Napolyon Bonapart’ın 1812’de Rusya’yı işgal girişimi, Fransız İmparatorluğu’nun çöküşünü başlatan en büyük yenilgi olarak tarihe geçmişti.
Yeni araştırma, 1812 Rusya seferinde yüz binlerce askerin ölümüne yol açan patojenik nedenleri gün yüzüne çıkardı.
Napolyon Bonapart’ın 1812’de Rusya’yı işgal girişimi, Fransız İmparatorluğu’nun çöküşünü başlatan en büyük yenilgi olarak tarihe geçmişti.
Yaklaşık 650 bin askerin yola çıktığı seferden yalnızca 110 bin kişi Fransa’ya dönebildi. Yüzyıllardır, ordunun soğuk, açlık ve tifüs salgını nedeniyle dağıldığı düşünülüyordu. Ancak yeni bir bilimsel araştırma, hikâyenin farklı bir yönünü ortaya çıkardı.
Napolyon’un askerlerinin dişlerinde ölümcül bakteriler bulundu
Fransa’daki Pasteur Enstitüsü’nden bilim insanları, Litvanya’nın Vilnius kentinde ortaya çıkarılan toplu mezardaki askerlerin dişlerinden alınan örnekleri inceledi.
3 binden fazla askerin gömülü olduğu bu mezardan çıkarılan 13 askerin kalıntıları üzerinde yapılan analizlerde, araştırmacılar tifüs değil, iki farklı bakteriye rastladı:
Salmonella enterica: paratifo ateşine neden olan bakteri
Borrelia recurrentis: tekrarlayan ateş hastalığının etkeni
Bu iki hastalık da yüksek ateş, aşırı yorgunluk ve sindirim sorunlarına yol açıyor. Araştırmacılar, iki patojenin aynı anda görülmesinin, zaten açlık, soğuk ve kötü hijyen koşullarıyla zayıf düşen askerlerin hızla ölüme sürüklenmesine yol açtığını düşünüyor.
Tifüs değil, paratifo ve bit kaynaklı ateş
Tarihçiler uzun yıllar Napolyon’un ordusunu kırıp geçiren hastalığın tifüs olduğuna inanıyordu. Ancak Pasteur Enstitüsü ekibi, diş örneklerinde tifüs bakterisine ait hiçbir iz bulamadı. Buna karşılık dört askerde Salmonella enterica, iki askerde ise Borrelia recurrentis tespit edildi.
Bu keşif, Napolyon’un ordusundaki ölümlerin arkasında daha önce düşünülmeyen iki farklı mikrobun bulunduğunu gösteren ilk genetik kanıt oldu. Her ne kadar araştırma yalnızca 13 askerden alınan örneklerle sınırlı olsa da tarihsel kayıtlarla hastalık belirtilerinin örtüştüğü görüldü.
Araştırmanın başyazarı Dr. Nicolas Rascovan, Daily Mail'e bulguları şöyle özetledi:
“Bugün sahip olduğumuz teknolojiyi, 200 yıldır gömülü kalmış bir olayı teşhis etmek için kullanmak son derece heyecan verici.”
Çalışma, Current Biology dergisinde yayımlandı.
Napolyon’un ölüm yürüyüşü
Napolyon, 1812’de İngiltere, İspanya ve Portekiz karşısında uğradığı yenilgilerin ardından Rusya’yı işgal etmeye karar verdi. Haziran 1812’de başlayan sefer, tarihin en büyük askeri felaketlerinden biri haline geldi.
Fransız ordusu Moskova’ya kadar ilerledi, ancak Çar I. Aleksandr’ın ordusu teslim olmayı reddedince Napolyon geri çekilme emri verdi.
Kışın bastırmasıyla sıcaklıklar hızla düştü, askerler donarak, açlıktan ya da hastalıktan ölmeye başladı. Rus ordusu, “yakıp yıkma” taktiğiyle geri çekilirken her şeyi yok etti; böylece Fransızlar erzak ve barınaktan yoksun kaldı.
Fransız birlikleri geri çekilirken yerli milislerin saldırısına uğradı, bit salgınları yayıldı, su kaynakları kirlendi ve hastalıklar ordunun geri kalanını da yok etti.