Yıl sona eriyor ve birçok insan geleneksel olarak havai fişeklerle kutlama yapıyor. İlk bakışta zararsız bir eğlence gibi görünen havai fişeklerin vahşi hayvanlar ve evcil hayvanlar için ciddi sonuçları var. Influencer Malte Zierden neden havai fişeklerin yasaklanmasından yana olduğunu açıklıyor.
Almanya’da birçok kişi için yılın son haftası, süpermarketlerden yılbaşı gecesi için havai fişek satın almakla başlıyor.
Ülkede havai fişek satışına yalnızca yılın son üç iş gününde izin veriliyor. Bu yıl bu tarihler 29, 30 ve 31 Aralık’a denk geliyor. Havai fişeklerin patlatılmasına ise sadece 31 Aralık ve 1 Ocak’ta izin veriliyor; bu gelenek birçok kişi tarafından yeni yıl kutlamalarının vazgeçilmez bir parçası olarak görülüyor.
Ancak herkes için bu renkli manzara aynı anlamı taşımıyor. Savaştan kaçanlar ve gaziler, havai fişeklerin yarattığı yüksek seslerle travmalarını yeniden yaşayabiliyor. Aynı şekilde, hayvanlar için de yılbaşı gecesi gürültü dolu bir kabusa dönüşebiliyor. Bu nedenle birçok hayvan hakları savunucusu, havai fişeklerin yasaklanması çağrısında bulunuyor.
'Hayvanlar günlerce alarm durumunda kalıyorlar'
Hayvan hakları aktivisti ve influencer Malte Zierden, havai fişeklerin yasaklanması gerektiğini savunuyor. Euronews’e yaptığı açıklamada Zierden, “Yılbaşı gecesi hayvanların acı çekmesine hep birlikte neden oluyoruz” dedi. “Bizim için güzel bir an olan şey, hayvanlar için kontrol kaybı anlamına geliyor. Gürültü aniden ve öngörülemez biçimde geliyor, kaçmanın bir yolu yok. Bu kaos yalnızca bir gece sürse bile, hayvanların vücutları günlerce alarm durumunda kalıyor” diye konuştu.
Hayvan refahı üzerine yaptığı paylaşımlarla Instagram’da bir milyondan fazla takipçi kazanan Zierden, aynı zamanda güvercin Oßkar ile dostluğunu konu alan bir çocuk kitabı da kaleme aldı.
Hayvan hakları aktivisti ve influencer Malte Zierden, Ukrayna gibi kriz ve savaş bölgelerine giderek hayvanları çatışma alanlarından kurtarıyor. Ukrayna’dan kurtardığı iki köpeği, Ma ve 13 ile de bu şekilde tanışmış.
Zierden, “Yılbaşı gecesi hayvanların algısında neredeyse hiçbir fark yok” diyerek, yüksek sesli patlamaların yarattığı yönelim bozukluğu ve korkuya dikkat çekiyor. Ona göre, kötü niyet olmasa bile birçok hayvan için bu durum hayati tehlike anlamına geliyor.
“Yılbaşı gecesi genellikle mevsimsel, geçici bir sorun olarak görülüyor: birkaç günlük gürültü, hepsi bu. Bu çok dar bir bakış açısı,” diyor Zierden Euronews’e verdiği röportajda. “Birçok hayvan için bu acı son patlamayla bitmiyor. Benim için dokunaklı olan, patlamadan sonraki sessiz anlar — artık hareket etmeyen, titreyen, saklanan hayvanlar. Zayıf oldukları için değil, bedenleri öğrendiği için: görünür olmak tehlikelidir.”
Zierden, özellikle vahşi hayvanların yaşadığı acıların çoğu zaman fark edilmediğini vurguluyor: “Bunun ormanda yaşanıyor olması, var olmadığı anlamına gelmez. Yılbaşı gecesi yaşanan acıların çoğu, kimsenin bakmadığı yerlerde gerçekleşiyor.”
Hayvan refahı örgütü Notpfote’den Tom Terveer de havai fişeklerin hayvanlar üzerindeki etkilerini titreme, nefes darlığı ve yönelim bozukluğu olarak sıralıyor. Kuşlar, kirpiler ya da yaban domuzları gibi vahşi hayvanlar için yüksek sesli patlamalar ve ışık parlamaları paniğe ve strese yol açıyor; bu durum kimi zaman ölümle sonuçlanabiliyor. Kuşlar panikle yüksek irtifalara uçup enerjilerini tüketirken, kirpiler kış uykularından uyanarak hayatta kalma şanslarını kaybediyor.
Terveer, bildirilmeyen vaka sayısının yüksek olduğuna, ancak etkilerin her yıl ölümcül sonuçlar doğurduğuna dikkat çekiyor: “Sadece Almanya’da yılbaşı gecesi yüzlerce köpek kaçıyor — 2024/25’te bu sayı yaklaşık 430’du. Ne yazık ki hepsi sağ bulunamıyor.” Tavşanların kalp krizinden, kuşların ve yabani hayvanların ise çarpışma ya da yorgunluktan öldüğünü belirten Terveer, “Atlar gibi çiftlik hayvanları panik anında çitleri kırarak ciddi şekilde yaralanabiliyor,” diyor.
Havai fişekler evcil hayvanlarda da büyük paniğe yol açıyor. Hayvan refahı örgütü Tasso e.V.’ye göre, birçok köpek ve kedi korkuyla sahiplerinden kaçıyor; bazıları ölürken, bazıları bir daha bulunamıyor. Geçtiğimiz yıl, en az iki köpek panik içinde otoyola fırlayarak hayatını kaybetmişti.
Bu nedenle Zierden, sosyal medyada paylaştığı videolarla ve Berlin Polis Sendikası'nın ülke çapında havai fişek yasağı çağrısında bulunduğu dilekçeyle havai fişek yasağı için giderek artan bir kampanya yürütüyor. Dilekçe şimdiye kadar 2,4 milyondan fazla kez imzalandı. Ancak Ipsos tarafından yapılan bir araştırmaya göre, ülke genelinde Almanların yaklaşık yüzde 69'u yılbaşı gecesi havai fişekleri yeni yılın ayrılmaz bir parçası olarak görürken, nüfusun bir kısmı kısıtlama ya da yasakları destekliyor.
“Tartışmanın gerekli olduğunu düşünüyorum” diyen Zierden, bunun kendisi için bir yasak değil, bir vicdan meselesi olduğunu vurguluyor.
“Her yıl havai fişeklerin yasaklanıp yasaklanmayacağını tartışıyoruz, ancak kendimize çok daha az soruyoruz: Diğer canlılar bunun için ne bedel ödüyor? Merhamet, davranışları herhangi bir yasaktan daha kalıcı biçimde değiştirir. Olgun bir toplumu, başkalarının acılarını dikkate almaya hazır oluşundan tanıyabilirsiniz,” diyor Zierden.
Hayvanların artık “geleneklerimizin yan etkisi” olarak görülmemesi gerektiğini söyleyen Zierden, “Hayvanlar yalnızca çevremizin bir parçası değil, aynı zamanda hayatta kalmamızı sağlayan varlıklar. Onlara nasıl davrandığımız, toplum olarak kim olmak istediğimiz hakkında çok şey anlatıyor. Ben hayvanlara acıma duygusuyla değil, sorumluluk duygusuyla eşit davrandığımız bir dünya hayal ediyorum,” ifadelerini kullanıyor.