Araştırmacılar, insanlarda iki önemli biyolojik saat mekanizması üzerinde yaşlanmanın geri çevrilebileceğini gösterdi.
REKLAM
Yaşlanmayı durdurmak ya da tersine çevirmek, tıp dünyasının uzun süredir peşinde olduğu “kutsal kase” olarak tanımlanıyor. Gen düzenleme teknolojisi CRISPR gibi yeni yöntemler gelecekte tıp biliminin sınırlarını zorlayabilir, ancak yaşlanmayı yavaşlatmanın anahtarı belki de çok daha basit ve eski bir yöntemde yatıyor.
İsrailli araştırmacılar, bir ilk olarak, insanlarda iki önemli biyolojik saat üzerinde yaşlanmanın geri çevrilebileceğini gösterdi. Hastalara basınçlı bir odada oksijen terapisi uygulanmasıyla elde edilen bulgular, bilimsel dergi Aging'de yayınlandı.
Telomerler ve hücresel yaşlanma
Hücreler bölünmeye devam ettikçe, kromozomların uçlarında yer alan DNA dizileri, yani telomerler, giderek kısalır. Telomerler çok kısa hale geldiğinde, hücre artık bölünemez ve sonunda ölür.
Bu durum her zaman olumsuz değildir; telomer kısalması, kanserli hücrelerin kontrolsüz çoğalmasını önleyebilir. Ancak genetik yaşlanmayı da beraberinde getirir.
Bölünemeyen bu yaşlı hücreler, senescent hücreler olarak adlandırılır ve yaşam boyunca birikerek yaşlanmanın başlıca nedenlerinden biri olarak kabul edilir.
Klinik deneyin sonuçları
Yeni araştırmada 64 yaş ve üzeri 35 sağlıklı yetişkin, üç ay boyunca günlük 60 seans oksijen terapisi aldı. Bilim insanları, tedavi öncesi, denemenin birinci ve ikinci ayları ile deneme bitiminden iki hafta sonra katılımcıların kan örneklerini topladı.
Katılımcıların yaşam tarzı, diyet veya ilaç kullanımlarında hiçbir değişiklik olmamasına rağmen, kan testleri telomer uzunluğunda anlamlı artış ve senescent hücre sayısında azalma gösterdi.
Öte yandan, hastaları basınçlı oksijen odalarına koymak yeni bir yöntem değil. Hiperbarik oksijen terapisi (HBOT), neredeyse bir yüzyıldır dalgıçlarda dekompresyon hastalığı ve karbonmonoksit zehirlenmesi gibi durumlarda kullanılıyor.
Terapide saf oksijen solunuyor ve basınçlı ortam, vücut dokularının oksijenle doymasını sağlıyor.
İlginç biçimde, bu durum vücudun oksijensiz kaldığında yaşadığı hipoksiye benzer fizyolojik etkiler yaratabiliyor. Popular Mechanics'e göre, önceki araştırmalar, bu etkilerin beyin fonksiyonlarını uyarabileceğini ve bilişsel yetenekleri artırabileceğini göstermişti; ancak söz konusu çalışma, terapinin yaşlanmayı tersine çevirebileceğini gösteren ilk çalışma olarak niteleniyor.
Araştırmacıların açıklamaları
Telomer kısalmasının yaşlanmanın “kutsal kase”si olarak kabul edildiğini belirten çalışmanın ortak yazarı Shai Efrati, “Telomerlerin uzatılmasını sağlayacak ilaç ve çevresel müdahaleler yoğun şekilde araştırılıyor. Bu eşsiz HBOT protokolleri sırasında ve sonrasında gözlenen telomer uzunluğu artışı, yaşlanmanın temel hücresel seviyede hedeflenip tersine çevrilebileceğine dair bilimsel bir temel sunuyor,” dedi.
HBOT’un etkisi, önceki ilaç veya yaşam tarzı müdahalelerinden çok daha yüksek seviyede oldu. Araştırmanın diğer ortak yazarı Amir Hadanny, “Sadece üç ay süren HBOT ile telomerlerdeki uzama, mevcut herhangi bir müdahale veya yaşam tarzı değişikliğinin çok ötesinde gerçekleşti,” ifadelerini kullandı.
Gelecek perspektifi
HBOT, ilaç temelli daha müdahaleci tedavilere göre daha ucuz bir alternatif sunabilir. Ancak hastaların, günün birçok saatini basınçlı bir odada geçirmek fikrinden uzaklaşabilecekleri de belirtiliyor.
Bilim insanları, bu yöntemle yaşlanmanın temel hücresel mekanizmalarına müdahale etmenin mümkün olabileceğini ve gelecekte yaşlanma karşıtı tedaviler için umut vaat ettiğini vurguluyor.