Macaristan Başbakanı Viktor Orban, AB'nin Rus Merkez Bankası varlıklarının süresiz olarak dondurulması yönünde attığı ve Macaristan'ın vetosunu aşmanın bir yolu olarak görülen adımı şiddetle kınadı.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban, perşembe günü Ukrayna'ya verilen tazminat kredisinin ana unsurlarından biri olan Rusya Merkez Bankası'nın varlıklarını süresiz olarak dondurduğunu açıklayan Avrupa Birliği'ni eleştirdi.
Orban cuma günü sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda "Brüksel sınırı aştı," dedi.
"Oylamanın konusu, şimdiye kadar AB üye ülkeleri tarafından her altı ayda bir oylanan ve oy birliğiyle alınan kararlarla sonuçlanan dondurulmuş Rus varlıkları. Bugünkü prosedürle Brüksel, oy birliği şartını açıkça hukuka aykırı bir şekilde bir kalem darbesiyle ortadan kaldırıyor."
Yaratıcı vetolara karşı yaratıcı çözümler
Kalıcı dondurma kararı perşembe günü öğleden sonra büyükelçiler tarafından, üye devletlerin nitelikli çoğunluğunu gerektiren ve Avrupa Parlamentosu'nu devre dışı bırakan 'AB'nin İşleyişi Hakkındaki Antlaşma'nın 122. Maddesi kapsamında kabul edildi.
Yasa, 210 milyar euroluk varlığın Rusya Merkez Bankası'na geri transferini yasaklıyor. Varlıkların büyük bir kısmı, 185 milyar euro, Brüksel'deki merkezi bir menkul kıymet saklama kuruluşu olan Euroclear'da tutuluyor. Kalan 25 milyar euro ise özel bankalarda tutuluyor.
Şimdiye kadar fonlar, 27 ülkenin oy birliğine dayanan ve bireysel vetolara karşı savunmasız olan standart bir yaptırım rejimi altında dondurulmuştu.
Ancak geçen hafta Avrupa Komisyonu, varlıkları öngörülebilir gelecekte Rusya'dan uzak tutmak için 122. Maddeye başvurmayı teklif etti. 122. Madde daha önce COVID-19 salgını ve enerji krizi gibi ekonomik acil durumlarla başa çıkmak için kullanılmıştı.
Komisyon, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgaliyle ortaya çıkan şok dalgalarının, "ciddi arz kesintilerini, daha yüksek belirsizliği, artan risk primlerini, daha düşük yatırım ve tüketici harcamalarını" tetikleyerek AB'nin tamamı için "ciddi bir ekonomik etkiye" neden olduğunu savundu.
Blok ayrıca insansız hava aracı saldırıları, sabotaj ve dezenformasyon kampanyaları şeklinde bir dizi hibrid saldırıya da işaret etti.
Orban, "Bugün alınan karar Avrupa Birliği'nde hukukun üstünlüğünü sona erdirecek ve Avrupalı liderler kendilerini kuralların üstünde görecekler," diye yazdı. "Avrupa Komisyonu, AB anlaşmalarına uyulmasını sağlamak yerine, Avrupa hukukuna sistematik olarak tecavüz ediyor."
Macaristan, hukukun üstünlüğü de dâhil olmak üzere Avrupa Birliği'nin temel değerlerinin ciddi ve sistemik ihlallerini ele almayı amaçlayan bir süreç olan 7. Madde prosedürünü 2018 yılından bu yana uyguluyor.
AB fonlarının önemli bir kısmı da 2022'de yürürlüğe giren ve milyarlarca AB fonuna erişimi hukukun üstünlüğü ihlallerini ele alan reformlara bağlayan Bütçe Koşulluluk Mekanizması kapsamında alıkonuldu. Orban liderliğindeki Macaristan geçmişte oy birliğini sistematik olarak AB'nin karar almasını engellemek ya da pazarlık kozu olarak kullandı.
Orban 2024 yılında ülkesinin AB karar alma mekanizmasındaki rolüne atıfta bulunarak "Biz çarkın içindeki kum, parmaklıklar arasındaki sopa, çivinin altındaki dikeniz," demişti.
Rusya da bu adımı kınadı. Rusya Merkez Bankası cuma sabahı yayınladığı kısa bir bildiriyle "zararların karşılanması" için yasal işlemlerin başlatıldığını duyurdu ve Euroclear'ı varlıkların serbest bırakılmasını engellemekle suçladı.
Cuma gününün ilerleyen saatlerinde Avrupa Komisyonu bu davayı "spekülatif" ve temelsiz olarak nitelendirerek reddetti.