Son dönemde patlak veren şiddet olayları ve misillemeler, Suriye'nin bir an önce güvenli hale getirilmesi için yerel liderler ve uluslararası müttefikler üzerindeki baskıyı arttırdı.
REKLAM
Suriye'nin geçici Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara Perşembe günü ülkeyi kendi grubunun yönetimine bırakan ve geçiş döneminde beş yıl boyunca tüm Suriyelilerin haklarını koruma sözü veren geçici bir anayasa bildirgesini imzaladı.
Ülkenin geçici yöneticileri, eski İslamcı isyancı grup Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) geçtiğimiz Aralık ayında yıldırım harekatıyla uzun süredir Devlet Başkanı olan Beşar Esad'ı devirmesiyle iktidara geldi. O zamandan bu yana, bölgesel olarak bölünmüş ve şiddetle parçalanmış olan Suriye'nin büyük bölümünde otorite kurmakta zorlandılar.
HTŞ'nin eski lideri Ahmed eş-Şara şu anda ülkenin geçici devlet başkanı. Ataması, Esad'ın devrilmesine katılan silahlı grupların ülkenin eski anayasasını yürürlükten kaldırmayı ve değiştirmeyi de kabul ettikleri bir toplantının ardından duyuruldu.
Birçok Suriyeli Esad ailesinin 50 yılı aşkın hanedan diktatörlüğünün sona ermesinden memnun olsa da, ülkenin dini ve etnik azınlıkları şu ana kadar yeni liderlere şüpheyle yaklaştı ve ulusal hükümetin tam kontrolünü ele geçirmelerine izin verme konusunda isteksiz davrandı.
Anayasa hukuku uzmanı ve geçici anayasayı hazırlamakla görevli eş-Şara komitesinin yedi üyesinden biri olan Abdulhamid Al-Awak perşembe günü düzenlediği basın toplantısında, belgenin devlet başkanının Müslüman olması ve İslam hukukunun önceliği gibi önceki anayasadan bazı hükümler taşıdığını söyledi.
Ancak Al-Awak geçici anayasanın ifade ve medya özgürlüğünü güvence altına alan hükümler içerdiğini ve hükümetin yasama, yürütme ve yargı organları arasında "mutlak ve katı bir ayrım" kurarken "sosyal güvenlik ve özgürlük arasında denge kuracağını" da söyledi.
İleriye doğru yeni bir yol
Geçici anayasa metni, kalıcı bir anayasa kabul edilip seçimler yapılana kadar geçici bir parlamento olarak görev yapacak bir Halk Komitesi kuruyor. Komite üyelerinin üçte ikisi geçici başkan tarafından seçilen bir komite tarafından, üçte biri ise bizzat eş-Şara tarafından atanacak.
Perşembe akşamı geç saatlerde yayınlanan belgede Suriye devletinin "hak ve özgürlüklere saygı göstererek her türlü şiddet içeren aşırıcılıkla mücadele etmeye kararlı olduğu" ve "vatandaşların ırk, din, cinsiyet ya da soy ayrımı yapılmaksızın hak ve görevler bakımından kanun önünde eşit olduğu" belirtiliyor.
Ayrıca ordunun "profesyonel bir ulusal kurum" olduğunu, ordunun kontrolü dışındaki silahların yasak olduğunu ve "eski Esad rejimini yüceltmenin" artık bir suç olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Kalıcı bir anayasa hazırlamak üzere yeni bir komite kurulacak, ancak bu komitenin Suriye'nin siyasi, dini ve etnik gruplarını İslamcıların öncülük ettiği mevcut düzenlemeden daha kapsayıcı olup olmayacağı belirsizliğini koruyor.
Gelecekte olacakların bir işareti olabilecek bir şekilde eş-Şara, Suriye'nin kuzeydoğusunda ABD destekli ve Kürt liderliğindeki yetkililerle bir ateşkes tesis eden ve isyancı silahlı güçleri merkezi hükümetin güvenlik hizmetleriyle birleştiren önemli bir anlaşma imzaladı.
Anlaşma, hükümet güçleri ve müttefik grupların geçen hafta Esad'a sadık silahlı kişiler tarafından başlatılan isyanı bastırmasının ardından imzalandı.
İnsan hakları grupları, çoğu Esad'ın da mensubu olduğu Alevi azınlığa mensup yüzlerce sivilin karşı saldırıya katılan grupların misilleme saldırılarında öldürüldüğünü söylüyor.
Geçici anayasanın en önemli hedeflerinden biri ülkenin kalıcı bir düzene geçişi için bir takvim belirlemekti. Eş-Şara Aralık ayında yaptığı açıklamada, Suriye'nin anayasasının yeniden yazılmasının üç yıl, tam seçimlerin düzenlenmesinin ise beş yıl sürebileceğini söyledi.
Geçen ay düzenlenen bir "ulusal diyalog konferansı"nın ardından yeni anayasayı hazırlaması için bir komite atadı. Eleştirmenler aceleyle düzenlenen konferansın Suriye'deki farklı etnik ve mezhepsel grupları ya da sivil toplumu kapsamadığını söyledi.
ABD ve Avrupa, yeni liderlerin kapsayıcı bir siyasi sistem yaratacaklarına ve azınlıkları koruyacaklarına ikna olana kadar Esad döneminde Suriye'ye uygulanan sert yaptırımları kaldırmakta tereddüt ediyor.
Eş-Şara ve bölgesel hükümetler, derin ekonomik çekişmelerin yaşandığı bir dönemde daha fazla istikrarsızlık riski göz önünde bulundurularak, yaptırımların yeniden gözden geçirilmesi çağrısında bulunuyor.