Kozmonot Oleg Artemyev’in, SpaceX tesisinde gizli materyallerin fotoğrafını çektiği iddiası üzerine Crew-12 görevi kadrosundan çıkarıldığı ve yerine Andrey Fedyaev’in getirildiği bildirildi.
Rus medyasına göre Moskova, Kaliforniya’daki SpaceX eğitim merkezinde kısıtlı alanlara ait materyallerin fotoğraflarını çektiği öne sürülen bir kozmonotu yaklaşan SpaceX görevi öncesinde görevden aldı.
The Insider’ın haberine göre Oleg Artemyev, SpaceX motorları ve başka hassas belgelerin fotoğraflarını çekerek ABD düzenlemelerini ihlal ettiği iddiaları sonrası Uluslararası Uzay İstasyonu’na yapılacak Crew-12 görevinden alındı.
Uzay sektörü analisti Georgy Trishkin, The Insider'a konuşarak, güvenilir kaynakların olayla ilgili farklı kurumların dahil olduğu bir soruşturma başlatıldığını doğruladığını belirtti.
İhlalin, Artemyev’in Hawthorne’daki SpaceX tesisindeki eğitim sırasında cep telefonuyla hassas materyalleri fotoğraflayıp bunları dışarı çıkarmaya çalıştığı sırada gerçekleştiği kaydedildi.
“Deneyimli bir kozmonotun böyle ciddi bir hatayı kazara yapması zor,” dedi Trishkin.
Rus uzay ajansı Roscosmos, salı günü 54 yaşındaki Artemyev’in yerine 2023’te SpaceX’in Crew-6 görevinde yer alan Andrey Fedyaev’in getirileceğini duyurdu.
Roscosmos, değişikliğin “Oleg Artemyev’in başka bir göreve alınması” nedeniyle yapıldığını söylemekle yetindi; soruşturma iddialarına değinmedi.
Artemyev bugüne dek üç uzay uçuşu gerçekleştirdi ve toplam 560 gün yörüngede kaldı. 2019’dan beri Moskova Şehir Meclisi’nde üye olarak görev yapıyor.
43 yaşındaki Fedyaev, Mart 2023’te başlayan ve Eylül 2023’te sona eren Crew-6 görevi kapsamında uzay istasyonunda 186 gün kalmıştı.
Crew-12 görevinin, NASA’nın "Ticari Mürettebat Programı" kapsamında SpaceX’in Crew Dragon aracıyla 15 Şubat 2026’dan önce olmamak üzere fırlatılması planlanıyor.
NASA ve SpaceX, Artemyev’in görevden alınması veya iddialar hakkında henüz yorum yapmadı.
Çar’ın Kurtları’ndan Uran Taburu’na
Olay, Moskova’nın Ukrayna’yı işgal etmesine rağmen Batı ile işbirliğinin hala sürdüğü az sayıdaki alanlardan biri olan uzay çalışmalarının zaten hassas bir dönemden geçtiği bir sırada meydana geldi.
NASA ve Roscosmos, temmuz ayında Uluslararası Uzay İstasyonu’nun operasyonlarını 2028’e kadar uzatma konusunda anlaşmış, istasyonun 2030’daki yörüngeden indirilmesi planı için de çalışmaya başlamıştı.
Rusya’nın uzay programı, Ukrayna’daki savaşa doğrudan destek verdiği gerekçesiyle sıkça eleştiriliyor.
Roscosmos'un eski başkanı Dmitry Rogozin, 2022'nin başlarında ABD yaptırımlarının istasyonun ABD veya Avrupa topraklarına düşmesine neden olabileceği uyarısında bulunarak, Rusya'yı ISS programından çekmekle defalarca tehdit etmişti.
Rogozin, Şubat 2022’de Rusya’nın desteği olmadan ISS’in “kontrolsüz bir düşüşe” geçebileceğini öne sürmüş ve “ISS’i kim kurtaracak?” diye sormuştu.
NASA yöneticisi Bill Nelson bu açıklamaları abartılı bulmuş, Rus uzay çalışanlarının profesyonelliğini övmüştü.
Milliyetçi duruşuyla bilinen Rogozin, Temmuz 2022’de görevden alındı ve yerine Yuri Borisov getirildi.
Rogozin daha sonra “Çar’ın Kurtları” adlı gönüllü bir birliğin lideri olduğunu açıkladı; bu birliğin Rus askerleri için silah test ettiği bildiriliyordu. Gösterişli askeri kıyafetleri ve sosyal medya paylaşımları, Wagner lideri Yevgeny Prigojin tarafından “PR gösterisi” diye eleştirilmişti.
Aralık 2022’de Rogozin, Rusya’nın işgal ettiği Donetsk’te bir restoranda yemek yerken isabet eden bir hassas mühimmat nedeniyle şarapnel yarası aldı.
2024’te ajansın başkanı Borisov, 1.000’den fazla uzay sektörü çalışanının savaşta yer aldığını ve ajansın uydu sistemlerinin Rus birliklerine gerçek zamanlı istihbarat sağladığını söyledi.
Borisov, şubat ayında Putin tarafından görevden alınarak yerine ulaştırma bakan yardımcısı Dmitry Bakanov getirildi.
Avrupa Uzay Ajansı, ExoMars projesinde Roscosmos ile iş birliğini Mart 2022'de askıya almış; İngiliz uydu şirketi OneWeb de Rusya ile tüm bağlarını keserek başka kurumlara yönelmişti.