Ukrayna'nın elektrik şebekesine yönelik saldırılar, Rusya'nın bazıları hedeflemeyi geliştiren kameralarla donatılmış yüzlerce insansız hava aracını fırlatarak hava savunma sistemlerini alt etmesiyle daha etkili hale geldi.
Rusya'nın ülkenin enerji şebekesine yönelik saldırı kampanyasını yenilemesi nedeniyle ülke genelinde milyonlarca Ukraynalı, elektrik kesintileri ile geçecek zorlu bir kışa daha hazırlanıyor.
Ancak analistler ve yetkililer, Moskova'nın taktik değiştirdiğini ve artık gaz altyapısının yanı sıra belirli bölgeleri de hedef aldığını söylediği için bu yıl biraz farklı görünüyor.
Bazı bölgelerde, çoğunlukla doğudaki cephe hattına yakın olanlarda, jeneratörlerin vızıldadığı ve elektriksiz ve susuz uzun karanlık saatlerin yaşandığı bir sezon başladı.
İnsanlar bir kez daha küçük güç istasyonlarını çıkarıyor, çok sayıda taşınabilir şarj aletini hazırlıyor ve banyolarında şişe şişe su depoluyor.
Rusya'nın, özellikle korumanın daha zayıf olduğu bölgelerde, Ukrayna'nın hava savunmasını zorlayan, bazıları hedeflemeyi geliştiren kameralarla donatılmış yüzlerce insansız hava aracını fırlatmasıyla saldırılar daha etkili hale geldi.
Sonuçlar, özellikle hayatta kalmaları elektriğe bağlı olanlar için günlük yaşamı yeniden şekillendirmeye başladı bile.
Yedi yıldır diyalize giren Zinaida Kot için bu durum rahatsızlıktan çok daha ileri boyutta. Elektrik olmadan, onu hayatta tutan makine çalışmayı durduruyor.
Hastane yatağında, personelin "yeterince güvenilir" olmadığını belirttiği bir jeneratörle çalışan bir diyaliz makinesine bağlı olan Kot, "Bu çok kötü. Elektrik olmadığında gerçekten endişeleniyoruz," dedi. "Eğer tedavi olmazsa, ölürüm."
Şostka'da Elektrik Kesintisi
Ekim ayı başında Rusya'nın gerçekleştirdiği bir saldırı kuzeydeki küçük Şostka kasabasını elektriksiz, susuz ve gazsız bıraktı.
Kasaba, kuzey Sumy bölgesindeki cephe hattından sadece 50 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Gaz hizmeti daha sonra yeniden sağlandı ve elektrik her gün sadece birkaç saatliğine geri geldi.
Shostka Belediye Başkanı Mykola Noha, "Durum zor," dedi. Elektrik ve su artık belirli bir program dahilinde, her gün birkaç saatliğine sağlanıyor.
"Elektrik kesintilerini önceden tahmin edemediğimiz için bu durum bölge sakinlerini gerçekten endişelendiriyor. Bir şeyi tamir ediyoruz ve tekrar tahrip oluyor. Bizim durumumuz bu."
Shostka, jeneratörlerin alçak homurtusuyla uğulduyor. Bu jeneratörler kafelere, mağazalara, konutlara ve hastanelere güç sağlıyor. Kasabanın dört bir yanında "yenilmezlik noktaları" olarak adlandırılan yerler, sakinlere cihazlarını şarj edebilecekleri ve ısınabilecekleri bir yer sunuyor.
Bölge sakinleri en zor günlerin gazın olmadığı, ısınmanın ya da yemek pişirmenin mümkün olmadığı ve insanların sokaklarda açık ateşte yemek yaptığı günler olduğunu söylüyor.
Tüm ocakların elektrikli olduğu yerel hastanede personel, Rusya'nın 2022'deki tam ölçekli işgalinin ilk günlerinde, kasaba işgale yaklaştığında basit bir odun fırını inşa etti.
Hastaların yemeklerini denetleyen hemşire Svitlana Zakotei, şimdi en az 180 hastanın beslenmesine yardımcı olduğunu söyledi.
Hastanenin şefi Oleh Shtohryn, hastanenin 3 haftadır günde neredeyse yarım ton, haftada yaklaşık 250 bin Grivna (5 bin 145 euro) yakıt yakan jeneratörlerle çalıştığını belirtti. Bu neredeyse hastanenin aylık olağan elektrik faturası kadar.
Elektrik karneye bağlanmış durumda. Diyaliz koğuşunda, hastaları hayatta tutan makineleri elektrik besleyebilsin diye ışıklar sönük kalıyor.
Sekiz üniteden biri elektrik kesintisi nedeniyle yandı ve bu, hastanenin kısa sürede yerine yenisini koymayı göze alamayacağı maliyetli bir kayıp oldu. Yine de günde 23 hasta saatler süren tedavi için geliyor.
