Dünyada kağıt tüketimi gün geçtikçe artıyor. Her gün daha fazla kullanılmış kağıt geri dönüşümü bekliyor.
Bilim insanlarının konuya nasıl yaklaştıklarını yerinde incelemek üzere Romanya’ya ve Avusturya’ya gittik.
Ayrıştırma makineleri kağıtların yeniden kullanımına imkan tanıyor.
Romanya’nın Adjud kentindeki bu okulda öğrenciler, kağıtların geri dönüşüme gönderilmesi konusunda eğitim alıyorlar. Onlar artık ormanlarımızı korumanın en iyi yolunun bu olduğunu öğrendiler. Kağıdın geri dönüşüme gönderilmesi aynı zamanda enerji ve su tasarrufu ile tüm çevremizi koruma anlamına da geliyor.
Diğer birçok Avrupa şehrinde olduğu gibi Bükreşte de kullanılmış kağıt toplayan bazı şirketler var. Zaman zaman onlar da öğretmen gibi çalışıyorlar.
Ekonomist Mihai Ciurevici insanlara kullandıkları kağıtları atmamayı öğrenmeleri gerektiğini söylüyor:
‘‘Okullardaki öğrenciler dahil işbirliği içinde olduğumuz herkese kağıdın nasıl toplandığını öğretiyoruz. Onların bunu öğrenmesine ihtiyacımız var. Çünkü eğer kağıdı bize ayıklanmış halde verirlerse geri dönüşümü sağlamamız çok daha kolay olur.’‘
Toplanan kağıt Bükreşteki toplama merkezine getirildi. Burada ayıklandı ve kamyona yüklendi. Bir sonraki duraksa Adjud. Romanya’nın kuzey doğusundaki bu kentte ülkenin en büyük geri dönüşüm fabrikaları bulunuyor.
Adjud’daki Vrancart atık kağıt fabrikasına gelen
kamyonun içinde başka istenmeyen maddeler de var. Plastik ve farklı farklı kağıtlar da araya karışmış.
Makine Mühendisi Cristian Banarie toplanan kullanılmış kağıtların bölgeden bölgeye ve kültür seviyesine göre farklılık gösterdiğinin altını çiziyor:
‘‘Toplanan kağıdın miktarı bütün Avrupa ülkelerinde aynı değil. Bölgeden bölgeye farkediyor. Hatta toplanan kağıt bile farklı. Bu, Avrupa’nın neresinde toplandığına ve ülkenin kültür seviyesine bağlı. Aynı zamanda vatandaşların çevreye ne kadar duyarlı olduklarıyla doğrudan orantılı.’‘
Farklılıklar bizi Avusturya’nın Linz kentine götürdü. Avusturya, Avrupa Birliği ülkeleri içinde geri dönüşüm konusunda lider. Burada bilim insanları ve mühendisler yeni geliştirdikleri makine ile kağıtları tasnif ediyor.
Fabrikada SORT IT yani ayrıştırma kapsamında
geliştirilen makine, kağıtla plastiği ve kağıtla kartonu birbirinden ayırıyor.
Sort it projesi koordinatörü Jean-Ives Escabasse,
proje kapsamında herşeyin aslına uygun yeniden hayata döndürüldüğünü ifade ediyor:
‘‘Kartonları, karton kutuları, oluklu kartonları alıyoruz ve aslına uygun olarak geri dönüştürüyoruz. Mesela kartondan gazete yapamazsınız. Karton en iyi yeniden karton olur. Diğer yandan gazete yapmak için lifler kullanılıyor. Lif aynı zamanda gazete baskısı sırasında da kullanılıyor. Beyaz, kısa ve mineralleri var. Bütün bunların hepsi kağıdı gazete kağıdına dönüştürmek için önemli ama kartona dönmüştürmek için gereksiz. Gazete kağıdından yapılmış bir karton yeterince dayanıklı değildir.’‘
Farklılıklar çok önemli. Çünkü yanlış kağıdın yanlış yerde değerlendirilmesi endüstrinin üretimini sekteye uğratacak ve geri dönüşümü mali açıdan zayıflatacaktır. İki temel neden ağaçtan yapılmış kağıt yerine yeniden işlenmiş kağıdı piyasa için daha çekici hale getiriyor.
SORT IT Avrupa Birliği araştırma projesi tarafından geliştirildi.
