Başkan Donald Trump'ın geniş kapsamlı gümrük vergileri mobilya, giyim ve büyük ev aletleri de dahil olmak üzere bir dizi malın maliyetini artırdığı için enflasyon geçen ay Şubat ayından bu yana en yüksek seviyesine çıktı.
REKLAM
ABD Çalışma Bakanlığı salı günü yaptığı açıklamada, tüketici fiyatlarının Haziran ayında bir önceki yıla göre yüzde 2,7 arttığını, Mayıs ayındaki yıllık artışın ise yüzde 2,4 olduğunu belirtti. Aylık bazda ise fiyatlar bir önceki ay sadece yüzde 0,1 arttıktan sonra Mayıs'tan Haziran'a yüzde 0,3 yükseldi.
Kötüleşen enflasyon, geçen yılki başkanlık kampanyası sırasında maliyetleri derhal düşürme sözü veren Başkan Donald Trump için siyasi bir zorluk teşkil ediyor. 2022-2023 yıllarındaki keskin enflasyon artışı son 40 yılın en kötüsüydü ve çoğu Amerikalıyı eski Başkan Joe Biden'ın ekonomiyi yönetme tarzından soğuttu. Daha yüksek enflasyon, Trump'ın yüksek sesle talep ettiği gibi, Federal Rezerv'in (Fed) kısa vadeli faiz oranını düşürme konusundaki isteksizliğini de muhtemelen artıracaktır.
Trump sosyal medyadaki yorumlarında sık sık "enflasyon olmadığı" ve bu nedenle merkez bankasının kilit faiz oranını mevcut seviyesi olan yüzde 4,3'ten yüzde 3 civarına hızla indirmesi gerektiği konusunda ısrar ediyor.
Volatil gıda ve enerji kategorileri hariç tutulduğunda, Mayıs ayında yüzde 2,8 olan çekirdek enflasyon Haziran ayında bir önceki yıla göre yüzde 2,9 arttı. Aylık bazda ise Mayıs'tan Haziran'a yüzde 0,2 artış gösterdi. Ekonomistler çekirdek fiyatları yakından izliyor, çünkü bu veriler enflasyonun nereye gittiğine dair daha iyi bir fikir veriyor.
Quilter'da yatırım stratejisti olan Lindsay James, "ABD enflasyonu yakın tarihe kıyasla iyi huylu tarafta kalmaya devam ederken, bugünkü rakamlar belki de ABD'yi stagflasyonist bir ortama bir adım daha yaklaştırabilecek daha karanlık işaretleri maskeliyor," dedi ve hem enflasyonun hem de çekirdek enflasyonun "Federal Rezerv'in yüzde 2 hedefinden uzaklaştığını" ekledi.
Ne daha pahalı hale geldi?
Enflasyondaki artış bir dizi yüksek fiyattan kaynaklandı. Sadece Mayıs ayından Haziran ayına kadar benzin fiyatları yüzde 1 artarken, market fiyatları yüzde 0,35 arttı. Beyaz eşya fiyatları üst üste üçüncü ay artış gösterdi.
Trump tüm ithalata yüzde 10, çelik ve alüminyuma yüzde 50, Çin'den gelen mallara yüzde 30 ve ithal arabalara yüzde 25 oranında kapsamlı vergiler getirdi. Daha geçen hafta Başkan, Avrupa Birliği'ni 1 Ağustos'tan itibaren yüzde 30'luk yeni bir gümrük vergisiyle vurmakla tehdit etti.
Enflasyondaki hızlanma, gösterge faiz oranını düşürmediği için Beyaz Saray'ın giderek daha ağır eleştirilerine maruz kalan Fed Rezerv Başkanı Jerome Powell için bir tür soluklanma sağlayabilir.
Powell ve diğer Fed yetkilileri, kısa vadeli temel faiz oranını düşürmeden önce gümrük vergilerinin yürürlüğe girmesiyle ekonominin nasıl gelişeceğini görmek istediklerini vurguladılar. Fed Başkanı, gümrük vergilerinin hem fiyatları yükseltebileceğini hem de ekonomiyi yavaşlatabileceğini, bunun merkez bankası için zor bir kombinasyon olduğunu, zira daha yüksek maliyetlerin Fed'i faizleri artırmaya yönlendirirken, daha zayıf bir ekonominin genellikle faizleri düşürmeye teşvik edeceğini söyledi.
Trump pazartesi günü Powell'ın "berbat" olduğunu ve "ne halt ettiğini bilmediğini" söyledi. Başkan, Powell'ın faizleri düşürmeyi reddetmesine rağmen ekonominin iyi gittiğini, ancak faiz indirimi olursa bunun "güzel" olacağını, çünkü insanların çok daha kolay konut satın alabileceklerini sözlerine ekledi.
James, "Trump, ABD ekonomisinin gücü ve daha düşük faiz oranlarına duyulan ihtiyaç için davul çalmaya devam ediyor, ancak veriler bunu göstermiyor," dedi. "İş gücü piyasaları şu ana kadar oldukça sağlam kalırken, fiyat istikrarı hedefi genellikle Fed'in faiz oranlarını sabit tutmasını ya da artırmasını gerektirecektir."
Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray yetkilileri de Powell'a Fed'e ait iki binanın yıllar süren yenileme çalışmalarındaki maliyet aşımları nedeniyle saldırdı. 2,5 milyar dolara (2,14 milyar euro) mal olması beklenen yenileme çalışmaları başlangıçta bütçelenenden yaklaşık üçte bir oranında daha fazla. Trump, Yüksek Mahkeme'nin de işaret ettiği gibi, faiz kararlarına katılmadığı için Powell'ı yasal olarak kovamazken, görevi kötüye kullanma ya da kötü yönetim gibi açık bir nedenden dolayı bunu yapabilir.
ABD enflasyonunu neler bekliyor?
"Yılın ikinci yarısında, potansiyel olarak durgunlaşan büyüme ile birlikte daha fazla fiyat baskısı görülmesi artık muhtemel görünüyor" diyen James, "şimdiye kadar enflasyon, Kurtuluş Günü'nden önce biriktirilen yüksek stok seviyesi tarafından kontrol altında tutuldu," diye ekledi.
Aralarında dünyanın en büyük perakendecisi Walmart'ın da bulunduğu bazı şirketler gümrük vergileri nedeniyle fiyatlarını artırdıklarını ya da artırmayı planladıklarını açıkladılar. Otomobil üreticisi Mitsubishi geçen ay yaptığı açıklamada gümrük vergilerine tepki olarak fiyatlarını ortalama yüzde 2,1 oranında artırdığını, Nike ise gümrük vergisi maliyetlerini dengelemek için "cerrahi" fiyat artışları uygulayacağını söyledi.
Ancak birçok şirket, gümrük vergilerinin önüne geçmek için bu bahar mal stoklarını artırdıktan sonra fiyat artışlarını erteleyebildi ya da bunlardan kaçınabildi. Diğer şirketler, ABD'nin diğer ülkelerle gümrük vergilerini düşürecek ticaret anlaşmaları yapıp yapamayacağını görmek için beklerken fiyatları yükseltmekten kaçınmış olabilir.