Rio de Jenerio'da düzenlenen 17. BRICS Zirvesi'ne Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı temsilen katılım gösteriyor.
REKLAM
Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde iki günlük bir zirve için bir araya gelen BRICS liderlerinin İsrail'in İran'a saldırısı, Gazze'deki insani felaket ve ABD Başkanı Donald Trump'ın uyguladığı ticaret tarifeleri gibi acil konuları dikkatle ele alması bekleniyor.
Analistler ve diplomatlar, geçen yıl iki kat büyüyen BRICS'teki uyum eksikliğinin, dünya meselelerinde başka bir kutup haline gelme kabiliyetini etkileyebileceğini söyledi. Ayrıca zirvenin ılımlı gündemini üye ülkelerin Trump'ın radarından uzak durma çabası olarak görüyorlar.
Türkiye'nin katılımı
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, 17. BRICS Zirvesi'ne Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı temsilen katılım gösterdiği belirtildi.
Türkiye'nin BRICS örgütüne katılmasıyla ilgili birçok haber yer aldı.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli Bloomberg, Eylül 2024'te yayınladığı bir haberde Türkiye'nin BRICS örgütüne aylar önce bir başvuruda bulunduğunu belirtti. Euronews'ün ulaştığı Dışişleri Bakanlığı kaynakları, Ankara'nın BRICS'e başvuruda bulunduğuna dair bir bilgi paylaşılmadığını bildirirken, sürece yönelik soruları yanıtsız bıraktılar.
Bloomberg'e konuşan kaynaklar, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne (AB) katılma sürecinde senelerdir bir ilerleme görülmeyişinin yol açtığı hayal kırıklığı ve hüsranın gölgesinde bu başvurunun yapıldığını aktardı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Haziran 2024'te yaptığı açıklamasında, Türkiye'nin üyeliğine ilişkin, "Birliğin kapılarının açık olduğunu biliyorsunuz. Belirli kriterler var, bunlar ülkelerin bir elitler kulübüne değil, karşılıklı saygıya dayalı birliğe üye olma arzusuyla uyumlu olmalıdır" ifadelerini kullanmıştı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise, "İlişkimiz var, görüşmelerimizi, müzakerelerimizi yapıyoruz üye ülkelerle. Çünkü onlar da şu an bir evrim sürecindeler" demişti.
Putin ve Xi zirveye katılmıyor
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, yapay zeka ve iklim değişikliği tartışmaları gibi bazı önceliklerini, önemli liderlerin katılmadığı görüşmelerde ön plana çıkardı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 2012'de iktidara gelmesinden bu yana ilk kez program çakışmalarını gerekçe göstererek toplantıya katılmadı. 72 yaşındaki Çin lideri yerine Pekin'i temsil etmesi için Başbakan Li Qiang'ı gönderdi.
Kremlin'e göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Brezilya'nın da üyesi olduğu Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından hakkında çıkarılan yakalama emri nedeniyle tutuklanmamak için toplantıya katılmıyor. Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov toplantıya katılırken, Putin toplantıya video bağlantısı aracılığıyla bir konuşma yaptı.
Lula Pazar günü yaptığı konuşmada, "çok taraflılığın benzersiz çöküşüne tanık oluyoruz," dedi ve toplantının Brezilya'nın ev sahipliği yaptığı dört kez içinde "en olumsuz küresel senaryoda" gerçekleştiğini söyledi. Gruba barışı teşvik etme ve çatışmalarda arabuluculuk yapma çağrısında bulundu.
Lula açılış konuşmasında, "Eğer uluslararası yönetişim 21. yüzyılın yeni çok kutuplu gerçekliğini yansıtmıyorsa, yenilenmesine katkıda bulunmak BRICS'in görevidir," dedi.
Rio de Janeiro'da beklenen itidal, Kremlin'in ABD egemenliğindeki ödeme sistemlerine alternatifler geliştirmeye çalıştığı ve Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinin ardından uygulanan Batı yaptırımlarını atlatmasına izin verdiği geçen yıl Rusya'nın ev sahipliğinde Kazan'da düzenlenen zirveden bir sapmaya işaret ediyor.
Müzakerelerde yer alan kaynaklara göre zirveden üç ortak bildiri çıkması bekleniyor. Liderler, Ekim 2023 başından bu yana İsrail saldırısı altında olan Gazze'deki insani krize ilişkin metinleri potansiyel olarak onaylamaya hazırlanıyor.
BRICS liderlerinin ayrıca İsrail'in İran'a yönelik saldırılarına ilişkin ortak bildiriler ile Moskova'nın Ukrayna'daki savaşı ve Orta Doğu'daki diğer çatışmalara ilişkin muğlak bir sonuç bildirisi yayınlaması bekleniyor.
Bloğa başkanlık eden Brezilya, zirve için altı stratejik öncelik belirledi: Sağlık alanında küresel iş birliği; ticaret, yatırım ve finans; iklim değişikliği; yapay zeka için yönetişim; barış yapma ve güvenlik; ve kurumsal gelişim.
Lula için bu zirve, popülaritesindeki düşüş ve Kongre ile yaşadığı anlaşmazlıkların damgasını vurduğu zor bir iç politika senaryosuna hoş bir ara vermek anlamına geliyor.
Toplantı aynı zamanda kasım ayında Brezilya'nın kuzeyindeki Amazon kenti Belem'de yapılacak COP 30 iklim görüşmeleri öncesinde iklim müzakerelerinin ve çevrenin korunmasına yönelik taahhütlerin ilerletilmesi için bir fırsat teşkil ediyor.