Rusya'nın yeni stratejisi
Shostka'daki kriz Rusya'nın değişen stratejisini yansıtıyor. Moskova 2022-2023 yıllarında Ukrayna'nın ulusal şebekesini istikrarsızlaştırmak için ülke genelinde füze ve insansız hava araçları ile saldırılar düzenlemişti ancak bu yıl bölge bölge saldırıyor.
Son dönemde Çernihiv, Sumy ve Poltava bölgelerine daha yoğun saldırılar düzenlenirken, Harkiv, Odesa, Mykolaiv ve Dnipro daha seyrek ama yine de düzenli saldırılara maruz kalıyor.
Yerel yetkililer, Rusya'nın önceki gece yerel enerji şebekesine saldırmasının ardından salı günü Çernihiv ve bölgenin bir kısmının elektriksiz kaldığını söyledi.
Enerji Araştırma Merkezi Direktörü Oleksandr Kharchenko, "Ulusal altyapıyı vurmakta başarılı olamadılar çünkü altyapı artık çok daha iyi korunuyor ve operatörler nasıl karşılık vereceklerini biliyor," dedi.
"Bu yüzden yeniden odaklanmaya ve taktik değiştirmeye karar verdiler."
Kharchenko, çatışmanın yaklaşık 120 kilometre içindeki cephe hattı bölgelerinin en savunmasız bölgeler olduğunu belirterek, "Bunlar savaşla hiçbir ilgisi olmayan sivillere yönelik saldırılar," diye ekledi.
Ukraynalı enerji ekipleri için bu, iletim kulelerinden termik santrallere kadar aynı hatları ve istasyonları tekrar tekrar onarmak ve bir yandan da evdeki kesintilere katlanmak anlamına geliyor.
"Ama bu bizim işimiz. Başka kim yapacak ki? Başka kimse yapmaz," diyen elektrik teknisyeni Bohdan Bilous, sözlerini şöyle sürdürdü: "İyimser olmak ve her duruma hazırlıklı olmak istiyorum ama gerçekler şu anda son derece acımasız."
Sumy bölgesindeki bölgesel enerji şirketinin sözcüsü Svitlana Kalysh, cephe hattına yakınlığın her onarım ekibini hedef haline getirdiğini söyledi.
Rusların "nasıl saldıracaklarını bilme konusunda giderek iyileştiklerini" belirten Kalysh, tekrarlanan saldırılar ve hasarın karmaşık yapısı nedeniyle elektriği iletmek ve dağıtmak için her zamankinden daha az yol olduğunu söyledi.
Ancak elektriğin yeniden sağlanması için her zaman yeni çözümler geliştiriliyor.
Kışa hazırlık
Chernihiv bölgesinde 4 Ekim'de gerçekleştirilen son saldırı çok daha kesin ve yıkıcıydı.
Yerel şalt sahasındaki trafo binasının çatısında, merkeze yakın bir yerde düzgün bir delik ve duvarda Shahed drone'larının bıraktığı izler var.
Binanın etrafındaki kum torbaları bazı şok dalgalarını emmiş ama doğrudan bir darbeyi engelleyememiş. İçeride istasyon soğuk ve karanlık ama hala yarı kapasiteyle çalışıyor. Çernihiv'de binlerce ev hala elektriksiz.
İşçiler hasarı onarmaya çalışıyor ancak ideal koşullar altında bile bunun haftalar süreceği düşünülüyor. Zira her saldırıda alarm veriliyor ve alarm verildiğinde ekiplerin görev yerlerini terk etmesi gerekiyor.
Yerel enerji şirketi Chernihivoblenergo'nun müdür yardımcısı Serhii Pereverza, "Bu yıla bakarsanız, en zorlarından biri olduğunu görürsünüz," dedi.
"En iyisini umuyoruz ve müşterilerimize elektrik tedariğinin alternatif yollarını düşünüyoruz."
Kharchenko, geçen yıl Rusya'nın aynı anda 500 ya da 600 insansız hava aracı fırlatma kapasitesinden yoksun olduğunu ve düzenleyebildiği küçük saldırıların büyük ölçüde etkisiz kaldığını belirtti.
Ancak bu yıl birkaç hava savunma noktası ve mobil birim bir tesisi çevrelediğinde bile Ruslar her savunma pozisyonuna yaklaşık 6 insansız hava aracı ve doğrudan hedefe 10 insansız hava aracı göndererek onları kolayca alt ediyor.
"Bu yıl ölçeği kabaca 3'e katladılar," diyen Kharchenko sözlerini şöyle sürdürdü: "Hacimleri ve güçleri sayesinde tek tek tesislere saldırıyorlar."