2026 Ockham Kitap Ödülleri törenini düzenleyen Yeni Zelanda Kitap Ödülleri Vakfı, bu yıl yarışmaya dahil olan kitapların hiçbir şekilde yapay zeka materyali içermemesi gerektiğine dair yeni bir kural getirdi.
Her ne kadar “kitabı kapağına göre yargılamamak" gerektiği söylense de yapay zeka (AI) içeriklerinin hızla çoğaldığı bugünlerde bunu yapmak pek kolay sayılmaz.
Yeni Zelandalı iki tanınmış yazar ise bu tür bir durumu bizzat deneyimledi. Kitap kapaklarında yapay zekayla (AI) üretilmiş görsel kullanıldıkları tespit edilince, ülkenin en prestijli edebiyat ödülünün aday listesinden çıkarıldılar.
Stephanie Johnson’ın Obligate Carnivore ve Elizabeth Smither’ın Angel Train adlı eserleri, Ockham Yeni Zelanda Kitap Ödülleri kapsamında verilen Jann Medlicott Acorn Kurgu Ödülü’ne aday gösterilmişti.
RNZ’ye göre organizatörler, bir kitapçının kapaklardaki görsellerin yapay zekâ ile üretildiği uyarısı üzerine harekete geçti.
Yayınevi Quentin Wilson Publishing, kapaklarda yapay zeka destekli görseller kullanıldığını doğruladı. Bunun üzerine her iki kitap da 2026 ödülleri için “uygunsuz” ilan edildi.
Yeni Zelanda Kitap Ödülleri Vakfı, ağustos ayında yapay zekâ kullanımını içeriğe veya kapak tasarımına bakılmaksızın tamamen yasaklayan bir kural yayınlamıştı.
Yayınevinden The Guardian’a yapılan açıklamada, kitapların bu yeni kural duyurulmadan önce başvuruya gönderildiği ve tasarım süreçlerinde bu koşulun hesaba katılmasının mümkün olmadığı belirtilerek, “Saygın iki yazarın mükemmel kurgu eserlerinin, tamamen yazının dışında bir nedenle böyle bir sorunla anılması hepimiz için yürek burkucu," denildi.
Auckland’daki Unity Books’un yöneticisi Chloe Blades ise RNZ’ye yaptığı açıklamada, bu sınırlamaları savundu: “Kitap kapakları, kitabın içeriğini duyarlı, empatik, düşünebilen insanlar tarafından yorumlayan sanat ürünleridir. Bu nitelikleri yapay zeka sunamaz. Kitap kapağı tasarımı da tıpkı kitabın yazılması gibi yaratıcı bütünlüğümüzü korumanın bir yoludur.”
“AI işin içinde bile değil ama konuşulan tek şey o”
Johnson, yaratıcılık alanlarında yapay zekanın yayılmasından kendisinin de kaygı duyduğunu ancak diskalifiye kararının üzücü olduğunu belirterek, “Üzgün olmadığımı söylersem yalan olur,” dedi. “Kitabım hakkında konuşmak yerine yine yapay zekâyı konuşuyoruz ki bundan nefret ediyorum.”
Gazeteci Newsroom’a konuşan Johnson, diskalifiye edilmesini “ironik” bulduğunu da ekledi: “Yaratıcı alanlarda yapay zekâya karşı güvensizliğim ve hoşnutsuzluğum ortadayken… yazım sürecimde hiç kullanmadım, asla da kullanmayacağım.”