Dönemin Başbakanı Mateusz Morawiecki ile birlikte iki eski bakanın, resmi görevleriyle bağlantılı olarak yasa ihlalleri yaptıkları iddia ediliyor.
Polonya Başsavcısı Waldemar Zurek, parlamento başkanına, sağcı Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) liderliğindeki önceki hükümetle bağlantılı üç politikacı hakkında suçlamada bulunulduğunu bildirdi.
Bu kişiler arasında eski Başbakan Mateusz Morawiecki, dönemin Başbakan Yardımcısı ve Milli Savunma Bakanı Mariusz Blaszczak ve eski Tarım Bakanı Jan Krzysztof Ardanowski yer alıyor.
Başsavcılık ofisi perşembe günü yaptığı açıklamada, savcılığın bu kişilerin resmi görevleriyle bağlantılı olarak yasayı ihlal ettikleri iddiasıyla suçlandıklarını duyurdu.
Yasaya göre, savcı, Bakanlar Kurulu üyelerine karşı cezai işlem başlatıldığını parlamento başkanına bildirmekle yükümlü.
İletilen belge, açıklanan eylemlerin anayasal bir haksız fiilin unsurlarını tüketip tüketmediğinin değerlendirilmesinde temel teşkil edebilir. Anayasa veya kanunların ihlal edildiği düşünülürse, Polonya parlamentosu alt meclisi (Sejm), davayı Anayasa Mahkemesi'ne sevk etme kararı alabilir.
Anayasal haksız fiil, kamu yetkisini kullanan bir kişinin, cezai suç teşkil etmeyen ancak Anayasa veya bir yasayı açıkça ihlal eden anayasal hükümleri ihlal etmesidir. Bu tür davalar Devlet Mahkemesi tarafından görülür.
Devletin en üst düzeyindeki kişiler, cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu Başkanı ve hükümet üyeleri de dâhil olmak üzere Devlet Mahkemesi önüne çıkarılabilir.
PiS hükümetinin eski üyelerine yönelik suçlamalar
Eski Başbakan Mateusz Morawiecki'nin 2020 yılında posta yoluyla yapılan seçimlerin organizasyonu sırasında yetkilerini aştığı ve görevlerini yerine getirmediği iddia ediliyor. Soruşturma, pandemi döneminde alınan kararlarla ilgili olup, milyonlarca vatandaşın kişisel verilerinin yerel yönetim birimleriyle yasa dışı olarak paylaşıldığı iddiasını da içeriyor.
Eski Başbakan Yardımcısı ve Milli Savunma Bakanı Mariusz Blaszczak da suçlamalarla karşı karşıya. Yetkilerini aştığı ve devlet sırlarını ifşa ettiği iddia ediliyor. Bakan olarak, doğudan bir saldırı durumunda asker hareketleriyle ilgili savunma planlarının bazı bölümlerinden gizlilik maddesinin kaldırılmasına izin verdiği diğer iddialar arasında. İddianame mahkemeye sunuldu ve Blaszczak sanık statüsünde yargılanacak.
Eski Tarım Bakanı Jan Krzysztof Ardanowski hakkında mali suçlamalar yöneltildi. Ardanowski, dondurulmuş gıda üreticisi Eskimos SA'ya banka ve kredi garantisi sağlanmasıyla ilgili olarak kötü yönetim, görevini yerine getirmeme ve yetkilerini aşma suçlamalarıyla karşı karşıya. Savcılık, Ardanowski'nin şirketin kötü mali durumunu bilmesine rağmen, “yürürlükteki düzenlemelere aykırı olarak, şirkete toplam 100 milyon PLN (yaklaşık 23 milyon euro) tutarında banka garantisi verilmesini ve Ulusal Tarım Destek Merkezi tarafından 20 milyon PLN (4 milyon euro) tutarında kredi garantisi verilmesini sağladığını” iddia ediyor.
Üç eski bakan hakkında da, bu yılın başlarında dokunulmazlıklarını kaldırılmasının ardından, Morawiecki'nin ise parlamento korumasından gönüllü olarak vazgeçmesinin ardından dava açılmıştı.
Ardanowski: 'Savcılığın eylemleri siyasi'
Eski Tarım Bakanı Ardanowski, Euronews'e verdiği bir röportajda davayla ilgili yorum yaparak savcılığın eylemlerini siyasi olarak nitelendirdi.
"[Başsavcı] Zurek, sağdaki neredeyse tüm politikacıları Devlet Mahkemesi'ne çıkarmakla tehdit ediyor. Yakın zamanda Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki'yi de Devlet Mahkemesi'ne çıkarmayı düşündüğünü söyledi. Başbakan Morawiecki veya Cumhurbaşkanı gibi isimlerle birlikte anılmak benim için bir bakıma onur," dedi.
Ardanowski, davanın mevcut hükümetin karşı karşıya olduğu zor durumdan dikkatleri başka yöne çekmesi gerektiğini vurguladı.
"Bana öyle geliyor ki, bu konuları gündeme getirmek, mevcut hükümetin gerçek sorunlarından dikkati başka yöne çekmek için. Başsavcının bu tür bir eylemi varsa, ortada bir ateş var demektir. Bunun neden dikkati başka yöne çekmek için olduğunu bilmiyorum. Belki de Başbakan'ın Almanya'ya yönelik açıklamalarından veya sağlık hizmetlerinin çöküşünden? Karar vermek bana düşmez," dedi.
Eski bakan, üreticilere destek kararlarının bir bakanın anayasal görevi olduğunu ve binlerce çiftliğin iflasını önlemeyi amaçladığını söyledi.
"Savcılardan, bana karşı herhangi bir iddiaları varsa, davayı mahkemeye taşımalarını bekliyorum. Tanıklar sunacağım. Tanıklar, Başbakan Morawiecki ile birlikte dönemin tüm Bakanlar Kurulu üyeleri olacak. Suçlandığım kredi teminatı kararı, Başsavcılık onayıyla alındı. Bu karar, herhangi bir devlet yardımını değil, sicil ve ilgili komisyonların devralınması anlaşmasıyla ilgili ticari bir teminatı garanti altına almak için alındı," dedi.
Devlet Hazinesi'nin herhangi bir zarara uğramadığını ve tüm olayın "CBA (Merkezi Yolsuzlukla Mücadele Bürosu) yönetimi tarafından uydurulmuş bir olay" olduğunu yineledi.
Eski bakan, yıllardır davanın mahkemeye taşınmasını, dönemin Bakanlar Kurulu da dâhil olmak üzere belge ve tanıkların sunulmasını talep ettiğini savundu.
"Savcılardan, defalarca belirttiğim gibi, davanın mahkemeye sevk edilmesini talep ediyorum ki, bağımsız bir mahkemede tanıklar ve belgeler sunabileyim. Ancak savcılar davayı mahkemeye sevk etmekten çekinmiyor. Öte yandan, kararsız ve ne yapacağını tam olarak bilmeyen Bay Zurek, Polonya sağıyla bağlantılı daha fazla politikacının Anayasa Mahkemesi'nde yargılanmasını istiyor. Bu benim için utanç verici," diye keledi.