1962 yılında Uluslararası Adalet Divanı (UAD), tarihi bir tapınağın bulunduğu tartışmalı bölgeyi Kamboçya’ya vermişti. Bu karar Tayland’ı kızdırmış ve günümüze dek iki ülke arasındaki ilişkilerde önemli bir gerginlik kaynağı olmaya devam etmişti.
REKLAM
Kamboçya, Tayland ile yaşadığı sınır anlaşmazlıklarını Birleşmiş Milletler'in yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı’na (UAD) taşımayı planladığını açıkladı. Söz konusu ihtilaflardan biri geçen hafta ölümcül bir askeri çatışmayı tetiklemişti.
Başbakan Hun Manet liderliğindeki Kamboçya Halk Partisi'nin neredeyse tüm sandalyelere sahip olduğu Ulusal Meclis, hükümetin bu yöndeki kararını pazartesi günü onayladı.
UAD, 1962 yılında tarihi bir tapınağın bulunduğu tartışmalı bölgeyi Kamboçya’ya vermişti. Bu karar Tayland’ı kızdırmış ve günümüze dek iki ülke arasındaki ilişkilerde önemli bir gerginlik kaynağı olmaya devam etmişti. Mahkeme, 2013 yılında bu kararını tekrarladı.
Tayland Dışişleri Bakanı Maris Sangiampongsa, pazartesi günü Paris merkezli Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) toplantısında yaptığı açıklamada, Kamboçya’nın mahkemeye başvurma hakkı olduğunu ancak bunun iki ülke arasındaki mevcut mekanizmalar çerçevesindeki görüşmeleri etkilemeyeceğini söyledi. Taylandlı yetkililerin bu hafta içinde net bir tutum açıklayacaklarını da belirtti.
Tayland Başbakan Yardımcısı ve aynı zamanda Savunma Bakanı olan Phumtham Wechayachai, Facebook üzerinden yaptığı açıklamada her iki ülkenin de daha fazla çatışma ve şiddeti önlemek için birlikte çalıştığını yazdı. “Çatışmanın tırmanmasını önleyeceğimizi ve bunun her iki taraf için de yalnızca kayıplara neden olacağını temin etmek istiyorum,” dedi.
Sıradan devriye ölümcül çatışmaya dönüştü
28 Mayıs'ta Kamboçya'nın kuzeybatısındaki Preah Vihear vilayetinin Morokot köyü yakınlarında yaşanan sınır çatışmasında bir Kamboçyalı asker hayatını kaybetti. Yetkililere göre, olay Kamboçya birliklerinin sınır boyunca rutin devriye yaptığı sırada Tayland tarafının ateş açmasıyla başladı.
Ancak Tayland ordusu, Kamboçyalı askerlerin tartışmalı bölgeye girdiğini ve müzakere etmeye çalıştıkları sıra karşı tarafın ateş açtığını iddia etti.
Başbakan Hun Manet, pazar günü yaptığı sosyal medya paylaşımlarında, hükümetinin Ta Moan Thom, Ta Moan Toch ve Ta Kro Bei gibi yüzyıllar öncesine dayanan Hindu tarzı tapınakların bulunduğu çeşitli tartışmalı bölgelerin sınırlarının belirlenmesi konusunda UAD’den karar talep edeceğini açıkladı.
Şubat ayında Kamboçya birlikleri ve aileleri, tartışmalı bölgede yer alan Ta Moan Thom Tapınağı'na girerek Kamboçya milli marşını okumuş ve bu durum Tayland askerleriyle kısa süreli bir gerginliğe yol açmıştı.
Geçtiğimiz haftaki olayın ardından her iki taraf da itidale çağrıda bulunarak askeri güç kullanma haklarını saklı tutarken, farklılıkların görüşmelerle çözülmesini istediklerini bildirdi.
29 Mayıs’ta iki ülkenin ordu komutanları, daha fazla çatışmayı önlemenin yollarını görüşmek üzere bir araya geldi.
Pazartesi günü Hun Manet, iki ülkenin Ortak Sınır Komisyonu’nun sınır çizme çalışmalarına devam etmesini ve UAD’nin sürece dahil olmasını istedi.
Tayland bu davaya katılmasa bile Kamboçya’nın diğer ihtilaflı alanların mülkiyetini belirlemek üzere UAD’ye başvuracağını belirten Hun Manet, “Bu sorunu tamamen ortadan kaldırmak ve gelecekteki karışıklıkları engellemek için bu adımı atacağız,” dedi.
“Özellikle, Kamboçya ve Tayland’daki bir avuç aşırı grubun kışkırtmalarına kapılmayalım ve iki ülkenin silahlı kuvvetlerinin karşı karşıya gelmesine neden olacak bir sorun ortamına düşmeyelim,” diye ekledi.
Taylandlı milliyetçilerin hassas noktası
Hun Manet’in Lahey merkezli mahkemeye başvurma planı, Tayland’da bazı çevrelerin hassasiyetini tetikleyebilir. Çünkü 1962’de UAD’nin Preah Vihear tapınağını Kamboçya’ya vermesi, Taylandlı milliyetçiler için hâlâ simgesel ve tartışmalı bir konu olmayı sürdürüyor.
Geçen yıl Tayland Başbakanı Paetongtarn Shinawatra’nın hükümeti, Kamboçya ile deniz sınırlarını belirleme görüşmelerini yeniden başlatmayı önerdiğinde milliyetçi çevrelerden sert eleştiriler almıştı. Bu deniz bölgelerinde kârlı hidrokarbon kaynaklarının bulunduğu tahmin ediliyor.
2008 yılında, Preah Vihear platosundaki bu 1000 yıllık tapınağın UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmasının ardından Tayland ve Kamboçya askerleri arasında birçok ölümcül çatışma yaşanmıştı.