Ham petrol fiyatları yaklaşan OPEC+ toplantısı öncesinde yukarı yönlü baskı altında. Ancak petrol piyasalarının uzun vadeli görünümü, arz ve talep arasında süregelen dengesizlik nedeniyle belirsizliğini koruyor
REKLAMHam petrol fiyatları, jeopolitik gerilimler ve küresel arz-talep ilişkisindeki belirsiz görünüm nedeniyle bu yıl dalgalı bir seyir izledi. Nisan ayı başında varil başına 90 dolar ve 87 dolara ulaşan Brent ve WTI fiyatları salı günü itibarıyla 83 dolar ve 78 dolar civarına geriledi. Mayıs ayı bpyunca petrol fiyatları dar bir aralıkta dalgalandı. Brent vadeli kontratları 81 dolar ile 84 dolar bandında seyretti.
Yılbaşından bu yana, hem Brent hem de WTI vadeli işlemleri yaklaşık yüzde 5 oranında artarken, spot piyasalar yaklaşık yüzde 10 oranında yükseldi.
Ancak, başta Çin olmak üzere küresel ekonomiye ilişkin belirsizlikler ve rekor seviyedeki ABD üretimi piyasa üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor. Ayrıca, devam eden enerji dönüşümü uzun vadede fosil yakıtlar üzerinde aşağı yönlü baskı yaratabilir.
OPEC+ muhtemelen üretim kesintilerini uzatacak
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve aralarında Rusya'nın da bulunduğu müttefikleri politika toplantısını bir gün erteleyerek 2 Haziran'a aldı. Toplantı, İran Cumhurbaşkanı'nın ölümünün ardından yüz yüze toplantıdan sanal ortama kaydırıldı. Suudi Arabistan liderliğindeki örgüt, küresel petrol arzının yüzde 40'ını sağlıyor ve üretimini gönüllü olarak günde yaklaşık 2.2 milyon varil (bpd) ya da küresel petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 2'si kadar azalttı. OPEC'in bu seviyedeki üretim azaltımını yılsonuna kadar sürdürmesi bekleniyor.
Kartel, Çin'in ekonomik yavaşlamasına bağlı olarak zayıflayan talep nedeniyle Kasım 2022'de üretim kesintisine başladı. Temmuz 2023'te Suudi Arabistan'ın üretimini 1 milyon varil azaltması ve Rusya'nın arzını 300 bin varil azaltma sözü vermesiyle üretim kesintisini derinleştirdi. Mart 2024 itibariyle örgütün toplam üretim kesintisi 5,9 milyon varile yani küresel talebin yaklaşık yüzde 5,7'sine ulaştı.
Bu çabalara rağmen üye ülkeler kesintileri tam olarak uygulayamadı. S&P Global Platts'a göre, OPEC+ ham petrol üretimi şubat ayında 41,21 milyon varil ile ocak ayına benzer bir hacimde gerçekleşti. 22 ülkeden oluşan OPEC+ ittifakı, yüze 97,8'lik uyum oranıyla, üzerinde anlaşmaya varılan birleşik kotaların 175 bin varil üzerinde üretim gerçekleştirdi. En büyük aşırı üretici, 4 milyon varillik kotaya rağmen şubat ayında 4,27 milyon varil üretim gerçekleştiren Irak oldu.
ABD'de rekor petrol üretimi
Bir OPEC raporu, 2024 yılında petrol arzındaki artışın öncelikle ABD, Kanada, Brezilya ve Norveç'ten gelmesinin beklendiğini gösteriyor. Uluslararası Enerji İstatistiklerine göre, ABD'de petrol üretimi art arda altıncı yılda da artarak 2023'te ortalama 12,9 milyon varile yükseldi ve küresel talebin yüzde 12,5'ini oluşturdu.
ABD, günlük petrol üretimini önemli ölçüde artırarak 2019'da bir önceki rekor olan 12,31 milyon varilden yüzde 6,5 daha yüksek olan 13,12 milyon varil'e ulaştı. ABD'nin rekor seviyedeki bu üretimi OPEC+ için pazar payı kaybı anlamına geliyor ve bu da örgütü üretim kesintilerini daha da derinleştirmekten vazgeçirebilir.
Enerji Enformasyon İdaresi'nden (EIA) alınan veriler, ABD petrol stoklarının nisan ayı sonunda 461 milyon varile tırmandığını ve önceki 10 yıllık mevsimsel ortalamanın sadece 5 milyon varil altında olduğunu gösterdi. Bu durum, petrol piyasalarının arz eksikliğinden ziyade arz fazlasına yöneldiğini ve bunun da vadeli petrol piyasalarındaki fiyatlara yansıdığını gösteriyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) petrol arzının 103,8 milyon varil ile yeni bir zirveye ulaşacağını öngörürken, talebin 2024 yılında 1,22 milyon varil artarak 103 milyon varil seviyesine ulaşacağını tahmin ediyor.
Çin, petrol piyasası talebini yönlendirmede kilit rol oynuyor
IEA'ya göre Çin, OECD üyesi olmayan ülkeler arasında petrol tüketiminin yüzde 80'ini gerçekleştirerek dünyanın en büyük petrol ithalatçısı oldu. Çin gümrük verilerine göre Çin 2023 yılında, 2022 yılına göre yüzde 10 artışla 11,3 milyon varil ham petrol ithal etti. Ancak, ekonomik büyümedeki yavaşlama ve yeşil enerjiye geçiş nedeniyle ülkenin talebinin zayıflaması ve payının 2024'te yüzde 43'e, 2025'te ise yüzde 27'ye düşmesi bekleniyor. Çin'in elektrikli araçlara ve yüksek hızlı trenlere hızlı geçişi ham petrol talebini önemli ölçüde etkileyebilir.
Ayrıca IEA, gelişmiş ülkelerdeki karbonsuzlaştırma çabaları nedeniyle OECD ülkelerindeki günlük talebin 2024 yılında 100bin varil azalarak 45,7 milyon varile düşeceğini öngörüyor.