Bu tesis de yeni teknolojiyi kullanıyor.
Elektrik Mühendisi Daniel Sandu yeni teknolojiyi tanıtıyor:
‘‘Burada keşif için kızılötesi spektroskopu teknolojisi kullanıyoruz. Kağıt halojen lamba ile aydınlatıldığında, tüm organik maddeler titremeye başlar. Bileşimine göre bir çeşit spektral parmak izi verir. Spektral parmak izi, her maddenin kendi üretimi ve bileşenini ortaya koyar. Bu da bizim mürekkepli ve mürekkepsiz ürünleri ayırt etmemizi
sağlar. Buna ilaveten, laboratuarlarda da kullanılan temel işlemi yapacak bir sensörün geliştirilmesi.
Aynı zamanda çok da hızlı bir sistem. Saatte tonlarca kağıdı hatasız bir şekilde ayrıştırır.’‘
Linz’de SORT IT projesi kapsamında kurulan fabrikadaki makineler otomatik kollar olarak da adlandırılıyor.
Makine şu anda ayarlandı. Sistemi geliştirenlere göre, süreç tamamlandığı zaman tam otomatik olacak.
Jean-Ives Escabasse geliştirdikleri projeyi ileride daha da yaygınlaştırmak istiyor:
‘‘Gelecekte ihtiyaca bağlı olarak buna benzer yerel
tesisler kurmayı ümit ediyoruz. Buna ilaveten kağıdın kalitesi ve nakliyesi de hesaba katılmalı. Bu tesisler geri dönüşüm fabrikalarına ve halkın geri dönüşümü iyi yaptığı yerlerde olmalı.’‘
Yeni ayrıştırma planının bir hedefi var: kullanılan kağıdın yeniden değerlendirilmesini geliştirmek ve tüm Avrupa’da toplama rakamlarını artırmak. Bu bölgelere özgü değerlendirilebilir. Çevre için avantajları ise olabildiğince çok.
Çevre Mühendisi Tatjana Karpenja, yeniden üretim yerine kullanılmış kağıdın dönüşümünün daha kolay olduğu görüşünde:
‘‘Hiç kullanılmamış liften kağıt yapmak istediğinizde, lifleri beyazlatmak için pişirmek ve rengini açmak durumundasınız. Bunun da ötesinde daha çok işlem yapmak gerekir. Ancak kullanılmış kağıdı dönüştürmek bazı adımlar atlanarak gerçekleşebilir. Bunu yaparak hem enerji tasarrufu, hem kaynaklarımızı ve kimyasallarımızı hem de suyumuzu korumuş oluruz.’‘
Tekrar Romanya’da Adjud’dayız.
Yeniden geri dönüşüm fabrikasında ve dönüşüm işlemindeyiz. Süreç, toplanmış kağıdın ayrıştırılması sonrası kararlı bir şekilde ve büyük ölçüde işliyor. Romanya bundan dolayı bu Avrupa projesinde yer aldı.
Makine Mühendisi Cristian Banarie kullanılmış kağıdın atılmamasının çevreyi korumakla eşdeğer olduğunu söylüyor:
‘‘Projenin gelecekteki sonuçları bizim için çok önemli olucak. Çünkü daha bilinçli ayrıştırma ile daha iyi geri dönüşüm sağlanacaktır. Bu da bizim enerji tüketimimizi ve su kullanımımızı düşürecektir. Aynı zamanda çevreyi koruma ve sonuç olarak daha kaliteli bir yaşam sunacaktır.’‘
Bu büyük makara son ürün. Geri döndürülmüş kağıt, müşterinin talebine göre ileride karton şeklinde de kullanılabilir.
Şimdi liflerden yeniden karton yapmak yerine, işlenen karton yarı fiyatına marketlere gidebilir.
Jean-Ives Escabasse’ye göre insanoğlu son 50 yılda herşeyi tüketti:
‘‘50 yıldan bu yana devamlı tüketen bir toplumda yaşadık yaşadık. İkinci Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar kaynaklarımızın çoğunu tükettik. Bu süre insanlık tarihinde çok kısa bir zaman dilimi.
Sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın yegane çözümü geri dönüşümü sağlamkla olur.’‘
Sanayideki bu gelişmeyi sağlamak ve teşvik etmek için elimizdeki kullanılmış ve ihtiyacımız olmayan bütün kağıtları onlara verelim.