Yatırımcılar, ticarete bağımlı ekonomilerde, şirket kârlarında ve küresel enflasyon dinamiklerinde domino etkisi bekliyor. J.P. Morgan’a göre, ABD ve küresel ölçekte resesyon olasılığı artık yüzde 60’a yükseldi.
REKLAM
ABD Başkan Donald Trump'ın uygulamaya koyduğu yeni gümrük vergilerinin yatırımcı güvenini sarsmasıyla dünya genelinde piyasalara büyük bir riskten kaçınma dalgası yayıldı.
'Ayı piyasası'na (genel düşüş eğilimi) giren ABD hisse senetleriyle birlikte Avrupa'da da satışlar yaşandı.
S&P 500 vadeli endeksi, Avrupa'da sabah işlemlerinin ortasında 5.000 puanlık kilit eşiğin altına düşerek Şubat 2025'teki zirvesinin yüzde 20 altına indi.
Bu gelişmeyle birlikte S&P 500 endeksi resmen ayı piyasasına girmiş olabilir. Endeks, geçtiğimiz Cuma günü teknoloji hisselerindeki sert düşüşlerle zaten bu eşiği geçen Nasdaq 100 ile aynı çizgiye gelmiş durumda.
Son üç işlem gününe bakıldığında S&P 500’ün yüzde 12,5 değer kaybetmesi bekleniyor. Bu durum, modern tarih boyunca yaşanan en dramatik düşüşlerle kıyaslanıyor: 2008 Ekim çöküşü ve 1987 Kara Pazartesi gibi.
BBVA piyasa stratejisti Alejandro Cuadrado, Pazartesi günü yayımladığı notta “Başkan Donald Trump’ın yeni tarifeleri duyurmasının ardından ABD hisselerinde yaşanan çöküş, tarih kitaplarında yerini alacak. Bu gelişme, 1957'den bu yana S&P 500’ün yaşadığı en büyük dördüncü iki günlük düşüş oldu,” dedi.
Cuadrado, “Piyasalar açıkça yeni ve aşırı oynaklık içeren bir döneme girdi,” diye ekledi.
Tesla hisseleri, piyasa açılmadan önceki işlemlerde yüzde 5’ten fazla değer kaybetti. Bu, 2024 sonundaki zirvesinden itibaren yüzde 50’yi aşan bir düşüş anlamına geliyor.
'Harika Yedili' olarak bilinen teknoloji devleri — Apple, Microsoft, Amazon, Alphabet, Meta ve Nvidia — son günlerde toplamda 2 trilyon doların üzerinde piyasa değeri kaybetti.
Cuma günü verilerine bakıldığında dünyanın en değerli şirketi Apple, üç işlem gününde yüzde 15 değer kaybetti. Bu, Ekim 2008’den bu yana en sert düşüş oldu.
Küresel piyasalar çöküşte: Resesyon korkuları büyüyor
Asya piyasaları da tarihi kayıplar yaşadı. Hong Kong’un Hang Seng endeksi gece boyunca yüzde 13 düştü. Bu, 1997 Asya finans krizinden bu yana görülen en kötü günlük performans. Japonya’nın Nikkei 225 endeksi ise yüzde 8’in üzerinde geriledi.
Avrupa borsaları da sabah saatlerinde düşüşe geçti. Euro STOXX 50 yüzde 4, Almanya'nın DAX endeksi yüzde 3,5 gerilerken, Güney Avrupa'daki kayıplar daha da hızlandı: FTSE MIB yüzde 4,8, IBEX 35 yüzde 4,3, CAC 40 ise yüzde 4,1 düştü.
Yatırımcılar, ticarete bağımlı ekonomilerde, şirket kârlarında ve küresel enflasyon dinamiklerinde domino etkisi bekliyor. J.P. Morgan’a göre, ABD ve küresel ölçekte resesyon olasılığı artık yüzde 60’a yükseldi. Yeni tarifelerin, hem içeride enflasyonu tetikleyebileceği hem de karşılıklı korumacı politika zincirine yol açabileceği belirtiliyor.
Goldman Sachs baş ekonomisti Jan Hatzius da tahminini revize etti ve ABD'de önümüzdeki 12 ay içinde resesyon olasılığını yüzde 35'ten yüzde 45'e çıkardı. Hatzius, Pazartesi günü yayımladığı notta finansal koşulların sıkılaşması, jeopolitik belirsizlikteki artış ve şirket yatırımlarındaki düşüş sinyallerini gerekçe gösterdi.
Hatzius ''Yabancı tüketici boykotları ve iş dünyasındaki güvenin çökmesi, sermaye harcamalarını daha önce tahmin edilenden daha sert vurabilir,'' dedi.
Tüm açıklanan tarifeler yürürlüğe girerse, Goldman Sachs’a göre ABD'nin efektif gümrük tarifesi oranı yaklaşık 20 puan artacak. Hatzius, “Bu senaryoda, tahminimizi resesyon yönünde değiştirmeyi bekliyoruz,” diye ekledi.
Avrupa’nın ikilemi: Misilleme mi, itidal mi?
Brüksel’de yetkililer ise hassas bir denge kurmaya çalışıyor: Misilleme mi yapmalı, yoksa gerilimi düşürme yolunu mu seçmeli?
St. Gallen Üniversitesi Makroekonomi Bölüm Başkanı Guido Cozzi, “Trump’ın tarifeleri küresel çapta bir ticaret savaşının ilanı. Bu belki bilinçli bir müzakere taktiği — "sert başla, sonra geri adım at" gibi. Ama şirket pazarlıklarında işe yarayan yöntemler, jeopolitikte genellikle başarısız olur. Uluslararası ilişkiler güven, itibar ve ortak kurallara bağlılıkla yürür — şok terapisiyle değil,” dedi.
Aynı üniversiteden uluslararası yönetim profesörü Tomas Casas Klett ise AB'nin tepkisini bir misilleme savaşı olarak değil, gerilimi düşürme stratejisiyle çerçevelemesi gerektiğini söyledi.
Profesör ''Brüksel'in politika hedefi, zaten yorgun ve radikalleşmeye açık Avrupa halkı arasında ekonomik acıyı derinleştirmekten ve enflasyonu körüklemekten kaçınmak olmalı,'' diye ekledi.
ABN Amro’nun makro araştırma başkanı Bill Diviney, AB’nin yeni tanıttığı ekonomik zorlama karşıtı mekanizmayı (ACI) kullanma olasılığının belirsizliğini koruduğunu söyledi. Bu yasal araç, ekonomik baskı uygulayan ülkelere yönelik hedefli karşı önlemler alınmasına olanak tanıyor.
Diviney, özellikle Asya'dan gelen ucuz ürün akını riskine dikkat çekerek, Avrupa ekonomisi için olası yan etkiler konusunda uyardı.
Intesa Sanpaolo’nun faiz stratejisti Andrea Milani, para politikasının artık 'büyüme mi yoksa enflasyon mu öncelikli olacak?' sorusuna bağlı olduğunu söyledi.
Uzman, ''Önümüzdeki aylarda para politikasının yönü, merkez bankalarının büyüme şokunu mu yoksa tarifelerin enflasyonist etkisini mi daha çok ciddiye alacağına bağlı olacak. Fed Başkanı Powell tarifelerin etkisini ‘geçici’ olarak nitelese de, pandemiden sonra o kelime ona pahalıya patlamıştı,” dedi.