Özbekistan’a uluslararası yatırımlar son 6 yılda 10 kattan fazla arttı. Hükümetin 2017 yılında ülke ekonomisini dışarıya açmak için başlattığı kapsamlı reformlar, yabancı sermayenin ilgisini bu Orta Asya ülkesine çevirdi. Yatırımcıların Özbekistan’a ilgisi giderek daha da büyüyor.
REKLAMAmerikan-Özbek ortak girişimi Silverleafe, Cizzak bölgesinde pamuk yetiştiriciliği yapıyor. Tohumlamadan hasada tüm süreç yüzde 100 otomatikleştirilmiş durumda. Silverleafe Özbekistan’da bu yıl, makina tarafından hasat edilen pamuğun izlenmesine ve takip edilmesine yardımcı olmak üzere dijital bir ayak izi oluşturacak yeni bir teknoloji uygulayacak. Tüm ekipman Amerika Birleşik Devletleri'nden getirildi.
Silverleafe Genel Müdürü Dan Patterson, "GPS traktörleri faal halde tutuyor. Uyduya bağlı bir otomatik takip sistemimiz var ve bu bir ya da iki santimetre arasında doğrulukla çalışıyor. Traktörlerin tepelerindeki sarı kubbeler hassas ve dijital tarımın çok önemli bir parçası. Bilgi toplayabiliyor, hasat bilgilerimizi doğrulayabiliyor ve bunları bir uyduya gönderebiliyoruz. Böylece pamuk hasadının tarlaya kadar takip ve izlemesini yapabiliyoruz." şeklinde konuşuyor.
Dan Patterson, 2018’de tarımı modenize etmek ve yapılan reformlarda yer almak üzere Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev tarafından Özbekistan’a davet edildi. Silverleafe’ın Özbekistan’a yaptığı yatırımın toplam değeri yaklaşık 40 milyon dolar.
Patterson, "İnsanlar reformların gerçek mi yoksa sadece sözden ibaret mi olduğuna bakıyor. Son beş yıldır burada olan biri olarak size bu reformların gerçekten yapıldığını söyleyebilirim. Yabancı sermayenin buraya gelerek doğal kaynaklardan ya da nüfusun yüzde 60'ının 30 yaş altı olduğu işgücü piyasasından yararlanması için gerekli ortamı ve altyapıyı yaratıyorlar. Gelecekteki yatırımlarınızı nereye yapacağınıza ve işlerinizi nereye taşıyacağınıza karar vermek için demografik olarak baktığınızda, bu harika bir fırsat." ifadelerini kullanıyor.
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) son 5 yılda Özbekistan ekonomisinin başlıca sektörlerini kapsayan 100’den fazla proje için 3 milyar euronun üzerinde kaynak ayırma sözü verdi. Her yıl yapılan yatırımın miktarı bir önceki yılı aşıyor. Sürdürülebilir enerji öncelikler arasında yer alıyor. EBRD Özbekistan'da özel sektöre ait ilk güneş enerjisi santrallerinden birine imtiyazlı kredi sağladı. Özbekistan son üç yıldır Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın Orta Asya’daki fonlarının önde gelen alıcısı oldu ve beklentiler daha fazla yatırım yapılacağı yönünde.
EBRD Özbekistan Sorumlusu Alkis Drakinos, "Özbekistan reformları sayesinde bir yatırım merkezi haline geldi. Ülkenin reform hikayesi para biriminin serbestleştirilmesiyle başladı, sonra kamu özel sektör ortaklığı yasası çıktı, sonra 2030 yeşil enerji stratejisi belirlendi, sonra devlete ait banka ve kuruluşların özelleştirilmesi süreci başladı. Gerçekleşen tüm bu reformlar uluslararası yatırımcılara Özbekistan’ın potansiyeline ve reform yapma kararlılık ve arzusuna ilişkin güçlü bir sinyal veriyor." diyor.
Özbek teknolojisi artık yabancı yatırımlar için oldukça cazip. Londra merkezli yatırım şirketi Sturgeon Capital, 2020 yılında başlattığı 25 milyon dolarlık özel fonuyla Özbekistan'ın start-up'larına ve dijital altyapısına yatırım yapmayı düşünen ilk şirket oldu.
Sturgeon Capital Baş Yatırım Şefi Kiyan Zandiyeh, "Odaklandığımız 3 alan var. İlki fintech, ikincisi pazar yerleri, tipik olarak e-ticaret pazar yerleri ve üçüncüsüyse yazılım. Yatırım yaptığımızdan bu yana bu şirketlerin gelirleri 3 katına çıktı ve daha gidilecek uzun bir yol olduğuna inanıyoruz." diyor.
Perakende işlerini yönetmeye ve büyütmeye yardımcı olan bir yazılım olan BILLZ, Sturgeon Capital'in yatırım yaptığı ilk Özbek start-up'ı oldu. Şimdiden 4 ülkeye genişleyerek daha fazla yatırımcı çekmeyi başardı.
BIILZ'in kurucu ortağı ve CEO'su Rustam Khamdamov, "5 yıl önce bizim için yatırımcı bulmak çok zordu ve bu süreç oldukça uzun sürdü çünkü yatırımcı yoktu. Fonlarla bağlantı kurmak artık çok daha kolay, yatırımcı sayısı 5 yıl öncesine göre çok daha fazla ve tüm bunlar bize gelecekte ölçeklendirme ve gelişim yapmak için fırsatlar sunuyor." şeklinde konuşuyor.
Vize serbestisi, düşük vergiler ve eğitimli nüfustaki artış da yabancı sermayeyi çekmek için kullanılan argümanlar arasında yer alıyor.
Özbekistan’da yabancı yatırım hacmi son yıllarda önemli ölçüde arttı ve Özbek devleti önümüzdeki 4 yıl içinde 10 milyar eurodan fazla yatırım çekmeyi hedefliyor.
Özbekistan Yatırım, Endüstri ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov, "Ülkedeki iş ortamını ve yatırım iklimini daha da cazip hale getirmek için titizlikle çalışmaya devam edeceğiz. Bizim için en önemli husus Özbekistan ekonomisinin uzun vadeli, sürdürülebilir bir şekilde kalkınmasını sağlamak ve onu rekabetçi hale getirmek için gelen yatırımların kalitesinden emin olmak." ifadelerini kullanıyor.