Avrupalı liderler, ABD'nin saldırılarına ılımlı yaklaşmak ve diplomasiye geri dönülmesi için yapılan çağrılar arasında hassas bir çizgide ilerliyor. Ancak İran müzakerelere dönmeye istekli görünmüyor.
REKLAM
Avrupalı liderler, ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik büyük hava saldırısı haberini çeşitli şekillerde ihtiyat ve endişeyle karşıladı ancak İran'ın diplomatik çözümlerin artık bir kenara atıldığını iddia etmesine rağmen hepsi müzakere masasına dönülmesi çağrısında bulundu.
Neredeyse tüm Avrupalı ve AB liderleri sosyal medya X üzerinden yaptıkları açıklamalarda, İran'ın nükleer silah geliştirmemesi gerektiği yönündeki uyarılarını, bu ülkenin diplomatik yollarla müzakere edilmiş bir çözüme boyun eğmesi yönündeki ricalarıyla birleştirdi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de bu koroya katılarak "İran asla bomba sahibi olmamalı" dedi ancak diplomatik çözüm çağrısında bulundu.
"Orta Doğu'da gerilim yeni bir zirveye ulaşmışken, öncelik istikrar olmalı. Uluslararası hukuka saygı da kritik önem taşıyor. Şimdi İran'ın inandırıcı bir diplomatik çözüme yönelmesinin tam zamanıdır," diyen von der Leyen şunu da sözlerine ekledi: "Müzakere masası bu krizi sona erdirecek tek yerdir."
AB Dış Politika Şefi Kaja Kallas da "İran'ın nükleer silah geliştirmesine izin verilmemelidir, zira bu uluslararası güvenliğe bir tehdit olacaktır," dedi.
"Tüm tarafları geri adım atmaya, müzakere masasına dönmeye ve gerilimin daha da tırmanmasını önlemeye çağırıyorum," diyen Kallas, AB dışişleri bakanlarının yarın durumu ele alacağını belirtti.
Costa derin endişe duyuyor
AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, Orta Doğu'dan gelen haberler karşısında derin bir endişe duyduğunu belirterek, "Tüm tarafları itidalli olmaya, uluslararası hukuka ve nükleer güvenliğe saygı göstermeye çağırıyorum," dedi ve ekledi "Diplomasi, Orta Doğu'ya barış ve güvenlik getirmenin tek yolu olmaya devam ediyor. Çok sayıda sivil bir kez daha gerilimin tırmanmasının kurbanı olacaktır."
"AB, müzakere masasında barışçıl bir çözüm bulunması için taraflar ve ortaklarımızla temaslarını sürdürecektir," diye yazdı.
Sözcüsü Stefan Kornelius'a göre, Almanya Başbakanı Friedrich Merz pazar günü ülkenin güvenlik kabinesini toplantıya çağırdı ve İran'ı "ABD ve İsrail ile derhal müzakerelere başlamaya ve çatışmaya diplomatik bir çözüm bulmaya" çağırdı.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer da benzer bir yanıt verdi: ABD'nin eylemini ne tamamen destekledi ne de uzaktan eleştirdi.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb "İran'ın nükleer programına yönelik saldırılar istisnai ölçekte," dedi.
"Finlandiya için İran'ın nükleer silah geliştirmemesi ve dünyada yeni nükleer silah sahibi devletlerin ortaya çıkmaması önemlidir," ifadelerini kullanan Stubb şunu da sözlerine ekledi: "Orta Doğu'daki intikam sarmalı sona ermelidir. Sürdürülebilir bir çözüm diplomasi, diyalog ve uluslararası hukuka saygı gerektirir. Durumu yakından izleyecek ve ortaklarımız ve müttefiklerimizle görüşmelere devam edeceğiz."
İtalyan haber ajansı ANSA'nın Palazzo Chigi kaynaklarına dayandırdığı haberine göre, Başbakan Giorgia Meloni İran'daki krizi büyük bir dikkatle takip ediyor ve bu sabah ilgili bakanlar ve ülkenin üst düzey istihbarat yetkilileriyle bir video konferans düzenledi.
Başbakan'ın önümüzdeki saatlerde bölgedeki kilit müttefik ve liderlerle temas halinde olacağı belirtilen haberde, İtalya'nın "tarafları müzakere masasına getirme çabalarını sürdüreceği" ifade edildi.
Fransa'dan müstakil ihtiyat notu
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, ABD'nin hava saldırılarını biraz daha az destekleyici bir ton benimseyerek X'te yayınladığı bir mesajda Fransa'nın ABD saldırılarını "büyük bir endişeyle" not ettiğini ancak "ne bu saldırılara ne de planlamalarına katılmadığını" belirtti.
Barrot "tüm taraflara" itidal göstermeleri ve çatışmanın "tırmanmasından" kaçınmaları çağrısında bulundu ve "kalıcı bir çözümün" Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması çerçevesinde müzakere edilmesi gerektiğinde ısrar etti.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron pazar sabahı yaşanan gelişmelerle ilgili olarak kamuoyuna yönelik bir tepki vermedi.
Macron daha sonra X'te yaptığı açıklamada, "Bu sabah dayanışmamızı ifade etmek üzere Suudi Arabistan Veliaht Prensi, Umman Sultanı, Birleşik Arap Emirlikleri Başkanı ve Katar Emiri ile görüştüm" şeklinde bir paylaşımda bulundu.
Macron, "İran Cumhurbaşkanı'na, yurttaşlarımız Cecile Kohler ve Jacques Paris'in derhal serbest bırakılması talebimizi yineledim," diye yazdı.
"Gece gerçekleşen saldırıların ardından, gerilimin düşürülmesi ve İran'ın bu tehlikeli ortamda azami itidal göstererek diplomatik kanallara geri dönmesi çağrısında bulundum."
"Diyalog, İran'ın nükleer silahlardan vazgeçeceğine dair açık bir taahhütte bulunması ya da tüm bölge için en kötüsünün yaşanması riski. Herkes için barış ve güvenliğe giden tek yol budur."
Ancak diplomasiye geri dönülmesi yönündeki talep korosuna Tahran'ın en azından kısa vadede yanıt vermesi pek mümkün görünmüyor.
İran Dışişleri Bakanı Seyid Abbas Arakçi ise X'te yaptığı paylaşımda, "Geçen hafta ABD ile müzakerelerdeyken İsrail bu diplomasiyi havaya uçurmaya karar verdi," dedi.
"Bu hafta, ABD bu diplomasiyi havaya uçurmaya karar verdiğinde E3/AB ile görüşmeler yapıyorduk."
Starmer ve Kallas'a doğrudan hitap eden Arakçi, "Siz nasıl bir sonuç çıkarırsınız?" diye sordu. "İngiltere ve AB Yüksek Temsilcisi'ne göre, masaya 'dönmesi' gereken İran ama İran bırakın havaya uçurmayı, hiç terk etmediği bir şeye nasıl geri dönebilir?"
AB dışişleri bakanları bugün Brüksel'de toplanacak, Arakçi ise Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya gelecek: bu da mevcut durumdan diplomatik bir çıkış arayan Avrupalı liderler için kötü bir alamet olarak değerlendiriliyor.