bu," diyerek sözlerini tamamladı.