Putin Rusya'nın Zafer Günü geçit törenini düzenlerken, Kiev ve Washington iki ülke arasındaki ilk resmi anlaşmayla ortak bir zemin bulmuş gibi görünüyor. Bu durum Zelenskiy'nin Trump'a savaşın sona ermesini istediğini göstermesi için yeterli olacak mı?
REKLAM
Donald Trump geçen yılki ilk başkanlık tartışmalarından bu yana Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının sonunu nasıl gördüğü sorusuna yanıt vermeyi reddetti.
Savaşı 24 saat içinde sona erdirme sözü verdi ama savaşın sona ermesinin Ukrayna'nın zaferi anlamına gelip gelmeyeceği sorulduğunda daha az kararlıydı.
O zamandan beri Kiev, Trump'ı kimi destekleyeceğine karar vermesi için ikna etmeye çalışıyor.
Volodimir Zelenskiy, başkanlık seçimlerinden önce Eylül 2024'te New York'ta Trump'la buluşmasından "diktatör" olmakla suçlanmasına ve son olarak Şubat ayında Oval Ofis'teki eşi benzeri görülmemiş hararetli tartışmaya kadar, görevdeki ABD başkanını Ukrayna'nın herhangi bir barış anlaşmasına ya da ateşkese engel olmadığına ikna etmeye çalışıyor.
Mart ayı sonunda Ukrayna, Kremlin'in de aynı şartlara uyması halinde, Rusya'nın devam eden işgalinde ABD'nin önerdiği 30 günlük acil ateşkesi kabul etti.
İki ay sonra Ukrayna'da hâlâ ateşkes yok ve Kiev, Rusya'nın kabul etmesi halinde her an ateşkese hazır olduğunu düzenli olarak yineliyor.
Gerçek barış, koşulsuz ateşkes
Bu arada Rusya tek taraflı olarak iki kısa süreli ateşkes ilan etti: biri Paskalya'da, diğeri de Moskova'daki Zafer Geçit Töreni gününde. Her iki seferde de Kremlin kendi ateşkesini ihlal etti ve 30 günlük koşulsuz ateşkes için yapılan karşı öneriyi reddetti.
Bu süre zarfında Ukrayna, ABD ile maden anlaşmasını müzakere etmeyi ve imzalamayı başardı ve Ukrayna parlamentosu ortaklığı onaylayarak ABD'ye Ukrayna'nın geniş maden kaynaklarından kâr elde etme imkanı verdi.
Rusya'nın ABD ile iş birliği ilerlemedi ve Moskova'nın kabul etmeye hazır olduğu bildirilen tek "uzlaşma", Herson ve Zaporijya bölgelerinin büyük bir kısmı gibi Rusya'nın hiçbir zaman kontrol etmediği Ukrayna topraklarını talep etmemeye hazır olmasıydı.
Ukrayna, ABD'ye Kiev'in ateşkesin önünde bir engel olmadığını kanıtlamak için neredeyse her şeyi denemiş gibi görünürken aynı zamanda Rusya üzerindeki baskıyı arttırdı, Zafer Günü geçit töreninden günler önce Moskova bölgesine yönelik insansız hava aracı saldırılarını yoğunlaştırdı ve tam da Devlet Başkanı Vladimir Putin'in üst düzey konukları beklediği sırada Rusya'nın başkenti üzerindeki hava sahasını felç etti.
Strateji işe yaramış olabilir. Perşembe akşamı Trump ve Zelenskiy, onaylanan mineral anlaşmasını görüşmek üzere uzun bir telefon görüşmesi yaptı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı daha sonra X'te mineral anlaşmasıyla ilgili olmayan ama yine Ukrayna'nın koşulsuz ateşkes konusundaki kararlılığı ve istekliliğiyle ilgili bir açıklama yaptı.
Zelenskiy, "Ukrayna şu andan itibaren tam bir ateşkese, 30 günlük bir sessizliğe hazır," dedi.
"Ama bu gerçek olmalı. Füze ya da insansız hava aracı saldırıları olmamalı, cephede yüzlerce saldırı olmamalı. Ruslar ateşkesi destekleyerek uygun şekilde karşılık vermelidir. Savaşı sona erdirmeye istekli olduklarını kanıtlamalıdırlar."
Zelenskiy bu fırsatı Kiev'in bu teklifi ilk kez yapmadığını yinelemek için kullandı. "Otuz gün, yıllarca sürecek bir barışın başlangıcı olabilir. Kalıcı ve güvenilir bir ateşkes, barışa doğru ilerlemenin gerçek bir göstergesi olacaktır," dedi.
Bu açıklamayı sembolik olarak Ukrayna'nın Zafer Günü'nde yapan Zelenskiy sözlerine şunları ekledi: "Amerika bu konuda yardımcı olabilir. Dünyanın seksen yıl önce olduğu gibi şimdi de Amerika'ya ihtiyacı var."
