Hukuk profesörü Yaman Akdeniz, Ekrem İmamoğlu'nun tek bir paylaşımı üzerinden neden tüm X hesabına erişim engeli getirildiğini sorguluyor.
REKLAM
Silivri'deki Marmara Cezaevi'nde tutuklu bulunan İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun X hesabının Türkiye'den erişime engellenmesinin yankıları sürüyor.
İmamoğlu'nun 19 Mart'ta gözaltına alınmasının ardından başlayan protestolar sürecinde yine X'teki 700 kadar hesap engellenmiş, bunun ardından Türkiye'deki kullanıcılar arasında Bluesky ve Mastodon gibi alternatif platformların popülaritesi artmıştı.
Kullanıcılar şimdi bir kez daha X'ten göç etmek gerektiği düşüncesini dile getirerek, başta Elon Musk olmak üzere platformun yönetimini eleştiriyor.
Peki her fırsatta "ifade özgürlüğünü" vurgulayan Musk'ın platformunda hesap ve içerik engelleme süreci nasıl işliyor? Musk, engellemeler konusunda Türk hükümetine gerçekten de iltimas mı geçiyor?
Engelleme süreci nasıl işliyor?
Türkiye'de X (eski adıyla Twitter) hesaplarının engellenmesi, yetkililerin öne sürdüğü yasal gerekçeye bağlı olarak hem mahkeme kararıyla hem de mahkeme kararı olmaksızın (bu durumda mahkeme, kararı sonradan değerlendirir) gerçekleşebiliyor.
Siber aktivist ve hukuk profesörü Yaman Akdeniz, Türk yetkililere kısıtlama yetkilerini 5651 sayılı kanunun 8A maddesi ve ek madde 4'ün sağladığını ifade etti.
8A maddesi uyarınca belirli katalog suçlar dahilinde içeriğin çıkarılması kararı verilebilirken, belirli bir içeriğe müdahale edilemediği durumlarda da sitenin veya hesabın tümünün engellenmesinin önü açılıyor. X hesaplarının engellenmesi de bu maddeye dayandırılıyor.
Ek madde 4 ise özellikle sosyal medya platformlarının Türkiye’de temsilcilik açma, içerik kaldırma, raporlama ve veri yerelleştirme yükümlülüklerini kapsıyor.
İmamoğlu'nun hangi paylaşımı gerekçe gösterildi?
İmamoğlu'nun hesabının erişime engellenmesi kararını İstanbul 8. Sulh Ceza Hakimliği'nin verdiği öğrenildi.
X yönetimi perşembe günü Türkiye'deki kullanıcıların eleştirileri üzerine hakimliğin kararının ekran görüntülerini paylaştı.
Paylaşımda erişim engelinin İmamoğlu'nun 24 Nisan tarihli "Ya adalet, ya sefalet. Artık önümüzde başka seçenek yok" ifadeleriyle başlayan gönderisine dayandırıldığı görülüyor.
Söz konusu gönderi şu şekilde devam ediyordu: "Yalancı şahitler ve tanıklar üretmeyi, itirafçı ve iftiracı oluşturmayı, masumları tutuklamayı ya da tutuklamakla korkutmayı, 'hapisten çıkamazsınız' diyerek tehdit etmeyi yüce Türk yargısına nasıl yakıştırıyorsunuz?"
Euronews Türkçe'ye konuşan Akdeniz, bu noktada İmamoğlu'nun tek bir paylaşımı üzerinden neden tüm X hesabına erişim engeli getirildiğini sorguladı.
Hukuk profesörü, "Yasa metni şöyle der: Önce paylaşımın veya haberin engellenmesi. Yani uygulama Ekrem İmamoğlu'nun paylaşımına yönelik olmalı. Sadece bunun mümkün olmadığı durumda komple engellenmesi söz konusu olur ama bu süreç işletilmiyor," ifadelerini kullandı.
Dezenformasyonla Mücadele Merkezi (DMM) kaynakları da Euronews Türkçe'ye yaptıkları açıklamada kararın İmamoğlu'nun söz konusu paylaşımına dayandığını doğrulamıştı.
'Suç işlemeye alenen tahrik'
X'in paylaştığı aynı kararda Sulh Ceza Hakimliği'nin İmamoğlu'nun bu paylaşımını "suç işlemeye alenen tahrik" olarak değerlendirdiği de görülüyor.
