Geleneksel bağışçıların desteği azalınca, Brezilya, Hindistan ve özel sektör gibi yeni kaynaklara olan ilgi artıyor.
Küresel sağlık ve kalkınma sektörlerinde, uzun süredir destek veren başlıca bağışçı ülkelerin — özellikle Trump yönetimi altındaki ABD’nin — taahhütlerini azaltmasıyla birlikte artan bir "bağışçı yorgunluğu" endişesi dikkat çekiyor.
Aşı İttifakı GAVI’nin Yönetim Kurulu Başkanı ve Avrupa Komisyonu eski başkanı Jose Manuel Barroso, Euronews'e verdiği röportajda, uluslararası yardımların geleceğiyle ilgili artan kaygıları kabul etti.
“Özellikle de halk sağlığı alanında, yardımların devam edip etmeyeceği konusunda bazı endişeler var,” diyen Barroso, “Yine de bu zorlukların üstesinden geleceğimize inanıyorum,” ifadelerini kullandı.
Barroso, yardımların daha sonuç odaklı ve verimli bir şekilde yapılması gerektiğini vurguladı. Hem bağışçı ülkelerde hem de yardımı alan ülkelerde verimsizliklerin sürdüğünü kabul ederek kaynakların daha akıllıca kullanılmasının önemine dikkat çekti.
“Açık konuşmak gerekirse, yardımlar her zaman en iyi şekilde ulaştırılmıyor,” diyen Barroso, “Şimdi daha fazla verimlilikle neler kazanabileceğimize odaklanma zamanı,” diye ekledi.
Barroso, düşük gelirli ülkelerde milyonlarca çocuğa aşı sağlayan küresel bir kuruluş olan GAVI’nin reform çabalarını, yardım sektörünün nasıl uyum sağlayabileceğine örnek gösterdi.
Bu reformlar, gereksiz tekrarları ortadan kaldırmayı, çakışmaları önlemeyi ve sonuçları iyileştirmeyi hedefliyor.
“Bir kamu-özel sektör ortaklığı olarak, bürokrasiden kaçınmaya ve özel sektörün dinamizmini verimliliği en üst düzeye çıkarmak için kullanmaya çalışıyoruz,” dedi.
ABD politikasındaki değişim
Durumu daha da belirsiz hale getiren bir gelişme ise ABD’nin politikasındaki değişim oldu. Ocak ayında Trump yönetimi, neredeyse tüm Amerikan yardım programlarını kapsayan geniş kapsamlı bir inceleme başlattı. Bu hamle, ülkenin uzun vadeli bağlılığına dair soru işaretlerine neden oldu.
Tarihsel olarak ABD, hem finansal destek hem de sahada uzmanlık sağlayarak küresel sağlık çabalarının temel taşlarından biri olmuştu.
“Amerika, uluslararası kalkınmanın büyük bir destekçisiydi,” diyen Barroso, “Bu bağlılığın sadece ABD’den değil, G7 ülkeleri de dahil tüm geleneksel bağışçılardan devam etmesini umuyoruz,” ifadelerini kullandı.
Ancak yakın zamanda Washington, üst düzey ABD sağlık yetkilisi Robert F. Kennedy Jr.’ın, GAVI’nin güvenlik konularında 'bilimi görmezden geldiği' yönündeki eleştirileri üzerine GAVI’ye olan finansmanı durdurmayı planladığını açıkladı.
Buna rağmen Barroso, GAVI ile ABD arasındaki ilişkiler konusunda iyimser bir tutum sergiledi.
“Bu yönetimle yapıcı bir şekilde çalışıyoruz,” dedi.
Yeni bağışçıların yükselişi
Geleneksel bağışçıların geri çekilmesiyle birlikte, Brezilya, Hindistan ve özel sektör ortakları gibi yeni aktörlere olan ilgi artıyor.
Barroso, bu yeni oyuncuların sürece katılmasını memnuniyetle karşıladığını belirtti:
“Eğer bir boşluk oluşursa, bunu yeni ülkeler ve özel sektörün artan katılımı dolduracaktır,” dedi.
Avrupa’da bütçe baskısı
Avrupa da benzer şekilde bütçe kısıtlamalarıyla karşı karşıya. Artan jeopolitik tehditler nedeniyle yükselen savunma harcamaları, kalkınma bütçeleriyle aynı kaynaklar için rekabete giriyor.
Avrupa Birliği’nin 2029 yılına kadar 800 milyar euroya kadar savunma harcamasını öngören Readiness 2030 planı, sağlık ve yardım önceliklerini ikinci plana atma riski taşıyor.