İrlanda’da trans bireylerin cinsiyetlerinin resmi olarak tanınması konusunda bazı yasal boşluklar var. Ancak önümüzdeki birkaç hafta içinde bu
İrlanda’da trans bireylerin cinsiyetlerinin resmi olarak tanınması konusunda bazı yasal boşluklar var. Ancak önümüzdeki birkaç hafta içinde bu değişecek. İrlanda Parlamentosu bu konuyla ilgili yeni bir yasayı onaylamaya hazırlanıyor.
Yasa, 18 yaşından büyük trans bireylerin cinsel kimliklerinin, sadece kendilerinin beyanlarıyla yasal olarak tanınmasını öngörüyor.
21 yaşındaki İrlandalı öğrenci Sam Blackensee, kadın cinsiyetiyle dünyaya geldi. Fakat Sam kendini küçük yaşlardan itibaren erkek olarak hissetti. Erkek kimliğine tıbbi olarak kavuşmak için 18 yaşında tedaviye başladı. Hormon düzenleyiciler, testosteron aşıları aldı, ameliyat oldu.
Ama kendisinin sahip olduğunu hissettiği cinsiyetine kavuşmasının asıl toplumsal yanı ona daha zor geldi. Ailesine ve arkadaşlarına durumu açıklamak gibi.
Sam Blackensee: “Bir çocuk olarak farkımı hissediyordum ama gerçek cinsiyetim açısından bunun ne anlama geldiğini tarif edecek kelimeler henüz dünyamda yoktu. Hep erkek olarak tanımlandım fakat hissettiğim şeyin mümkün olabileceğini düşünemedim. Çok farklıydı. Kızlara oranla erkeklerle daha fazla ortak noktam vardı. Buna rağmen bir erkek olarak var olabileceğimi düşünemiyordum. Bu hissi tanımlayamıyordum.”
Deirdre Blanckensee, Sam’in annesi: “Geçmişe kıyasla şimdi bu konuda bir dil oluştu. Nereye bakacağımızı biliyoruz. Başlangıçta farklı cinsel kimlikler, trans bireyler, transeksüellik v.b. konularda bilgimiz yoktu. Sam sonuç olarak farklıydı. Muhtemelen “erkek gibi, tuhaf bir kız” olarak tanımlanıyordu. Oyuncakları farklıydı. Mesela Cadılar Bayramı için Harry Potter gibi erkek karakterlerin kıyafetlerini seçiyordu. Hep Harry Potter oluyordu, Hermione değil. Erkek gibi davrandığı açıktı. Ancak henüz benim zihnimde birşeyler uyandırmamıştı. Çünkü cinsel kimlikler arasında geçiş gibi bir kavrama o dönemde yabancıydım.”
Kadın olduğumu biliyordum ama bunu dillendiremiyordum
Erkek ve kadın dışındaki cinsel yönelimlere sahip olanların, trans bireylerin bu kimliklerinin yasal olarak tanınmasıyla ilgili İrlanda’da uzun bir mücadele geçmişi var.
Claire Farrell 71 yaşında. Gençliğinde İrlanda’da boşanmanın yasa dışı, homoseksüelliğin ise suç olduğunu söylüyor. Cinsiyetini ifade etme hakkı onun için bir zamanlar imkansız gibiydi.
Claire Farrell:“1950’lerde kim olduğumu anlamak için mücadele ediyordum. Kadın olduğumu biliyordum ama bunu dillendirmedim. Aileme ya da diğer insanlara söylemedim. Çünkü çevremdekilerin bunu kabul etmeyeceklerini hissettim. Etmeyeceklerdi de. Çok ciddi bir durum olacaktı bence. 1960’larda bu konudaki anlayışta bir değişiklik olmamıştı. Durum hala kötüydü. Ailem o yıllarda durumu keşfetmeye başladı. Beni kadın kıyafetleri içinde gördüklerinde bu onlar için kesinlikle kabul edilmezdi. Kabul etmediler. Tüm iş yaşamım boyunca kendimi erkek maskesi ile gizliyordum. Böyle tarif edebilirim yaptığımı. İki yıl önce emekli oluncaya kadar tüm iş yaşamım boyunca böyleydi.”
