Euronews Sağlık, bu yılın en önemli tıbbi gelişmelerinden bazılarını ve araştırmacılar arasında en çok talep gören sağlık alanlarını inceliyor.
REKLAM
Yeni zayıflama ilaçlarından yapay zekanın (AI) tıptaki etkilerine, 2024 yılı sağlık alanında çığır açan bilimsel gelişmelerle dikkat çekti.
Euronews Sağlık, daha iyi teşhis, etkili tedaviler ve yenilikçi çözümler sunarak insan sağlığını iyileştirme potansiyeli taşıyan umut verici araştırmaları gündeme taşıdı.
İşte geçtiğimiz yılın sağlık alanındaki en dikkat çekici gelişmeleri ve araştırmacıların odaklandığı başlıca konular:
Diyabet ilaçları kilo kaybının yanı sıra başka faydalarla da bağlantılı
GLP-1 reseptör agonistleri olarak bilinen diyabet ilaçları, son yıllarda büyük ilgi görmeye devam ediyor ve bu yıl da bu etkiyi inceleyen yeni çalışmalarla dikkat çekiyor.
Tip 2 diyabet ve obezite tedavisindeki başarılarının yanı sıra, bu ilaçların sağlık üzerindeki ek faydaları da giderek netleşiyor.
2024’te yayımlanan araştırmalar, Ozempic veya Wegovy olarak bilinen semaglutidin, önceden hastalığı olan bireylerde inme ve kalp krizi gibi kardiyovasküler olayları azaltabileceğini gösterdi. Ayrıca bu ilaçların böbrek yetmezliği riskini düşürdüğü, aynı sınıftaki Tirzepatide'in ise uyku apnesi şiddetini hafiflettiği tespit edildi.
British Medical Journal (BMJ) Araştırma Direktörü Dr. Elizabeth Loder, Euronews Sağlık’a yaptığı açıklamada, bu ilaçların “yaşam boyu kilo verme faydalarının diğer sağlık sonuçlarındaki etkilerle bağlantısını görmek ilginç olacak” dedi. Ancak Dr. Loder, “Uzun vadede bu ilaçların etkilerinin ne olacağını ya da kullanıcıların kilolarını koruyup koruyamayacağını henüz bilmiyoruz,” uyarısında bulundu.
Yılda iki kez yapılan HIV enjeksiyonu günlük haptan daha iyi sonuç veriyor
Bu yıl, HIV'nin önlenmesinde çığır açan bir gelişme olarak, günlük ağızdan alınan haplardan (maruziyet öncesi profilaksi) daha etkili olduğu kanıtlanan ve haftada iki kez uygulanan HIV enjeksiyonuna dair yeni bir araştırma yayımlandı.
Dünya genelinde 42 milyon insanın ölümüne yol açan HIV, günümüzde önlenebilir ve kronik bir sağlık durumu olarak yönetilebilir hale geldi. Ancak UNAIDS’e göre, virüsle yaşayan yaklaşık 39,9 milyon kişiden 9 milyonu aşkın kişi hâlâ tedaviye erişemiyor.
Temmuz ayında New England Journal of Medicine’de yayımlanan bir çalışma, yılda iki kez enjeksiyon yapılan hiçbir kadının HIV’e yakalanmadığını ortaya koydu. Kasım ayında açıklanan sonuçlar ise enjeksiyonun erkeklerde HIV enfeksiyonlarını önlemede yüzde 96 oranında etkili olduğunu gösterdi.
HIV uzmanları bu araştırmayı hem "çarpıcı" hem de "benzeri görülmemiş" olarak nitelendirdi.
Alzheimer hastalığı için yeni kan testleri
Bu yıl İsveç'te yayımlanan bir araştırma, kan testinin Alzheimer teşhisinde yüzde 90 doğruluk oranına sahip olduğunu ortaya koydu. Bu buluş, beyin omurilik sıvısı örneği veya PET taraması gereksinimini azaltarak teşhis sürecini önemli ölçüde kolaylaştırabilir.
Alzheimer, Avrupa Birliği'nde yaklaşık 7,8 milyon kişiyi etkileyen en yaygın demans türü olarak öne çıkıyor.
Ayrıca, bazı Alzheimer hastaları için yeni tedaviler bu yıl onaylandı. Örneğin, Avrupalı düzenleyiciler daha önce reddettikleri Alzheimer ilacı Lecanemab’a onay verdi. Klinik denemelerde, ilacın hastalığa bağlı bilişsel gerilemeyi yavaşlattığı kanıtlandı.
Yapay zeka ve kanser tedavileri
BMJ Araştırma Direktörü Dr. Elizabeth Loder Euronews Sağlık’a yaptığı açıklamada, yapay zeka (AI) kullanımına ve doktorların teşhis yeteneklerinin teknolojiyle nasıl karşılaştırıldığına ilişkin çok sayıda araştırma başvurusu aldıklarını belirtti. Ancak bu çalışmaların genellikle yalnızca tek bir hastalık üzerine odaklandığını vurguladı.
Loder ayrıca immün kontrol noktası inhibitörleri gibi immünoterapilere ve daha kişiselleştirilmiş kanser tedavilerine olan yoğun ilgiyi dile getirerek, “Kişiselleştirilmiş tedavilerin devreye girdiğini ve sonuçları anlamlı şekilde değiştirdiğini görüyoruz. Bu tedaviler her zaman iyileştirme sağlamasa da yaşam süresini önemli ölçüde uzatabiliyor,” dedi.
Bu yıl İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (National Health Services - NHS), kişiselleştirilmiş kanser aşıları için yeni bir klinik deneme başlattı.
New England Journal of Medicine’ın baş editörü Dr. Eric Rubin ise Euronews Sağlık’a gönderdiği e-postada, kilo verme ilaçları ve yapay zekanın tıptaki etkisi gibi alanların bilimsel dergilerde ve haberlerde geniş yer bulduğunu ifade etti.
Rubin ayrıca, meme kanseri ve Hodgkin lenfomaya yönelik spesifik tedavilerle ilgili yayınlanan ve doktorların uygulamalarını değiştirecek nitelikte önemli çalışmalara dikkat çekti.
COVID ve iklim değişikliğinin etkilerinin devam eden yansımaları
Uzmanlar, uzun COVID'in gençlerde yıllarca sürebilen etkileri ve aşırı işlenmiş gıdaların sağlık üzerindeki olumsuz sonuçları gibi konuların bu yıl öne çıktığını belirtiyor.
BMJ Araştırma Direktörü Dr. Elizabeth Loder, iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkisinin de önemli bir ilgi alanı olduğunu vurguladı. Hava kirliliğini sağlık sorunlarıyla ilişkilendiren ve sağlık sektörünün iklime etkisini inceleyen çalışmaların sayısında artış olduğunu söyledi.
Örneğin, bu yıl BMJ’de yayımlanan büyük bir Danimarka araştırması, hava kirliliğinin erkeklerde, gürültü kirliliğinin ise kadınlarda kısırlıkla bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
New England Journal of Medicine’ın baş editörü Dr. Eric Rubin ise okuyucuların özellikle kuş gribi (H5N1) ve diğer bulaşıcı hastalık salgınları gibi küresel sağlık tehditlerine ilgi gösterdiğini ifade etti.