Trump, Truth Social platformunda Rusya ve Ukrayna arasındaki görüşmelerin devam etmesi yönünde daha ılımlı bir açıklama yaparak Washington'un 30 günden daha kısa süreli bir ateşkese razı olabileceğini belirtti.
"ABD, ideal olarak 30 günlük koşulsuz bir ateşkes çağrısında bulunuyor. Umarım kabul edilebilir bir ateşkese uyulur ve her iki ülke de bu doğrudan müzakerelerin kutsallığına saygı göstermekle sorumlu tutulur."
"Ateşkese uyulmazsa, ABD ve ortakları daha fazla yaptırım uygulayacaktır," diyerek Kremlin'e açık bir tehditte bulunan Trump, "herkesin bunun sona ermesini istemesi gerektiğini" de sözlerine ekledi.
"Ben istiyorum ve Amerika Birleşik Devletleri de istiyor. Başkan olarak, Avrupalılarla birlikte Rusya ve Ukrayna arasında barışı sağlamaya kararlıyım ve bu kalıcı bir barış olacak," diye vurguladı.
Trump daha sonra Zelenskiy'ninkine benzer bir açıklama ile devam etti: "Tüm bunlar çok hızlı bir şekilde yapılabilir ve hizmetlerime ihtiyaç duyulması halinde her an hazır olacağım."
Vance: Moskova 'çok fazla şey' istiyor
Daha önce, Washington'da artan hayal kırıklığının açık bir işareti olarak, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Rusya'nın Ukrayna ile müzakerelerinde "çok fazla" şey istediğini söyledi.
ABD başkentindeki bir güvenlik konferansında konuşan Vance, Beyaz Saray'ın iki tarafın doğrudan görüşmeler yapmasına odaklandığını söyledi ve hatta ABD'nin çekip gitmeye hazır olduğu tehdidinde bulundu.
Vance, "Rusların bu meseleyi bir çözüme kavuşturmakla ilgilenmediklerini söyleyemem," dedi.
"Şu anda Rusların çatışmayı sona erdirmek için bir dizi şart, bir dizi taviz istediklerini söyleyebilirim. Çok fazla şey istediklerini düşünüyoruz."
Kremlin açıkça çok fazla şey istediğini düşünmüyor. Perşembe günü Rusya Başkanlık Yardımcısı Yuri Ushakov Moskova'nın "muhtemelen Washington'u bir şekilde hayal kırıklığına uğrattığını" itiraf etti.
"Onlar da bizi hayal kırıklığına uğratıyor, belki de bizim onları uğrattığımızdan daha fazla ve uzun bir süre" diye devam eden Ushakov, tarafların yine de "Trump ve Putin arasında yüz yüze bir görüşmeye doğru ilerlediğini" sözlerine ekledi.
Şi ve Putin
Bu arada Putin Moskova'da farklı bir toplantı düzenliyor ve Putin ile ikili bir görüşme yapmak ve Cuma günü Zafer Günü geçit törenine katılmak üzere Rusya'nın başkentini ziyaret eden Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'i ağırlıyor.
Şi Cinping Moskova'ya gelmeden önce hem Çin hem de Rus medyasında yayınlanan bir makale kaleme alarak günümüz ABD "hegemonyası" ile 80 yıl öncesinin "kibirli faşist güçleri" arasında bir paralellik kurdu.
"Çin ve Sovyetler Birliği de dahil olmak üzere dünyanın adil güçleri cesurca savaştı ve kibirli faşist güçleri yan yana yendi," diye yazdı.
"Seksen yıl sonra, tek taraflılık, hegemonya ve zorbalık son derece zararlıdır. İnsanlık bir kez daha yol ayrımında."
Perşembe günü yapılan görüşmelerin ardından ortak bir açıklama yapan Şi ve Putin, Ukrayna'daki savaşın ancak "temel nedenlerinin" ortadan kaldırılmasıyla çözülebileceğini söyleyerek Çin'in Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalini desteklediğini belirtti.
Şi ayrıca Rusya ve Çin'in "ateşle sınanmış çelikten gerçek dostlar" olması gerektiğini belirtirken iki lider askeri alanlar da dahil olmak üzere tüm alanlarda koordinasyonu güçlendirme ve Washington'un Pekin ve Moskova'ya yönelik "çifte çevreleme" politikasına kararlı bir şekilde karşı koyma sözü verdi.
Önümüzdeki hafta Trump Orta Doğu'yu ziyaret edecek. Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne gidecek. Bu üç ülke de Ukrayna'nın Rusya'nın Ukrayna'daki savaşına son verme çabalarında kritik bir rol oynuyor. Savaş esirlerinin takasında ve Moskova tarafından zorla sınır dışı edilen Ukraynalı çocukların geri dönmesinde yardımcı oluyorlar.
Kremlin, Rusya Devlet Başkanı'nın Orta Doğu'ya gitme olasılığı hakkında yorum yapmadı.