ABD planının Kiev açısından en kritik anlaşmazlık noktalarından biri, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinin Rusya’ya bırakılması önerisi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Avrupa'da ülkesine desteği pekiştirme amaçlı gezisinde Rusya’ya herhangi bir toprak tavizi verilmesini kesin bir dille reddetti. Zelenskiy, ABD’den gelen 'acı verici bir uzlaşı' baskılarına rağmen bu tutumdan geri adım atmayacağını vurguladı.
Zelenskiy, pazartesi gecesi gazetecilerin sorularını yanıtladığı bir WhatsApp sohbetinde, “Rusya kuşkusuz bizden toprak vermemizi istiyor. Biz ise açıkça hiçbir şeyden vazgeçmek istemiyoruz. Zaten bunun için savaşıyoruz,” dedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı, toprak devrinin hukuken de mümkün olmadığını belirterek, “Ukrayna yasalarına, anayasamıza ve uluslararası hukuka göre böyle bir hakkımız yok. Açık konuşmak gerekirse, ahlaki olarak da böyle bir hakkımız yok,” dedi.
Zelenskiy, salı sabahı Roma yakınlarındaki Castel Gandolfo’da Papa 14'üncü Leo ile bir araya geldi. Günün ilerleyen saatlerinde İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile görüşmesi bekleniyor. Vatikan’dan yapılan açıklamada Papa Leo’nun, 'diyaloğun sürdürülmesi gerektiğini yinelediği ve mevcut diplomatik girişimlerin adil ve kalıcı bir barışa yol açmasını acil bir ihtiyaç olarak gördüğü' görüşünü belirttiği aktarıldı.
Vatikan, savaş boyunca tarafsız kalmaya çalışırken, 'acı çeken' Ukrayna halkıyla dayanışma içinde olduğunu vurguluyor. Papa Leo, bugüne kadar Zelenskiy ile üç kez görüştü ve en az bir kez Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesi yaptı. ABD'li Papa, ateşkes çağrısında bulunmuş ve özellikle Rusya’ya barışı teşvik edecek adımlar atılması gerektiğini dile getirmişti.
Trump’tan gelen baskılar
ABD ve Ukrayna heyetleri, Washington’un barış planı üzerindeki görüş ayrılıklarını azaltmak amacıyla cumartesi günü üç gün süren müzakereleri tamamlamıştı.
Planın en kritik anlaşmazlık noktalarından biri, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinin Rusya’ya bırakılması önerisi. Rusya, söz konusu bölgenin büyük bölümünü işgal etmiş durumda. Kiev ve Avrupalı müttefikleri, toprak verilmesi fikrine kesin biçimde karşı çıkıyor.
Trump, pazar gecesi gazetecilerle yaptığı açıklamada Zelenskiy’e yönelik eleştirilerini dile getirerek, Ukrayna Cumhurbaşkanının 'teklifi henüz okumadığını' iddia etti.
Trump, ikinci başkanlık dönemini kazanmasından bu yana Zelenskiy ile inişli çıkışlı bir ilişki yürütüyor. ABD Başkanı, savaşı Amerikan vergi mükellefleri açısından 'boşa harcanmış para' olarak nitelendirirken, çatışmayı sona erdirmek için Ukrayna’nın Rusya’ya toprak vermesi gerektiğini defalarca dile getirdi.
Zelenskiy ise pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Trump kesinlikle savaşı sona erdirmek istiyor. Elbette onun kendi bakış açısı var. Biz ise burada, ülkenin içinden bakıyoruz; ayrıntıları ve nüansları çok daha derinden görüyoruz, çünkü burası bizim vatanımız,” dedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı ayrıca mevcut ABD barış planının önceki taslaklardan farklı olarak 28 maddeden 20 maddeye indirildiğini ve 'açıkça Ukrayna karşıtı olan bazı maddelerin çıkarıldığını' söyledi.
Avrupa’dan güçlü destek
ABD'nin bu pozisyonuna karşı Zelenskiy, pazartesi günü Londra’da İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Friedrich Merz ile de bir araya geldi. Görüşmelerin amacı, Trump’ın artan sabırsızlığı karşısında Ukrayna’nın müzakere pozisyonunu güçlendirmekti.
Starmer, barış çabalarının 'kritik bir aşamada' olduğunu belirterek, 'adil ve kalıcı bir ateşkesin' önemine vurgu yaptı.
Merz ise ABD tarafından yayımlanan bazı belgelerdeki ayrıntılara 'şüpheyle yaklaştığını' bildirdi: “Bunları konuşmamız gerekiyor. Burada olmamızın nedeni de bu. Önümüzdeki günler hepimiz için belirleyici olabilir.”
Avrupalı liderler, olası bir ateşkesin hem Avrupa hem de ABD tarafından sağlanacak güçlü güvenlik garantileriyle desteklenmesini hedefliyor. Trump ise kamuoyu önünde şu ana kadar net bir güvenlik garantisi vermedi.
Zelenskiy ve Avrupalı müttefikleri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i müzakereleri ağırdan almakla suçluyor. Kiev’e göre Rusya, kara harekâtında yavaş ama istikrarlı ilerleme sağlarken, füze ve insansız hava aracı saldırılarıyla Ukrayna altyapısını hedef almaya devam ediyor.
Ukrayna ordusu da Rusya'yı vurmaya devam ediyor. Rusya Savunma Bakanlığı, hava savunma sistemlerinin gece boyunca ülkenin çeşitli bölgeleri ile ilhak edilen Kırım üzerinde 121 Ukrayna İHA’sını düşürdüğünü açıkladı. Ayrıca Ukrayna sınırının yaklaşık 900 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Çuvaşistan’da konutların zarar gördüğü ve dokuz kişinin yaralandığı bildirildi.