Yeni nüfus kağıtlarında trans bireylerin son cinsiyet durumları yazılabilecek
Sara Phillips, transeksüel olduğunu 30 yıl önce açıkladı. Yeni yasanın cinsiyet ayrımcılığının sona ermesine özellikle de temel cinsel hakların tanınmasına yardımcı olacağını düşünüyor.
Sara Phillips:“Bana göre bu yasa kendim gibi olma hakkımı güçlendiriyor. Benim durumumu düzenliyor, beni tam anlamıyla eşit bir yurttaş olarak ele alıyor. Yeni yasanın getirdiği yenilik bu olacak. Kendi cinsiyetini kendin belirliyorsun. Ve senin beyanın yasal statüde sayılıyor. Cinsiyetini seçebileceksin ve resmi olarak bunu kaydettireceksin. Bu durum evraklarda yer alınca da yeni nüfus kağıdı çıkarabilirsin. Artık nüfus kağıdında sadece şu andaki cinsiyetin yazacak. Eski nüfus kağıdın hala korunacak ama senin dışında kimsenin erişim izni olmayan bir yerde saklanacak.”
Yeni nüfus kağıdı pasaport, yeşil kart ve ehliyet gibi diğer kimlik belgelerinin değiştirilmesini de kolaylaştıracak. Bunların olabilmesi için İrlanda’daki LGBT toplulukları yıllardır mücadele ediyordu.
Yeni yasa üstelik bir adım daha ileriye gidiyor. Cinsel kimliğini açıklayanlardan tıp raporu da istenmeyecek.
Endrokrinolog Donal O’Shea 20 yıldır İrlanda’da transeksüel hastalarla ilgileniyor. Yıllar boyunca, nüfusun yaklaşık yüzde 2’sini oluşturan trans bireylerin haklarının savunuculuğunu yaptı. Ancak yeni yasa konusunda bilimsel açıdan biraz temkinli.
Yeni yasa küçük çocukların korunmasını da gözetmeli
Donal O’Shea: “Bir insanın trans birey olduğunun bir rapor olmadan onaylanması konusunda temkinliyim. Benim itirazım, gerçek transeksüellerin beyanlarıyla ilgili değil, cinsiyet odaklı kişilik bozukluğu olan çok küçük bir azınlıkla ilgili. Bu arada onları cinsiyetlerini yeniden tayin etmeye ya da değiştirme konusunda cesaretlendirmemek de lazım. Çünkü bu onlara zarar verir.”
Professor O’Shea, bu itirazına rağmen yasayı destekliyor. İrlanda’daki trans bireyler, düzenlemede, cinsiyetini beyan edecekler için yaş sınırlamasına itiraz ediyorlar. Ancak Profesör O’Shea, bu tartışmanın da çok hassas olduğunu düşünüyor.
Donal O’Shea:“Gerçek bir trans birey, yaşamının, hatırlayabildiği anlarından itibaren, bu da beş yaşından önceki anlarıdır, yanlış bir vücudu olduğunu bilir, böyle düşünür.
Fakat ergenlikten önce teşhis konulmuş trans bireylerin ileride fikir değiştirme oranı yüzde beştir.
Cinsiyeti ergenlikten sonra onaylanmış olanlar içinse bu oran yüzde 1’in daha altında.
Bu nedenle yaşı daha küçük olan çocukları gerçekten korumak gerekiyor.”
Sam’den, tedaviye başlamadan önceki fotoğraflarını göstermesini istediğimizde sadece bebeklik fotoğrafını gösteriyor.
Sam Blackensee:“Bence bebekler, insanların onlara uydurduğu cinsiyetlerle tanımlanıyor. Bir bebeğin kız mı erkek mi olduğunu asla bilemezsiniz. Bu birinin üzerine kıyafetler seçip giymeye başlayacağı ana kadar karar verilebilecek bir konu değildir. Yani, bu yüzden diğer fotoğraflarım değil de bebeklik fotoğraflarım daha önemli. Hafızanızda olanlar harika ama fotoğrafları insanlara göstermek benim için çok hassas bir durum. Çünkü onlarda, şu andaki ben yokum.”