Ukrayna Cumhurbaşkanı, Berlin’deki görüşmelerin ardından ABD heyetinin Rusya ile temaslara geçeceğini belirtti ancak Washington’un Moskova’yı savaşı durdurmaya ve taslak planı kabul etmeye ikna edip edemeyeceği belirsiz.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov salı günü yaptığı açıklamada, Rusya’nın Ukrayna’nın işgal altındaki toprakları konusunda herhangi bir “uzlaşmayı” kabul etmeyeceğini vurguladı.
Ryabkov, Moskova’nın taleplerinden vazgeçmediğini ve Kırım, Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson olmak üzere 5 Ukrayna bölgesi üzerindeki kontrolünü sürdürme niyetinde olduğunu ifade etti.
İlhak edilen Kırım ve Luhansk bölgesinin neredeyse tamamı dışında Rusya, diğer 3 bölgenin hiçbirinde tam kontrol sağlamış değil. Zaporijya ve Herson’da bölge merkezleri de Moskova’nın elinde bulunmuyor.
Avrupalı liderler, askeri yollar da dâhil olmak üzere Ukrayna’yı gelecekte Rusya’ya karşı koruma sözü verirken, Kremlin de Moskova için güvenlik garantileri talep ediyor.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Kiev barış anlaşmalarını imzalayıp ardından sabote etmeye başlarsa” bunun kabul edilemez olduğunu söyledi.
Öte yandan Ukrayna, Rusya’ya karşı hiçbir saldırgan eylemde bulunmadı.
Peskov ayrıca, bir NATO temsilcisinin “Ukrayna’ya gelip hükümete sızdığı” ve bunun Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşını “tetiklediği” yönünde gerçeğe aykırı iddialarda bulundu. NATO temsilcileri Ukrayna hükümetinin ya da kurumlarının parçası değil, Rusya’nın 2022 başındaki kapsamlı işgalinden önce de sonra da Ukrayna’da konuşlanmadı.
Kremlin'den salı günü yapılan açıklamada, olası bir Noel ateşkesine katılmanın da düşük ihtimal olduğu belirtildi.
Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, pazartesi günü Berlin'de yaptığı açıklamada, Rusya’nın tatil süresince saldırılarına ara verebileceğini ve bunun gerçek bir ateşkese kapı aralayabileceğini söylemişti. Zelenskiy ise Noel döneminde, enerji altyapısına yönelik saldırılar da dâhil olmak üzere ateşkesi desteklediklerini açıklamıştı.
Moskova ise Peskov aracılığıyla öneriyi reddetti: “Barış istiyoruz. Ukrayna’ya nefes aldıracak ve savaşı sürdürmeye hazırlık yapmasına imkân tanıyacak bir ateşkes istemiyoruz. Bu savaşı bitirmek, hedeflerimize ulaşmak ve çıkarlarımızı güvenceye almak istiyoruz.”
Berlin sonrası: ‘Birçok konuda ilerleme sağlandı’
Berlin’deki Ukrayna-ABD görüşmelerinin ardından Zelenskiy, kendisi ile ABD Başkanı Donald Trump’ın özel temsilcileri Steve Witkoff ve Jared Kushner arasında yapılan ilk doğrudan müzakerelerde kayda değer ilerleme sağlandığını söyledi. ABD’li müzakerecilerin Kiev’le buluşmadan önce Rusya’da Vladimir Putin’le “çok sayıda görüşme” yaptığını belirtti.
“Bu ekibin Ukrayna’ya gelmesini her zaman istedim ama çeşitli nedenlerle olmazsa uzun bir görüşme yapıp birbirimizi anlamaya çalışabileceğimizi biliyordum,” diyen Zelenskiy, Trump’ın ekibinin Ukrayna’nın tutumunu “dinlediğini” ve bunu Rusya’ya sunacağını ifade etti. “Açıkçası saldırganların bunu nasıl karşılayacağını bilmiyorum,” diye ekledi.
Şimdi ne olacak?
Zelenskiy salı günü Hollanda’ya giderek parlamentoya, bunun 2022 başından bu yana “barış için en yoğun ve odaklı müzakereler” olduğunu söyledi. “Amerikalılar hızlı bir son istiyor. Bu hız içinde kalite bizim için önemli. Hız ve kalite örtüşürse, tamamen destekleriz,” dedi ve Kiev’in belgelerdeki kendi kısmını “bugün ya da yarın” tamamlayacağını belirtti.
Ardından ABD’nin önümüzdeki günlerde Rusya ile istişareler yapacağını, bunu ABD Başkanı’yla görüşmelerin izleyeceğini söyledi. “Sonrasında müzakere ekiplerimiz ABD’de, belki hafta sonu bile buluşabilir. Bu toplantıdan sonra bir liderler zirvesini, en azından ABD Başkanı’yla, değerlendireceğiz.”
Moskova planı reddederse ne olur?
Moskova, Ukrayna’ya yönelik taleplerinin değişmediğini defalarca dile getirdi. Berlin’deki ABD-Ukrayna görüşmeleri Rusya’da büyük ölçüde eleştirildi ve ciddiye alınmadı.
Kremlin, savaşın “kök nedenleri” ele alınmadan durmayacağını savunuyor. Moskova’ya göre, bu “nedenler” arasında Ukrayna’nın AB ve NATO üyeliği hedefleri, NATO’nun doğuya genişlememesi yönündeki taahhütleri ihlal ettiği iddiası, etnik Ruslara ayrımcılık yapıldığı öne sürüsü ve Putin’in “nazilerden arındırma” söylemi yer alıyor. Bu iddialar, Şubat 2022’deki kapsamlı işgali meşrulaştırmak için kullanıldı ancak kanıt sunulmadı.
İlk 28 maddelik taslakta, Rus güçlerine işgalden bu yana işlenen tüm fiiller için af da yer alıyordu. Taraflara göre taslak daha sonra değiştirildi ve Kiev ile Brüksel’in tutumlarını yansıtıyor.
Zelenskiy pazartesi günü yaptığı açıklamada, Rusya son planı tamamen reddederse ABD’nin yaptırımları artıracağını ve özellikle hava savunma sistemleri ile uzun menzilli silahlar olmak üzere daha fazla silah sağlayacağını düşündüğünü belirterek, “Amerikalılar Ukrayna’ya güvenlik garantileri vermeye ve Putin bunları ihlal ederse güçlü önlemler uygulamaya hazırsa, Putin savaşı bitirmeyi reddederse garanti talep etmekten farkı nedir?” dedi.
Rusya son dönemde kara saldırılarını ve hava taarruzlarını yoğunlaştırarak Ukrayna’nın enerji altyapısını hedef alıyor.
Birleşmiş Milletler'in (BM) Ukrayna’daki insan hakları izleme misyonuna göre, kasım ayında Rus saldırılarında en az 226 sivil öldü, 952 sivil yaralandı. Yoğun nüfuslu kentlerde kullanılan uzun menzilli füze ve İHA’lar sivil kayıpların yarıdan fazlasını oluşturdu.
BM, “Milyonlarca aile artık elektrik, ısınma ve sudan uzun süre yoksun kalıyor; günler kısalıp sıcaklıklar düştükçe zorluklar derinleşiyor,” dedi.
Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü’nün (KIIS) 26 Kasım–13 Aralık tarihli anketine göre Ukraynalıların yüzde 63’ü savaş gerektiği sürece dayanmayı sürdüreceğini söylüyor.