Uzmanlar, sosyal medya ve ekran süresi için konulan kuralların aynısının yapay zeka araçları için de uygulanabileceğini belirtiyor.
REKLAM
ABD'de yapılan yeni bir araştırmaya göre, gençlerin yüzde 70’inden fazlası yapay zekâ (YZ) arkadaş uygulamalarını kullanıyor. Nisan-Mayıs 2025 döneminde 13-17 yaş arası 1060 gençle görüşen Common Sense Media adlı sivil toplum kuruluşu, bu gençlerin Character.AI, Nomi ve Replika gibi yapay zekâ sohbet platformlarına yoğun ilgi gösterdiğini ortaya koydu.
Bu platformlar, kullanıcıyla bir arkadaş, sırdaş hatta bir terapist gibi iletişim kuran “sanal dostlar” olarak tanıtılıyor. Ancak uzmanlar, hızla büyüyen YZ endüstrisinin hâlâ büyük ölçüde denetimsiz olduğuna dikkat çekerek, pek çok ebeveynin çocuklarının bu teknolojileri nasıl kullandığını ya da ne kadar kişisel bilgi paylaştıklarını bilmediğini vurguluyor.
Peki ebeveynler ne yapmalı?
Önce dinleyin, sonra uyarın
Common Sense Media araştırma direktörü Michael Robb’a göre, çocuğunuzun bu uygulamaları kullanıp kullanmadığını anlamanın ilk adımı, onu yargılamadan sohbet başlatmak.
Örneğin: “YZ arkadaşlarını duydun mu?” ya da “Seninle arkadaş gibi konuşan uygulamaları kullanıyor musun?” gibi sorularla sohbet açılabilir. Robb, “Endişelerinizi dile getirmeden önce çocuğunuzun bu uygulamaları neden sevdiğini anlamaya çalışın,” diyor.
Gerçek ilişkilerle farkını anlatın:
Amerikan Psikoloji Derneği’nden (APA) psikoloji şefi Mitch Prinstein, çocuklara bu uygulamaların her zaman onaylayıcı ve sevecen yanıtlar verecek şekilde programlandığını anlatmanın önemine dikkat çekiyor.
“Gerçek arkadaşlıklar sadece sizi onaylamakla kalmaz, zor durumlarla başa çıkmanıza da yardımcı olur. Çocuklara bu deneyimin gerçek olmadığını, eğlence amaçlı olduğunu ve gerçek ilişkilerin yerini alamayacağını öğretmeliyiz,” diyor.
Sağlıksız ilişki belirtilerin gözlemleyin
Robb’a göre, çocukların gerçek arkadaşlıklar yerine yapay ilişkileri tercih etmesi, saatlerce YZ ile konuşması veya uygulamadan ayrı kaldığında duygusal zorlanmalar yaşaması tehlikeli olabilir.
Bu tür belirtiler, yapay zekâ arkadaşlarının insan ilişkilerinin yerini aldığını gösterebilir. Uzmanlar, bu tür ruhsal zorluklar yaşayan gençlerin mutlaka insan desteğine – aile, arkadaş veya bir uzmana – yönlendirilmesi gerektiğini söylüyor.
Kurallar koyun, bilgilenin:
Uzmanlar, sosyal medya ve ekran süresi için konulan kuralların aynısının YZ araçları için de uygulanabileceğini belirtiyor.
Ayrıca ebeveynlerin bu araçlar hakkında daha fazla bilgi sahibi olması ve gelişmeleri yakından takip etmesi gerekiyor. APA’dan Prinstein, “YZ’nin neler yapabildiğini, kaç gencin bunu kullandığını ve neden bazı şeylerin artık korkutucu hale geldiğini insanlar hâlâ tam anlamış değil,” diyor.
“Bazı ebeveynler, ‘Bu da neymiş böyle, hiç anlamıyorum!’ diyerek pes ediyor. Bu da çocuklara, ‘Bir sorun yaşarsan bana gelme çünkü seni ciddiye almayacağım’ mesajı veriyor” diye uyarıyor.