"İran ile Kuzey Kore'yi karıştırmamak lazım"

"İran ile Kuzey Kore'yi karıştırmamak lazım"
By Euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button
REKLAM

İran ile başlatılacak nükleer görüşmelerden birkaç gün önce Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Yukiya Amano, Brüksel’de idi. Kendisi ile müzakerelerin önündeki zorluklar ve hedefleri hakkında bir görüşme yaptık.

Efi Koutsokosta, euronews:
“Uluslararası güçler ve İran tarihi bir anlaşmaya vardı. Tahran yönetimi nükleer programının bazı konularını dondurmaya başladı. Bunun karşılığında uluslararası kamuoyu da yaptırımların bir kısmının kaldırılmasını kabul etti. Bu uzlaşma hakkında ne düşünüyorsunuz? Hayatta kalabilir mi?

Yukiya Amano:
“Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin beş üyesi, Almanya ve UAEK, yeni bir çözüm hakkında İran ile pazarlıklarını sürdürüyor. Ayrıca Ruhani’nin Cumhurbaşkanı seçilmesinden beri olumlu ve yapıcı gelişmeler yaşanıyor. Bence işler doğru yönde ilerliyor. Ama yapacak da çok şey var.”

euronews:
“Beklentileriniz ve istekleriniz neler olacak?”

Yukiya Amano:
“İran ve UAEK, altı adımdan oluşan işbirliklerinin çerçevesi konusunda ortak bir açıklama yaptı. Aynı zamanda bu adımların şubat başından itibaren üç ay içinde uygulanması konusunda da fikir birliğine vardık. İşe en basit sorunları çözerek başladık. Yavaş yavaş da daha zorlu konulara geçiyoruz. Bu, adım adım bir yaklaşım.”

euronews:
“Peki İran’ı nükleer hedeflerinden vazgeçmeye gerçekten ne itebilir?”

Yukiya Amano:
“UAEK’nın hedefi onların vazgeçmeleri ya da devam etmeleri değil. Hedef, İran’daki tüm faaliyetlerin zararsız olduğunu garanti altına almak.”

euronews:
“Mart 2013’te ABD Başkanı Barack Obama bir İsrail televizyonunda yaptığı açıklamada “İran’ın nükleer bir silah üretmek için bir yıl gibi bir süreye ihtiyaç duyduğunu” açıkladı. Zenginleştirilmiş Uranyum miktarını ne kadar kontrol altında tutarsanız tutun, nükleer programa katılan bilim insanlarının son yıllarda edindiği nükleer deneyimi nasıl takip edebilirsiniz?”

Yukiya Amano:
“Kurumumuz faaliyetlerin tehlikeli olmadığını kontrol etmekle görevli. Konunun askeri tarafı bizi ilgilendirmiyor. Sorunuza doğrudan bir yanıt vermek çok zor. Ama şunu söylememe izin verin. UAEK İran’ın faaliyetlerini kontrol ve takip etmek için çabalarını iki kat artırdı. Bu, en küçük değişimi bile hızlı bir şekilde fark edebileceğimiz ve işler kötü bir hal almadan sorunu fark etme ve engelleme anlamına geliyor.”

euronews:
“Yani şu andan itibaren herhangi bir değişiklik olduğunda demek istiyorsunuz. Ama geçtiğimiz yıllar ne olacak?”

Yukiya Amano:
“Resmi olarak açıklanmamış ama olduğundan şüphelendiğimiz faaliyetler varsa kesin olarak neler olup bittiğini söylemek mümkün değil. Asıl sorun da bu. Bu yüzden de İran’dan UAEK ile daha fazla işbirliği yapmasını istedik. Şu anda da bu konu hakkında temaslarda bulunuyoruz.”

euronews:
“Bazıları İran’ın yeni bir Kuzey Kore olmasından endişeleniyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin tüm çabalarına rağmen askeri nükleer kapasiteye gizli olarak ulaşmış olabilir mi?”

Yukiya Amano:
“İran ve Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti çok farklılar. İran Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’nı imzalamış bir ülke. Orada bulunan gözlemcilerimiz tüm faaliyetlerin zararsız olduğunu belirtiyor. Kuzey Kore ise antlaşmadan çekildiğini açıklamıştı. Gözlemcileri sınır dışı etti ve nükleer silah denemelerini de hızlandırdı. Bu iki dosyayı karıştırmak istemiyorum.”

euronews
“Kurumun başına geçen ilk Asyalı sizsiniz. Japonya Dışişleri Bakanı olmanızdan dolayı Kuzey Kore dosyasını da çok iyi biliyorsunuz. Pyonyang yönetiminin yakın doğu ülkelerine silah yardımı yaptığı yönündeki açıklamaları göz önünde bulundurduğumuzda bu rejim nasıl bir tehlike oluşturuyor?”

Yukiya Amano:
“Bu konuda biz de bazı duyumlar ve iddialara aldık ama bunları onaylayacak kanıtlara sahip değiliz. Avrupa açısından İran nükleer silahlanması en büyük öncelik. Ama dünyanın bu bölgesinden gelen biri olarak bölge ve daha genel anlamda Kuzey Kore nükleer meselesinin ne kadar büyük bir güvenlik sorunu oluşturduğunu biliyorum. Kore yarımadasının nükleer silahlardan arındırılmasında gerçekten önemli bir rol oynamak isterim. Ama bu hedefe ulaşmak için müzakerelere katılan 6 ülkenin ortak bir noktada buluşması gerekli.”

euronews
“Dünyada 9 ülke nükleer silahlara sahip. Bazıları nükleer başlık stoğunu artırmaya devam ediyor. Ayrıca teknoloji de hızla yayılıyor. Nükleer silahların yayılmasını engellemek konusunda hala bir umut var mı? Yoksa bazı uzmanların dediği gibi bu artık bir ütopya mı?”

Yukiya Amano:
“2009’da UAEK’ya katıldığımda Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’nın ek protokolünü 93 ülke imzalamıştı. Bugün bu sayı 120’ye ulaştı. Umarım bu devletler bizi destekler ve nükleer silahların yayılımını durdurmak için gereken araçları kullanmamızı sağlar.”

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

AB, iklim zirvesinde fosil yakıtların aşamalı sona erdirilmesi için baskı yapacak

Uluslararası bağışçılar Suriyeliler için toplam 10,3 milyar dolarlık taahhütte bulundu

UAEA Başkanı Grossi'den Bağdat'a 'barışçıl nükleer program desteği' ziyareti