'Eski internet' tamamen yok olmadı. Gözden uzak bir yerde eski interneti yaşatmaya çalışan ve giderek popülerleşen bir hareket var: Indie Web.
Sosyal medya devlerinin tasarım olarak birbirinin kopyası haline geldiği, kullanıcıları sonsuz döngüde tutmak için milyarlar harcadığı bugünlerde, birçok kişi internetin keşif duygusunu kaybettiğini düşünüyor.
Ancak “eski internet” tamamen yok olmadı. Gözden uzak bir yerde eski interneti yaşatmaya çalışan ve giderek popülerleşen bir hareket var: Indie Web (Bağımsız İnternet).
Indie Web hareketinin odaklandığı ilk nokta ise eski internetteki "insani dokuyu" geri getirmek.
Zombi kaydırmaya karşı insani doku
Bugünün interneti; sonsuz akışlar, algoritmalar ve reklamlardan oluşan tekdüze bir deneyim sunuyor. Instagram, TikTok ve X gibi platformlar kullanıcıyı ekranda tutmak üzerine kurulmuş durumda. Bir zamanlar Instagram’da “Akışın sonuna geldin” mesajı almak mümkündü; bugün ise bitmeyen içerik akışı norm haline geldi.
Bu tasarım, uzmanların “zombi kaydırma” adını verdiği davranışı körüklüyor: Kullanıcının içerikle gerçek bir bağ kurmadan mekanik hareketle ekranı kaydırması. Platformlar için önemli olan etkileşim değil, ekranda geçirilen süre.
Bu durum, internetin ilk dönemlerindeki “insani” tasarım anlayışını neredeyse ortadan kaldırdı. O dönemde web siteleri birbirinin aynısı olmayan, kişisel, tuhaf, renkli ve el emeği işlerdi. Indie Web hareketine göre o dönemde insanlar "dikkat çalmak" için değil, kendilerini ifade etmek için site yapıyordu.
Indie Web hareketi, bu eski ruhu yeniden canlandırmayı amaçlayan, birbirine gevşekçe bağlı kişisel sitelerden oluşan bir topluluk. Ticari amaç taşımayan bu siteler; bloglar, proje günlükleri, dijital koleksiyonlar, mini oyunlar ya da sadece günce niteliğinde sayfalardan oluşuyor.
Statik site anlayışı ve 'yavaş internet'
Indie Web’i “yavaş internet” olarak tanımlayanlar da var. Bu görüşe göre bu siteler reklamsız, baskısız, özgür ve sürprizlerle dolu.
Indie Web’deki siteler genellikle statik sayfalardan oluşuyor. Yani bunlar kişiye göre değişmiyor, her ziyaretçiye aynı içerik sunuluyor. Bu sitelerin güncellenmesi sadece sahibinin elle değişiklik yapmasıyla mümkün.
Bu yönüyle Indie Web, “büyük internet”in tam karşısında duruyor: kişiselleştirilmiş reklam, veri toplama ve algoritmik yönlendirme yok.
Özellikle sanatçılar, genç kullanıcılar ve LGBTQ+ topluluğu, algoritmaların ve sosyal medya baskısının dışına çıkmak için Indie Web'e yöneliyor.
Yeni platformlar: Neocities ve Nekoweb
The Verge'ün aktarımına göre Indie Web'in iki önemli platformu var: Neocities ve Nekoweb. 2009’da kapanan GeoCities’in ardından, 2013’te geliştirici Kyle Drake tarafından kurulan Neocities, Indie Web’in kalbi oldu. 2024’te açılan Nekoweb ise hızla büyüyerek hareketin ikinci ana platformu hâline geldi.
Bu platformlar ücretsiz hosting hizmeti, basit site editörleri, kodla kişiselleştirme, reklamsız ve veri takibi olmayan ortamlar sunuyor.
Kullanıcılar ayrıca büyük sitelerdeki yapay zekâ entegrasyonuna tepki olarak, yapay zekâ tarayıcılarını engelleyen hizmetlere yöneliyor. Hatta Neocities’te kısa süreli görünen bir yapay zekâ asistanı için toplu protesto bile düzenlendi.
Bu kişisel internet evrenine ulaşmak için klasik arama motorları çoğu zaman yetersiz kalıyor. Google sonuçları reklam ve SEO odaklı içeriklerle dolu. Ancak Indie Web’e yakınsayan arama motorları mevcut. VHSearch, Wiby ve Marginalia bunlardan bazıları.
Bu arama motorları resmî olarak Indie Web hareketinin projeleri olmasa da özellikle Neocities gibi bağımsız site barındırma platformlarında yer alan binlerce kişisel sayfayı tarayabiliyor.
90'lar tarzı tasarım
Indie Web tasarımı çoğunlukla 90’lar tarzı pixel gif’ler, hareketli arka planlar, neon renkler, Windows 98 veya Vista temalı deneyimleri içeriyor.
Örneğin Frutiger Aero Archive sitesi, 2000’lerin cam parlaklığı estetiğini yaşatan bir arşiv sunuyor. Başka sitelerde eski flash oyunları, çevrimiçi radyo istasyonları veya sanatsal mikro günlükler bulunabiliyor.
Neden ilgi görüyor?
Uzmanlara göre insanlar büyük platformlardan, sürekli gözetlenme isteğinden, bağımlılıktan ve tekdüzelikten yorulmuş durumda.
Indie Web ise yavaş bir keşif olanağı sunuyor. Bir kullanıcı Indie Web'i neden kullandığını şöyle özetliyor: “Indie Web’de bir saat gezindikten sonra, birdenbire kağıt maket yapma isteğiyle kalktım. Bu his TikTok’ta hiç olmadı.”
Indie Web hareketi büyüdükçe, yeni kullanıcıları da kendi alanlarını kurmaya teşvik ediyor. Basit HTML ve CSS bilgisiyle herkes bir Neocities ya da Nekoweb sitesini ücretsiz açabiliyor.
Harekete göre burada amaç popüler olmak değil; sadece kendini ifade etmek.