Ancak İstanbul Başsavcılığı'nın perşembe günü önceki saatlerde yaptığı kendi açıklamasında "kurmuş olduğu suç örgütünün propagandası" gibi daha fazla gerekçeye işaret edilmişti.
Açıklamada şu ifadeler yer almıştı:
"Hakkında mali ve terör nitelikli suçlardan soruşturma yürütülen ve görevden uzaklaştırılan, halen tutuklu bulunan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında kendisine ait fakat kendisinin kullanmadığı (X) sosyal medya hesabından TCK'nın 214. maddesinin ihlaline vücut verecek nitelikte suç teşkil eden, ayrıca başka soruşturma konusu olan eylemlerinin ve kurmuş olduğu suç örgütünün propagandası mahiyetinde paylaşımlara yer verildiği, yapılan incelemede hesabın tamamına yönelik erişimin engellenmesi kararı verilmeden teknik olarak söz konusu ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi mümkün olamayacağı gözetilerek İstanbul Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği’nin kararına istinaden 5651 Sayılı Kanunun 8/A maddesinin 1. ve 3. fıkraları uyarınca şüpheliye ait hesabın tamamına erişimin engellenmesine dair karar verilmiş ve karar uyarınca erişim engeli bugün itibarıyla uygulanmaya başlanmıştır."
'Karara uyduk ama itiraz ediyoruz'
Perşembe öğle saatlerinde X'ten gelen açıklamada ise, "Kararı uygulamakla birlikte karara kesinlikle katılmıyor ve itiraz ediyoruz," dendi.
"Bu erişim engelleme kararları X’in içerikleri Türkiye'de engellemesini gerektirmektedir ve içerikler dünyanın geri kalanında erişilebilir durumdadır. Bu kararlara uyulmaması, Türkiye'deki tüm platformun kısıtlanması da dahil olmak üzere ciddi yaptırımlara yol açmaktadır."
Açıklamada ayrıca mahkeme kararının X’e BTK tarafından bildirildiği ifade edildi.
'Anayasa mahkemesi yok sayılıyor'
5651 sayılı yasayla ilgili geniş çaplı tartışmaların ardından Ocak 2024'te Anayasa Mahkemesi, 8. maddenin 4. fıkrasında BTK Başkanı'na tanınan "içeriğin çıkarılması" yetkisini iptal etmişti.
Söz konusu ifade yasadan çıkarılsa da Akdeniz, hakimlerin 19 Mart sürecinde Anasaya Mahkemesi'nin ortaya koyduğu ilkelere aykırı kararlar aldığını vurguladı.
"19 mart sürecinde alınan kararlarda Anayasa Mahkemesi'ne atıf yok. Sanki Anayasa Mahkemesi yokmuş gibi, ilkesel kararların hiçbirini değerlendirmiyor hakimler. Anayasaya aykırı kararlar vermeye devam ediyorlar. Burada sulh ceza hakimleri adaletsizliğin sembolü haline gelmiştir."
Brezilya'da kararlara itiraz eden X, Türkiye'de neden etmiyor?
Platformdaki içeriklerin kaldırılması ve hesapların erişime engellenmesiyle ilgili dünyanın birçok yerinde krizli olaylar yaşandı. Bunlardan biri de Brezilya'da sokak protestolarına neden olan X'in kapatılması olayıydı.
Geçen yılın nisan ayında Brezilya'da Yargıç Alexandre de Moraes, nefret söylemi, yanlış bilgilendirme ya da demokrasiye tehdit olarak nitelenen 100'den fazla X hesabının kaldırılması yönünde karar vermişti. Ancak Musk bu karara karşı çıkmış ve Moraes'i "sansür" uygulamakla suçlayarak hesaplara başlangıçta getirilen kısıtlamaları kaldırmıştı.
Bunun üzerine Brezilya, X'e erişimi tümden kısıtlamış ve bu karar da binlerce kişinin sokak protestolarına katılmasıyla sonuçlanmıştı. Bu olaydan aylar sonra X, Brezilya'ya 5 milyon dolar ceza ödedi ve platform üzerindeki yasak böylece kaldırıldı.
Euronews Türkçe'ye yaptığı açıklamada Akdeniz, "X, Türk hükümetinden gelecek yaptırımdan korkuyor ama bunu Brezilya'da göze almıştı," dedi:
"Buradaki yaklaşımın Türkiye ile Elon Musk arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklandığını düşünüyorum."