Toplantının sonuç bildirgesinde, devletlerden 'İsrail’in Filistin halkına yönelik eylemlerini sürdürmesini önlemek için tüm yasal ve etkili tedbirleri almaları' istendi.
REKLAM
Arap ve Körfez liderleri, pazartesi günü Katar’daki zirvede İsrail’in Doha’da Hamas liderlerine yönelik son saldırısını eleştirdi; yapılacaklar konusunda farklı görüşler ortaya koymalarına rağmen yalnızca "sınırlı önlem alma" konusunda anlaştılar.
Toplantının sonuç bildirisinde, devletlerden “İsrail’in Filistin halkına yönelik eylemlerini sürdürmesini önlemek için tüm yasal ve etkili tedbirleri almaları” istendi.
Zirve öncesinde uzmanlar, İsrail uçaklarına hava sahasının kapatılması veya İsrail ile diplomatik ilişkilerin düşürülmesi olasılığını gündeme getirmişti; ancak ülkeler arasındaki ciddi görüş ayrılıkları, iş birliği girişimlerini büyük ölçüde engelledi.
Katar, Suudi Arabistan ve BAE’yi kapsayan altı üyeli Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, zirve sırasında kendi toplantısını gerçekleştirdi.
Üyeler, “ortak savunma mekanizmalarını ve caydırıcılık yeteneklerini harekete geçirme” adımları atma konusunda anlaştıklarını belirtti, ancak ayrıntı vermedi.
Açıklamada ayrıca, “Dünyanın tüm barışsever ülkelerine, Katar, Gazze ve diğer Filistin topraklarındaki İsrail suçlarını kınama çağrısı” yapıldı.
Katar Emiri sert bir konuşma yaptı
Katar Emiri, zirveyi İsrail’in Gazze’deki rehinelere aldırış etmediğini ve Gazze’yi yaşanamaz hâle getirmeye çalıştığını belirterek açtı. İsrail ise savaşın amacının tüm rehineleri kurtarmak ve Hamas’ı yenmek olduğunu savunuyor.
Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, “İsrail, Hamas liderlerini öldürmek istiyorsa, neden görüşmelere giriyor? Rehinelerin kurtarılmasını istiyorlarsa neden tüm müzakerecileri öldürüyorlar?” diye sordu.
Ateşkes görüşmelerinde kilit bir rol oynayan Al Sani için bu konuşma alışılmadık şekilde sertti.
“Bu kadar korkak ve hain bir tarafla anlaşma yapılamaz," dedi. "Müzakereler devam ederken sürekli saldıran taraf, sürecin başarısız olması için her şeyi yapıyor; rehinelerin kurtarılmasını istediklerini iddia etmeleri ise tamamen yalan."
Al Sani ayrıca, İsrail’in Gazze’de işlediği “soykırımı” da kınadı — zirvede birçok başka katılımcı da aynı değerlendirmeyi yaptı. İsrail, soykırım iddialarını şiddetle reddediyor ve Hamas’ın teslim olmayıp rehineleri serbest bırakmayarak savaşı uzattığını savunuyor.
Liderlerin farklı görüşleri
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail’in “ekonomik olarak da sıkıştırılması gerektiğini, geçmiş deneyimlerin, bu tür adımların sonuç verdiğini” söyledi.
Malezya Başbakanı Enver İbrahim ise, “Kınamalar füzeleri durdurmaz. Açıklamalar, Filistin’i kurtarmaz,” dedi ve “Ciddi, caydırıcı yaptırımlar uygulanmalı,” çağrısı yaptı.
İsrail ile diplomatik ilişkileri olan ülkeler ise bu bağları koparmaya isteksizdi, ancak Arap Birliği temsilcisi Hossam Zaki, bazı ülkelerin “gözden geçirebileceğini” belirtti.
Pazartesi günü, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin İsrail’i resmen tanıdıkları Abraham Anlaşmaları’nın beşinci yıl dönümüydü.
İran'ın katılımı
Haziran ayında Katar’daki ABD üslerini vuran İran, pazartesi günü zirvede yer aldı.
ABD’nin İran nükleer tesislerine yönelik bombardımanı sonrasında Tahran, Al Udeid Hava Üssü’nü hedef almıştı ve Katar’ı öfkelendirmişti.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, İsrail’in haziran ayındaki İran operasyonuna değindi ve bölgedeki herhangi bir ülkenin hedef olabileceği uyarısında bulundu:
“Tel Aviv rejiminin saldırganlığından hiçbir Arap veya Müslüman ülke güvende değil."
Pezeşkiyan diğer ülkelerden "saldırganın izole edilmesini" istedi.
İsrail’in operasyonları
İsrail, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın saldırısına karşı Gazze’ye yönelik işgali başlattı ve militan gruba karşılık verirken İran’ın “Direniş Ekseni” olarak adlandırdığı Lübnan, Suriye, Yemen'de ve şimdi de Katar’da operasyonlar düzenledi.
Gazze savaşında 64 binden fazla Filistinlinin ölmesi, birçok Orta Doğu ülkesinde tepkilere neden oldu ve ABD’nin Körfez ülkelerini savunma kararlılığı konusunda endişe yarattı.